Βγήκαμε από το μνημόνιο, όμως …

ΟΙ ΑΠΟΛΑΒΕΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ, ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΔΩΡΗΜΑΤΑ ΑΥΞΑΝΟΝΤΑΙ ΚΑΤΑ 1,8%
Θετικός προϋπολογισμός, αλλά με κινδύνους στο δημόσιο χρέος
Ο Υπουργός Οικονομικών Χάρης Γεωργιάδης, παραδίδοντας τον κρατικό προϋπολογισμό για το 2017 στον Πρόεδρο της Βουλής Δημήτρη Συλλούρη, ανέφερε πως «ο κρατικός προϋπολογισμός για το 2017 δημιουργεί τις προϋποθέσεις για υγιή και βιώσιμη διαχείριση των δημοσίων οικονομικών, που θα υποβοηθεί και θα στηρίζει την οικονομική ανάπτυξη».

Ο προϋπολογισμός βασίζεται σε μακροοικονομικές προβλέψεις που, κατά γενικό κανόνα, είναι συντηρητικές. Έτσι, σύμφωνα με ανάλυση του Υπουργείου Οικονομικών, ελαχιστοποιούνται οι κίνδυνοι για τα δημόσια οικονομικά.
Προβλέψεις
Ειδικότερα το 2015, κατά την ετοιμασία του προϋπολογισμού για το υπό αναφορά έτος, η πρόβλεψη για το δημοσιονομικό έλλειμμα ήταν της τάξης του 1,2% του ΑΕΠ, όπως και το τελικό αποτέλεσμα, συμπεριλαμβανομένης και της ανακεφαλαιοποίησης του συνεργατικού πιστωτικού τομέα με ποσό 175 εκατ. ευρώ. Για το πρώτο εξάμηνο του 2016, στο πλαίσιο της αναθεώρησης των προβλέψεων του Υπουργείου Οικονομικών για την υποβολή του Προγράμματος Σταθερότητας 2016-2019, η πρόβλεψη για το δημοσιονομικό ισοζύγιο ήταν έλλειμμα 0,4% του ΑΕΠ. Τελικά το δημοσιονομικό ισοζύγιο ήταν ελλειμματικό της τάξης του 0,2% του ΑΕΠ. Παρά τη θετική νότα που δίνει ο προϋπολογισμός, υπάρχουν δυο παράμετροι που πιθανότατα να δημιουργήσουν σοβαρούς τριγμούς:

Πρώτο, η προβληματική έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου, που ενδεχόμενα να δημιουργήσει μια παρατεταμένη αβεβαιότητα και αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ε.Ε., με προεκτάσεις στην κυπριακή οικονομία (αποδυνάμωση της στερλίνας έναντι του ευρώ, μείωση των επενδύσεων από Η.Β. και αύξηση του κόστους δανεισμού για το κράτος).

Δεύτερο, συνέχιση του αποπληθωρισμού ως επακόλουθο περιορισμένης ζήτησης αγαθών και υπηρεσιών.

Επίσης, το δημόσιο χρέος παραμένει πάντοτε μια ανοικτή πληγή που εμπεριέχει χρηματοοικονομικούς κινδύνους για το κράτος, όπως είναι ο κίνδυνος της αναχρηματοδότησης, της ρευστότητας, και ο κίνδυνος αγοράς (κίνδυνος επιτοκίου και συναλλαγματικός κίνδυνος). Γενικότερα, η εικόνα του χαρτοφυλακίου του δημόσιου χρέους ως προς τους δείκτες κινδύνου, βάσει της ανάλυσης των στατιστικών στοιχείων του Ιουνίου 2016, είναι μικτή.
Αναχρηματοδότηση
Σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών, υπάρχουν ορισμένοι σημαντικοί δείκτες που αφορούν στους κινδύνους αναχρηματοδότησης. Ο πρώτος αφορά στο ποσοστό των λήξεων εντός του επόμενου έτους και ο άλλος εντός των επόμενων πέντε ετών. Οι δυο αυτοί δείκτες σημείωσαν μεν αισθητή βελτίωση (μείωση) σε σύγκριση με τις αντίστοιχες λήξεις προηγούμενων ετών και παρ' όλο που τα τρία χρόνια ο κίνδυνος αναχρηματοδότησης είναι μειωμένος, εντούτοις για τα δυο τελευταία έτη της πενταετίας, δηλαδή το 2019 και 2020, λόγω υψηλών λήξεων χρέους, ο κίνδυνος αναχρηματοδότησης είναι μεγαλύτερος και απαιτείται βελτίωση.

Να σημειώσουμε πως το δημόσιο χρέος αποτελεί το μεγαλύτερο χρηματοοικονομικό χαρτοφυλάκιο στην Κύπρο, το οποίο λόγω του μεγέθους και της πολυπλοκότητας του, δυνητικά μπορεί να έχει μεγάλες μακροοικονομικές επιπτώσεις στην κυπριακή οικονομία. Σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών, «οι πρακτικές διαχείρισης του δημόσιου χρέους εμπεριέχουν κινδύνους, οι οποίοι δύνανται να επηρεάσουν άμεσα τον προϋπολογισμό του κράτους και συνεπώς τη δημοσιονομική πολιτική της χώρας». Το Υπουργείο Οικονομικών κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, αναφέροντας πως η συνεπής και ορθολογιστική διαχείριση του δημόσιου χρέους καθίσταται επιβεβλημένη με συγκεκριμένους βραχυχρόνιους και μακροχρόνιους στόχους. Έτσι, έχει ετοιμαστεί μια Μεσοπρόθεσμη Στρατηγική Διαχείρισης του Δημόσιου Χρέους 2016-2020 που αφορά:

· Στην εξομάλυνση του χρονοδιαγράμματος λήξης δημόσιου χρέους και την επιμήκυνση των λήξεων του εμπορεύσιμου χρέους.

· Στη μείωση του κινδύνου μέσω της αύξησης των ρευστών διαθεσίμων και της διαχείρισης του συναλλαγματικού κινδύνου και κινδύνου επιτοκίου.

· Στην ανάπτυξη της αγοράς κυβερνητικών τίτλων.

· Στην ελαχιστοποίηση του κόστους δανεισμού του εμπορεύσιμου χρέους μεσοπρόθεσμα.
Αύξηση κρατικών εσόδων
Συνολικά, ο προϋπολογισμός του 2017 που προβλέπει έσοδα ύψους €6.045 εκ. σε σύγκριση με αναθεωρημένα έσοδα ύψους €5.924 εκ. το 2016, δηλαδή τα έσοδα παρουσιάζουν αύξηση 2%. Το σύνολο των προϋπολογιζόμενων πιστώσεων του προϋπολογισμού, εξαιρουμένων των χρηματοοικονομικών ροών, προϋπολογίζονται στα €6.649 εκ. σε σύγκριση με €6.630 εκ. το 2016, παρουσιάζουν οριακή αύξηση 0,3% σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο.

Οι σημαντικότερες κατηγορίες των εσόδων είναι οι άμεσοι και έμμεσοι φόροι, που για το 2017 προϋπολογίζονται στα €5.003 εκ., και αποτελούν το 83% των συνολικών εσόδων. Το υπόλοιπο 17% των εσόδων, εξαιρουμένων των εισπράξεων από δάνεια, αφορούν στα μη φορολογικά έσοδα, όπως είναι οι πωλήσεις αγαθών και υπηρεσιών και οι μεταβιβάσεις, χορηγίες, προϋπολογίζονται στο €1.042 εκ.

Τα έσοδα από την άμεση φορολογία προβλέπονται σε απόλυτους αριθμούς να φθάνουν τα €2.126 εκ. σε σύγκριση με αναθεωρημένα έσοδα €2.153 εκ. το 2016, παρουσιάζοντας μείωση -1,3% λόγω της κατάργησης του φόρου ακίνητης περιουσίας από την 1η Ιανουαρίου 2017, με βάση τη σχετική νομοθεσία.

Ο ρυθμός αύξησης των εσόδων από την έμμεση φορολογία προβλέπεται να επιταχυνθεί το 2017 και να φθάσει τα €2.877 εκ., σε σύγκριση με αναθεωρημένα έσοδα €2.826 εκ. το 2016. Η αύξηση 1,8% οφείλεται στην αύξηση της απασχόλησης και του διαθέσιμου εισοδήματος, που αναμένεται να έχουν θετικές επιπτώσεις στην ιδιωτική κατανάλωση.

Τα μη φορολογικά έσοδα προβλέπονται να μειωθούν στα €1.042 εκ. το 2017 σε σύγκριση με αναθεωρημένα έσοδα €945 εκ. το 2016, σημειώνοντας αύξηση 10,2% λόγω της επιτάχυνσης/ωρίμανσης των συγχρηματοδοτούμενων έργων και κατ’ επέκταση μεγαλύτερης απορρόφησης των κοινοτικών πόρων, των εσόδων από την ιδιωτικοποίηση των εμπορικών δραστηριοτήτων του λιμανιού της Λεμεσού κ.ά.
Οριακή αύξηση δαπανών

Οι συνολικές δαπάνες παρουσιάζουν οριακή αύξηση 0,3% σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο και προϋπολογίζονται στα € 6.649 εκ. σε σύγκριση με €6.630 εκ. το 2016. Οι πρωτογενείς δαπάνες το 2017 ανέρχονται στα € 6.150 εκ. σε σύγκριση με €6.054 εκ. του προηγούμενου χρόνου, δηλαδή παρουσιάζουν αύξηση 1,6%.
Επιστρέφει η αύξηση στις δαπάνες προσωπικού
Οι δαπάνες προσωπικού περιλαμβάνουν τις απολαβές του προσωπικού και τις συντάξεις και τα φιλοδωρήματα, και υπολογίζονται να αυξηθούν κατά 1,8% σε σχέση με το 2016 (€2.557 εκ. σε σύγκριση με €2.511 εκ.). Το 2017 οι απολαβές προσωπικού αυξάνονται με ποσοστό 1,8% σε σύγκριση με τον προηγούμενο χρόνο, λόγω της λήξης της ισχύος του νόμου (Περί της μη Παραχώρησης Προσαυξήσεων και Τιμαριθμικών Αυξήσεων στους Μισθούς των Αξιωματούχων και Εργοδοτουμένων και στις Συντάξεις των Συνταξιούχων της Κρατικής Υπηρεσίας και του Ευρύτερου Δημόσιου Τομέα Νόμος του 2011 (192(I)/2011).

Οι λειτουργικές δαπάνες προβλέπονται να αυξηθούν κατά 6,8% το 2017 και να φτάσουν στα €1.110 εκ. σε σύγκριση με €1.040 εκ. το 2016. Η αύξηση στις λειτουργικές δαπάνες οφείλεται κυρίως στην αύξηση της πρόνοιας για επιστροφές φόρων και στις αυξημένες πιστώσεις για την αγορά νερού λόγω της ανομβρίας.

Οι μεταβιβαστικές πληρωμές αποτελούνται κυρίως από τις κοινωνικές παροχές, τις χορηγίες προς τους ημικρατικούς οργανισμούς και τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης, και τη συνεισφορά προς τα Ταμεία Κοινωνικών Ασφαλίσεων και τον προϋπολογισμό της Ε.Ε. Το 2017 οι μεταβιβαστικές πληρωμές προβλέπεται να μειωθούν κατά 1,4% και να φθάσουν τα €1.922 εκ. σε σύγκριση με €1.949 εκ. το 2016.

Οι κεφαλαιουχικές δαπάνες (πάγια, έργα υπό κατασκευή, συγχρηματοδοτούμενα έργα) αναμένεται να αυξηθούν το 2017 κατά 1% και να φθάσουν στα €560 εκ. σε σύγκριση με €555 εκ. το 2016 λόγω συμπερίληψης νέων έργων υποδομής και συγχρηματοδοτούμενων έργων. Οι δαπάνες για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους (τόκοι) προϋπολογίζονται για το 2017 να μειωθούν κατά 13,3% και να φτάσουν στα €499 εκ. σε σύγκριση με €576 εκ. το 2016, λόγω μείωσης του μέσου κόστους δανεισμού.