Σενάρια για το μέλλον του φυσικού αερίου

Ο αγωγός προς Τουρκία, η επιλογή του East Med και η κατασκευή πλωτής μονάδας υγροποίησης
Συνέδριο με θέμα τα ενεργειακά συνδιοργάνωσε το PRIO με το Atlantic Council, το Friedrich-Ebert-Stiftung στην Κύπρο και το Istituto Affari Internazionali και το Strata Insight
Ως η πιο βιώσιμη επιλογή παρουσιάστηκε από το PRIO Cyprus Center η ιδέα μεταφοράς του φυσικού αερίου από την Κύπρο και το Ισραήλ προς την Τουρκία, χωρίς ωστόσο να παραγνωρίζονται οι γεωπολιτικές προκλήσεις. Σε συνέδριο, με τίτλο «Το μέλλον του Φυσικού Αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο», που διοργανώθηκε από το PRIO Cyprus Centre, σε συνεργασία με το Atlantic Council, το Friedrich-Ebert-Stiftung στην Κύπρο και το Istituto Affari Internazionali και το Strata Insight, οι ομιλητές αναφέρθηκαν παράλληλα και στις προοπτικές που υπάρχουν για τον αγωγό East Med, καθώς επίσης και για τη δημιουργία πλωτής μονάδας υγροποίησης φυσικού αερίου.
Η πλωτή μονάδα υγροποίησης
Στο πρώτο πάνελ της εκδήλωσης ομιλητής ήταν ο πρώην Εκτελεστικός Σύμβουλος της ΚΡΕΤΥΚ και Ανώτερο μέλος του Atlantic Council Χαράλαμπος Έλληνας. Ο κ. Έλληνας χαρακτήρισε ως σοβαρή μακροπρόθεσμη επιλογή τη μεταφορά φυσικού αερίου μέσω μιας πλωτής μονάδας υγροποιημένου φυσικού αερίου, αφού, σύμφωνα με τον ίδιο, η εξαγωγή φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω Αιγύπτου, μέσω του αγωγού East Med ή μέσω Τουρκίας, δεν φαίνεται να αποτελούν βιώσιμες επιλογές λόγω των χαμηλών τιμών διεθνώς.

Οι τιμές του φυσικού αερίου δέχονται πιέσεις από τις χαμηλές τιμές του άνθρακα και από την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας», είπε, προσθέτοντας ότι ο ανταγωνισμός από το ρωσικό φυσικό αέριο, το οποίο μπορεί να διατίθεται σε πολύ χαμηλότερες τιμές, είναι ισχυρός.
Επαναπροσέγγιση Τουρκίας-Ισραήλ
Όσον αφορά την πρόσφατη προσπάθεια εξομάλυνσης των σχέσεων Τουρκίας Ισραήλ, δήλωσε πως αυτή ανοίγει πλέον τον δρόμο για εξαγωγές φυσικού αερίου από το κοίτασμα Λεβιάθαν στην Τουρκία. Επιπλέον, επεσήμανε πως στην παρούσα φάση γίνονται συναντήσεις εκπροσώπων των δυο χωρών, κάτι που, όπως είπε ο κ. Έλληνας, αναμένεται να θέσει την Κύπρο σε θέση ισχύος, αφού οποιοσδήποτε αγωγός θα πρέπει να περάσει από την ΑΟΖ της.

Σε περίπτωση λύσης του Κυπριακού, συνέχισε, ο αγωγός θα μπορούσε να συμπεριλάβει και το κοίτασμα Αφροδίτη. Ανέφερε, ωστόσο, ότι ακόμα και αν η Κύπρος διαφωνεί, δεν είναι σίγουρο ότι μπορεί να σταματήσει αυτή την εξέλιξη. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, εξήγησε πως οι εταιρείες Νοble και Delek (που δραστηριοποιούνται και στην Κυπριακή ΑΟΖ), επιδιώκουν εξαγωγές προς την Τουρκία από το ισραηλινό κοίτασμα Λεβιάθαν, του οποίου μοναδική εμπορική επιλογή μπορεί να είναι η διοχέτευσή του στην τουρκική αγορά.

«Αν κάτι τέτοιο επιτύχει, η Τουρκία μπορεί να γίνει ο παίκτης-κλειδί για την εξαγωγή φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο, αλλά αυτό δεν θα γίνει χωρίς ρίσκα, όπως η αντίδραση της Τουρκίας σε περίπτωση αναζωπύρωσης της έντασης στη Γάζα, αλλά και του ρωσικού παράγοντα, που επίσης έχει συμφέροντα στην περιοχή», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Οι επιλογές της Κύπρου
Για την Κύπρο, ανέφερε ότι η κατασκευή πλωτής μονάδας υγροποιημένου φυσικού αερίου μακροπρόθεσμα αποτελεί μια πολύ καλή επιλογή, ενώ θα πρέπει, όπως είπε, να εξεταστεί και το συμπιεσμένο φυσικό αέριο. Πρόσθεσε ότι από τις περιφερειακές επιλογές, οι εξαγωγές στην Τουρκία είναι πιθανώς εμπορικά η πιο βιώσιμη επιλογή.

Μεταξύ άλλων, ο κ. Έλληνας τόνισε πως το ζήτημα της ενεργειακής ασφάλειας έχει καταστεί για την Τουρκία τον τελευταίο χρόνο ζήτημα προτεραιότητας, με την Άγκυρα να επαναξιολογεί το ενεργειακό της μείγμα, με αποτέλεσμα να μειωθεί η ζήτηση φυσικού αερίου. Σχετικά με την επανενεργοποίηση του αγωγού Turkish Stream, υπογράμμισε πως αποτελεί μια σημαντική εξέλιξη που αλλάζει το σκηνικό, καθώς κάνει ακόμα πιο δύσκολο τον ανταγωνισμό με το ρωσικό φυσικό αέριο.
Η πρόκληση του East Med
Μιλώντας εκ μέρους του Ελληνικού Ενεργειακού Φόρουμ στο δεύτερο πάνελ, η Daria Nochevnik αναφέρθηκε στη γεωπολιτική σημασία του αγωγού East-Med για ενεργειακές ανάγκες της Νοτιανατολικής Ευρώπης, σημειώνοντας ότι η πολιτική στήριξη της οποίας τυγχάνει εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί την κινητήρια δύναμή του. Ανέφερε, ωστόσο, ότι θα «πρέπει να είμαστε έτοιμοι να κοιτάξουμε πέραν από τον πολιτικό λόγο και να προσπαθήσουμε να αναλύσουμε πιο προσεκτικά τη δυναμική της αγοράς»

Η κ. Nochevnik εξήγησε πως όσοι επιδιώκουν να εξαγάγουν φυσικό αέριο από τον East Μed οφείλουν να λάβουν υπ' όψιν και να εξετάσουν την υφιστάμενη κατάσταση στην περιφερειακή αγορά ενέργειας, καθώς και τον αντίκτυπο της παγκόσμιας δυναμικής του φυσικού αερίου στις ευρωπαϊκές αγορές. «Υπάρχει ανάγκη από έναν ρεαλιστικό ορίζοντα, ωστόσο, όταν υπάρχει ξεκάθαρος στόχος, μπορεί να υπάρξει προσπάθεια να υπερπηδηθούν οι αρχικές δυσκολίες και να γίνει πραγματικότητα», ανέφερε.

Στη συνέχεια, ο Marco Marcelli του Παγκόσμιου Ενεργειακού Συμβουλίου τάχθηκε επίσης εναντίον της μεταφοράς αερίου προς την Τουρκία και υπέρ της κατασκευής του αγωγού East Med, που θα συνδέει απευθείας τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου από Ισραήλ-Κύπρο-Ελλάδα στην Ευρώπη.
Τα σχέδια της Αιγύπτου
Εκ μέρους του Μεσογειακού Παρατηρητηρίου Ενέργειας, για την περίπτωση της Αιγύπτου μίλησε ο Sohnebet Karbuz, ο οποίος έδωσε έμφαση στις οικονομικές και ενεργειακές προκλήσεις της χώρας του, εξαιτίας της πολιτικής αβεβαιότητας.

Σύμφωνα με το ΚΥΠΕ, ανέφερε παράλληλα ότι ενώ αυτή τη στιγμή υπάρχει μεγάλη ζήτηση για φυσικό αέριο για ηλεκτροπαραγωγή και η Αίγυπτος είναι εισαγωγέας φυσικού αερίου με τεράστιες ανάγκες σε φυσικό αέριο, από το 2022 μπορεί να γίνει εξαγωγέας φυσικού αερίου, λόγω των μεγάλων κοιτασμάτων που βρίσκονται υπό ανάπτυξη και των νέων γύρων αδειοδοτήσεως. Δεδομένων αυτών των εξελίξεων, είπε, δεν υπάρχει πολύς χώρος για εισαγωγή στην Αίγυπτο ποσοτήτων φυσικού αερίου από το Ισραήλ και ίσως την Κύπρο, τόνισε ο κ. Karbuz.
Οι ανάγκες της Τουρκίας
Αναφέρθηκε επίσης στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Αίγυπτος για αποπληρωμή των ξένων εταιρειών που την προμηθεύουν φυσικό αέριο, αλλά και τις χαμηλές τιμές που προσφέρει η χώρα για φυσικό αέριο. Συνολικά, είπε, το Κάιρο οφείλει 3,6 δισ. σε ξένες εταιρείες. Όσον αφορά την τουρκική επιλογή, δήλωσε πως οι ανάγκες τουρκικής αγοράς τα τελευταία 3-4 χρόνια έχουν παραμείνει στάσιμες και αν εάν χρειαστούν επιπλέον φυσικό αέριο, το πιο λογικό είναι ότι θα το προμηθευτούν από το Βόρειο Ιράκ όπου είναι και πιο φτηνό.
Προς Τουρκία βλέπει το Atlantic Council
Τέλος, στο τελευταίο πάνελ τον λόγο έλαβε εκ μέρους του Ατλαντικού Συμβουλίου ο John Roberts, ο οποίος ξεκαθάρισε από την αρχή της ομιλίας του ότι επιθυμεί να δει το φυσικό αέριο της ανατολικής Μεσογείου να πηγαίνει στην Τουρκία γιατί, όπως είπε, κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι υπήρξε λύση του Κυπριακού. Χαρακτήρισε την επιλογή αυτή ως τη μοναδική υπό τις παρούσες συνθήκες της αγοράς.

Επεσήμανε, επίσης, πως αν και αυτή τη στιγμή η ζήτηση για φυσικό αέριο μειώνεται στην Τουρκία και η οικονομία δεν πάει καλά, εντούτοις η τουρκική οικονομία πιθανόν να ανακάμψει και η εκεί βιομηχανία και τουρισμός θα έχουν αυξημένες ανάγκες σε ενέργεια. Υπέδειξε ότι δεν μπορεί να υπάρξει αγωγός από το Ισραήλ προς την Τουρκία χωρίς να ληφθεί υπ' όψιν η κυπριακή κυβέρνηση, ενώ οι όποιες καθυστερήσεις πιθανόν να επιφέρουν κάτι τέτοιο μπορεί να «σκοτώσουν» την προοπτική. Σημείωσε παράλληλα το γεωπολιτικό ρίσκο σε σχέση με την Τουρκία.
Ενθαρρυντικές προοπτικές
Ενθαρρυντικές παρουσιάζονται οι προοπτικές για τα κοιτάσματα για τα οποία η ΕΝΙ υπέβαλε προσφορά στον γ' γύρο αδειοδότησης στην κυπριακή ΑΟΖ, δήλωσε το χθες απόγευμα ο Διοικητικός Διευθυντής της ΕΝΙ Cyprus Ltd Alessandro Barberis, ο οποίος μιλούσε στο συνέδριο «Το μέλλον του Φυσικού Αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο», που διοργανώθηκε στη Λευκωσία από το PRIO Cyprus Centre, σε συνεργασία με το Atlantic Council, το Friedrich-Ebert-Stiftung στην Κύπρο και το Istituto Affari Internazionali και το Strata Insight.
Ο κ. Barberis ανέφερε ότι η επένδυση στην Κύπρο, ειδικά αυτή την περίοδο, έχει αρκετές προκλήσεις, σημειώνοντας πως η παρουσία της εταιρείας στην περιοχή μετρά πάρα πολλά χρόνια, και ειδικά στην Αίγυπτο βρίσκεται από το 1954. Αναφέρθηκε στην ανακάλυψη του Ζορ, λέγοντας πως αποτέλεσε την απαρχή μιας νέας εποχής για την περιοχή και πρόσθεσε ότι τα ρίσκα για την εταιρεία στο θέμα της γεώτρησης ήταν αρκετά, όμως τα αποτελέσματα τη δικαίωσαν.
Σύμφωνα με τον κ. Barberis, αναμένονται με ανυπομονησία τα αποτελέσματα του γ' γύρου αδειοδότησης για τα οικόπεδα στην κυπριακή ΑΟΖ. Ανέφερε ότι κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει αν τα αποθέματα θα είναι παρόμοια με αυτά του Ζορ (30tcf). Σίγουρα, είπε, δεν βλέπουμε ένα νέο Ζορ, αλλά βλέπουμε προοπτική.