Τα ιδιοτελή τουρκικά κίνητρα

ΠΡΟΣΦΕΡΟΥΝ ΚΥΠΡΙΑΚΑ ΑΝΤΑΛΛΑΓΜΑΤΑ ΣΤΟ ΙΣΡΑΗΛ ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ
O σύμβουλος του Νταβούτογλου ισχυρίζεται πως η Άγκυρα συζητά με την Κυβέρνηση Αναστασιάδη τη δημιουργία λιμανιού στα κατεχόμενα, για μεταφορά προϊόντων στη Γάζα
Οι χώρες τελικά έχουν σημαντικά συγκλίνοντα συμφέροντα, δήλωσε ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Εξωτερικών του Ισραήλ
Γιατί πρέπει το Ισραήλ να ενισχύσει τη διεθνή θέση της Τουρκίας;» αναρωτήθηκε ο Ισραηλινός αναλυτής
Μια άκρως σημαντική είδηση, η οποία αφορά την επαναπροσέγγιση Χαμάς-Ισραήλ με μεσολαβητές την Τουρκία και πολιτικά πρόσωπα υψηλού κύρους στην οποία εμπλέκεται και η Κύπρος, είδε πρόσφατα το φως της δημοσιότητας. Πρόκειται ουσιαστικά για αναφορά σε αραβικό μέσο και συγκεκριμένα στην αραβική εφημερίδα «ad-Dustour», που υποστηρίζει ότι διαπραγματευτές από το Ισραήλ και της Χαμάς έχουν συναντηθεί τόσο στο Ισραήλ όσο και σε διάφορες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, με σκοπό την επίτευξη μιας συμφωνίας για κατάπαυση του πυρός, διάρκειας 5-10 ετών, και την παράλληλη δημιουργία ενός εμπορικού λιμανιού στην κατεχόμενη Κύπρο, ούτως ώστε να μεταφέρονται εκεί κυρίως τουρκικά προϊόντα.

Αν και με καθυστέρηση, το Ισραήλ εξέδωσε επίσημη ανακοίνωσή μέσω του πρωθυπουργικού γραφείου, στην οποία αρνείται οποιαδήποτε έμμεση ή άμεση επαφή με τη Χαμάς. Όπως εκτιμούν διάφοροι διεθνείς αναλυτές, η μεσολάβηση της Τουρκίας εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο γι' αποκατάσταση των σχέσεων με το Ισραήλ, με σκοπό την αποκόμιση ενεργειακών ανταλλαγμάτων και συγκεκριμένα της μεταφοράς του φυσικού αερίου από το Λεβιάθαν διαμέσου της Κυπριακής ΑΟΖ προς την Τουρκία.
Δώρο το λιμάνι της Αμμοχώστου
Η είδηση άρχισε να παίρνει άλλες διαστάσεις, όταν ο Γιάσιν Ακτάι, ανώτερος σύμβουλος του Τούρκου Πρωθυπουργού Αχμέτ Νταβούτογλου, δήλωσε στις 16 Αυγούστου πως «η Γάζα κινείται προς μια συνολική συμφωνία για την άρση του αποκλεισμού και το άνοιγμα των συνόρων, με αντάλλαγμα μια κατάπαυση του πυρός». Ο Ακτάι ισχυρίστηκε ότι το ζήτημα συζητήθηκε κατά την επίσκεψη του εκπροσώπου της Χαμάς Κχαλέλ Μασιάλ στην Τουρκία, που μαζί με τον αναπληρωτή επικεφαλής του πολιτικού γραφείου της Οργάνωσης Ισμαΐλ Χανιγέχ, συνέβαλαν στην αύξηση των προσδοκιών για μια δραματική αλλαγή στην κατάσταση στη Λωρίδα της Γάζας, μέσω μιας συμφωνίας με το Ισραήλ.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα του «Breakingnews Israel», ο ίδιος ο Ακτάι είπε πως η Άγκυρα συζητά με την Κυβέρνηση Αναστασιάδη τη δημιουργία ενός λιμανιού (προφανώς στην Αμμόχωστο), το οποίο θα τελεί υπό διεθνή επιτήρηση (ίσως του ΝΑΤΟ ή της Ε.Ε.), όπου από εκεί θα μεταφέρονται προϊόντα προς τη Γάζα. Ο εκπρόσωπος του Νταβούτογλου είπε, επίσης, πως αυτή η συμφωνία θα γίνει εφικτή αρχές του 2016, ενώ στην όλη προσπάθεια μεσολάβησης αναφέρεται και το όνομα του Βρετανού πρώην πρωθυπουργού Τόνι Μπλερ.
Διαψεύδει η Κυβέρνηση
Κληθείς να σχολιάσει κατά πόσο η Τουρκία είχε οποιεσδήποτε επαφές με την Κυβέρνηση για παραχώρηση λιμανιού στα κατεχόμενα, ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος Νίκος Χριστοδουλίδης, με δηλώσεις του στη «Σημερινή», απέρριψε κατηγορηματικά ότι έχει συζητηθεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Ερωτηθείς επιπλέον, εάν η πρωτοβουλία του Προέδρου για το Μεσανατολικό και η επίσκεψη Τουσκ στο νησί, μετά τη μετάβασή του στην Παλαιστίνη και το Ισραήλ, συνδέεται με το θέμα του λιμανιού, κ. Χριστοδουλίδης ανέφερε πως τα δυο γεγονότα δεν σχετίζονται.
Πρώτη επαφή Ισραήλ-Τουρκίας
Σε μια παράλληλη εξέλιξη, την εβδομάδα που μας πέρασε είχαμε την πρώτη επίσημη επίσκεψη Τούρκων αξιωματούχων στο Ισραήλ έπειτα από το επεισόδιο Μαβί Μαρμαρά το 2010. Όπως αναφέρουν ισραηλινές πηγές, σκοπός της επίσκεψης της τουρκικής αντιπροσωπίας ήταν η συζήτηση με Ισραηλινούς οικονομικούς παράγοντες, για την ίδρυση μιας νέας βιομηχανικής ζώνης για τους Παλαιστινίους στη Δυτική Όχθη, ενώ δημοσιεύματα έκαναν λόγο για επαφές και με τον Αναπληρωτή Ισραηλινό Υπουργό Περιφερειακής Συνεργασίας Αγόπ Κάρα.
Πιέζει η Τουρκία
Εδώ και καιρό, τουρκικοί κυρίως οικονομικοί παράγοντες και εταιρείες, όπως η Turcas και η Zorlu, επεξεργάζονται το σενάριο μεταφοράς του φυσικού αερίου από το ισραηλινό Λεβιάθαν διαμέσου της Κυπριακής ΑΟΖ προς την Τουρκία. Συγκεκριμένα, ο πρώην υπεύθυνος πωλήσεων της Shell Νουσρέτ Κομέτ και o διευθύνων σύμβουλος της Turcas Μπατού Ακσόι δήλωσαν, σε πρόσφατες συνεντεύξεις τους, ότι η Τουρκία εξακολουθεί να ενδιαφέρεται για την ανάπτυξη και την εισαγωγή ισραηλινού φυσικού αεριού. Όπως όλα δείχνουν, η Τουρκία επιδιώκει να καταστεί επικεφαλής στο θέμα διέλευσης αερίου προς την Ευρώπη για την Ανατολική Μεσόγειο, και πάντοτε υπό τον φόβο του αποκλεισμού από τις αιγυπτιακές αρχές και την κυπριακή συνεργασία, είναι πρόθυμη να συμβιβαστεί και να συνεργαστεί με το Ισραήλ.
Ο χρόνος μετρά ανάποδα
Από την πλευρά του, ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Εξωτερικών του Ισραήλ Ντόρε Γκολτ, με δηλώσεις του στην «Jerusalem Post» στις 28 Αυγούστου, δήλωσε «αισιόδοξος πως στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον, το Ισραήλ και η Τουρκία θα βρουν έναν τρόπο να αποκαταστήσουν τις σχέσεις τους». Ο Ισραηλινός αξιωματούχος δήλωσε, επίσης, ότι οι περιφερειακές εξελίξεις και προκλήσεις αναγκάζουν εκ των πραγμάτων την Άγκυρα να προβεί σε αναπροσαρμογή της εξωτερικής της πολιτικής.

«Το στρατηγικό περιβάλλον γύρω από την Τουρκία είναι πολύ πιο περίπλοκο απ' ό,τι ήταν πριν από δύο ή τρία χρόνια, με την άνοδο του ISIS ως μια πρόκληση όχι μόνο για τη Συρία αλλά και για την Τουρκία, και την ανάπτυξη της ιρανικής εξουσίας, η οποία δεν είναι απλώς ένα πρόβλημα για το Ισραήλ, αλλά και για την Τουρκία», εξήγησε. Ερωτηθείς για τον λόγο τον οποίο οι δύο χώρες δεν έχουν συμφιλιωθεί, αν πράγματι η κατάσταση που αντιμετωπίζει η Τουρκία σήμερα είναι πολύ πιο δύσκολη απ' ό,τι ήταν κατά τη στιγμή της επιδρομής στο Mavi Marmara το 2010, που οδήγησε σε ρήξη των δεσμών, ο Γκολτ απάντησε: «Τα πάντα παίρνουν τον χρόνο τους».

Όσο για το αν ο ίδιος πιστεύει ότι το Ισραήλ θα μπορούσε ποτέ να αποκαταστήσει τις σχέσεις με την Τουρκία, με τον Πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο πηδάλιο της χώρας, δήλωσε: «Νομίζω ότι οι χώρες τελικά λειτουργούν σύμφωνα με τα συμφέροντά τους, και νομίζω ότι η Τουρκία και το Ισραήλ έχουν σημαντικά συγκλίνοντα συμφέροντα».
Συγχαρητήρια στον Σινιρλίογλου
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο νεοδιορισθείς Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Φεριντούν Σινιρλίογλου έλαβε συγχαρητήρια επιστολή, από τον ανώτερο Ισραηλινό διπλωμάτη, με τον οποίο πραγματοποίησε πρόσφατα μυστικές συνομιλίες που στόχο είχαν, όπως όλα δείχνουν, την αποκατάσταση των σχέσεων των δυο χωρών. Μιλώντας σε δημοσιογράφους στην Ιερουσαλήμ την Τρίτη, ο Ισραηλινός διπλωμάτης Ντόρε Γκολτ δήλωσε πως στην επιστολή που έστειλε, αποκάλεσε τον Σινιρλίογλου «ταλαντούχο διπλωμάτη». «Άκουσα τους μεγαλύτερους επαίνους για τις διπλωματικές του ικανότητες, είτε βρισκόμουν σε κάποια ευρωπαϊκή πρωτεύουσα ή μιλώντας σε Αμερικανούς αξιωματούχους. Η Τουρκία είναι πολύ τυχερή που τον έχει ως Υπουργό Εξωτερικών. Είναι ένας πρώτης τάξεως διπλωμάτης», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Γκολτ.
Κινήσεις απόγνωσης
Συνοψίζοντας, αυτό που τεκμαίρεται είναι ότι η Τουρκία άρχισε σιγά-σιγά να αντιλαμβάνεται πως με τη δυναμική που παίρνει το θέμα της ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο και με την πρόσφατη ανακάλυψη της ENI, πολύ πιθανό να μείνει εκτός ενεργειακού παιχνιδιού. Μέσα σε αυτό πλαίσιο, λοιπόν, οφείλουμε να ερμηνεύουμε τις δήθεν προθέσεις που επιδεικνύει η Άγκυρα για άμεση λύση του Κυπριακού, αφού γνωρίζει πάρα πολύ καλά ότι χωρίς να επιτευχθεί κάτι τέτοιο είναι αδύνατο να αρχίσει οποιαδήποτε συζήτηση για μεταφορά αερίου προς αυτήν.

Επιπλέον, όπως πολύ ορθά δήλωσε την Πέμπτη στην «Jerusalem Post» ο Διευθυντής του κέντρου Στρατηγικών Σπουδών Begin-Sadat στο Πανεπιστήμιο Bar-Ilan και ειδικός για τα θέματα της Τουρκίας Εφραίμ Ινμπάρ, η πεποίθηση ότι η αποστολή ισραηλινού φυσικού αερίου μέσω της Τουρκίας θα οδηγήσει την Άγκυρα στην απόφαση για τη βελτίωση των σχέσεων με την Ιερουσαλήμ «δεν στηρίζεται σε πραγματικά δεδομένα».
Ο Ισραηλινός αναλυτής, σχολιάζοντας τουρκικά δημοσιεύματα μέσα στην εβδομάδα που έλεγαν ότι η Τουρκία είναι η καλύτερη επιλογή για το ισραηλινό φυσικό αέριο προς την Ευρώπη, σε αντίθεση με τον εναλλακτικό διάδρομο μέσω Κύπρου που είναι πιο ακριβός, είπε: «Ενώ υπάρχει κάποια βάση στο επιχείρημα ότι ένας αγωγός μέσω Κύπρου στην Τουρκία συμφέρει από οικονομική άποψη, εντούτοις η ενέργεια δεν είναι μόνο για τα χρήματα, αλλά είναι ένα στρατηγικό προϊόν».

Ο ίδιος μάλιστα τόνισε πως το τουρκικό επιχείρημα είναι ιδιοτελές, λόγω του ότι η Τουρκία έχει ανάγκη από διαφοροποίηση των ενεργειακών της πηγών από το Ιράν και τη Ρωσία, και επιδιώκει συνεπώς να σταθεροποιήσει τον ρόλο της ως ενεργειακή γέφυρα προς την Ευρώπη. «Γιατί πρέπει το Ισραήλ να ενισχύσει τη διεθνή θέση της Τουρκίας;» αναρωτήθηκε ο Ινμπάρ.