ΡΙΝΓΚ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑΣ Μετά το ναυάγιο στο Μον Πελεράν...

Το μέλλον της διαπραγματευτικής διαδικασίας μοιάζει πλέον αβέβαιο, έπειτα και από το ναυάγιο στο Μον Πελεράν. Αναζητώντας τα αίτια της αποτυχίας αλλά και τα επόμενα βήματα στο Κυπριακό, φιλοξενούμε στο Ρινγκ αυτής της βδομάδας τον Δρα Διεθνών Σχέσεων Γιώργο Κέντα και τον Δρα Πολιτικής Επιστήμης Επιστήμης Βασίλη Πρωτοπαπά

Ερωτήσεις:

1) Ποιοι, κατά την άποψή σας, ήταν οι βασικότεροι λόγοι που οδήγησαν στο ναυάγιο των συνομιλιών στο Μον Πελεράν;
2) Πιστεύετε πως το αδιέξοδο των συνομιλιών παρέχει τα περιθώρια για επαναχάραξη της μέχρι τώρα ακολουθούμενης τακτικής του Κυπριακού σε διαφορετική βάση, και αν ναι, ποια θα πρέπει να είναι αυτή;
3) Ποια μέτρα θα πρέπει να λάβει η πλευρά μας προκειμένου να αντιμετωπίσει την όποια αντίδραση-πρόκληση της Τουρκίας του Ερντογάν ενόψει και του ενεργειακού μας προγράμματος;
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΕΝΤΑ
1. Δεν υπήρξε ναυάγιο, αλλά μια σημαντική αποτυχία σε ένα κρίσιμο στάδιο της διαπραγμάτευσης. Η αποτυχία αυτή βασίζεται κυρίως στους εξής δύο λόγους: (1) αποτυχία εκτίμησης της στρατηγικής και των τακτικών κινήσεων της Άγκυρας και (2) υπεραισιοδοξία για συμφωνία στο εδαφικό, με την ταυτόχρονη παρουσίαση χαρτών. Ο κ. Ακιντζί μετέβη στο Mont Pelerin με σαφή στρατηγική στόχευση: Να οδηγήσει τη διαδικασία σε διεθνή διάσκεψη, όπου εκεί θα γίνει μια τελική διαπραγμάτευση όλων των ανοικτών ζητημάτων. Η τουρκική πλευρά ήταν ξεκάθαρη ότι δεν θα έκανε μια τελική δέσμευση επί του εδαφικού στο Mont Pelerin. Από την άλλη, ο κ. Αναστασιάδης μετέβη στη συνάντηση με στόχο να πάρει ανταλλάγματα στο εδαφικό, προκειμένου να μπορεί να δικαιολογήσει τη μετάβαση σε πολυμερή διάσκεψη. Η Άγκυρα εκμεταλλεύθηκε δύο αδυναμίες του Αναστασιάδη: Πρώτο, δεν είχε εναλλακτικές επιλογές, πέρα από κάποιες νέες υποχωρήσεις, τις οποίες τον ανάγκασε να κάνει. Δεύτερο, λίγο πριν από τη μετάβασή του στην Ελβετία, εξεδήλωσε δημόσια τον φόβο του για το σχέδιο της Τουρκίας να προσαρτήσει τα κατεχόμενα. Αυτό έτυχε και θα τύχει του ανάλογου τακτικού χειρισμού από την Άγκυρα.
2. Αυτή τη στιγμή θα πρέπει να δοκιμαστούν τα όρια της διαδικασίας χωρίς περαιτέρω παραχωρήσεις. Αν η Τουρκία επιμένει σε πενταμερή με όλα στο τραπέζι, η ελληνοκυπριακή κοινότητα έχει δύο επιλογές: Είτε θα αρνηθεί και θα υπάρξει οριστικό αδιέξοδο, είτε θα δεχθεί και θα υπάρξει ένα αποτέλεσμα, μια συμφωνία, με μικρές έως καθόλου πιθανότητες να γίνει αποδεκτή σε ένα δημοψήφισμα. Αν καταρρεύσουν οι συνομιλίες ή αν απορριφθεί μια πρόταση σε δημοψήφισμα, τότε τα νέα δεδομένα θα οδηγήσουν αναγκαστικά σε άλλες σκέψεις για τη διαχείριση του Κυπριακού. Στην ουσία, χρειάζονται τέσσερα σχέδια αυτή τη στιγμή. Ένα σχέδιο για το πώς επαναρχίζουν οι συνομιλίες και ποια τακτική θα ακολουθηθεί, ένα σχέδιο για την περίπτωση κατάρρευσης των συνομιλιών, ένα σχέδιο σε περίπτωση απόρριψης μιας συμφωνίας σε δημοψήφισμα και ένα σχέδιο για την περίπτωση που υπάρξει συμφωνία και γίνει αποδεκτή σε δημοψήφισμα. Εκτιμώ ότι γίνονται προσπάθειες μόνο για το πρώτο.
3.Η αντιμετώπιση είναι πολύ απλή. Οι εταιρείες θα έρθουν στην Κυπριακή ΑΟΖ και θα εκτελέσουν κανονικά το πρόγραμμα των γεωτρήσεων. Όπως επίσης η Κυπριακή Δημοκρατία θα προχωρήσει κανονικά σε αδειοδότηση των τεμαχίων που σχετίζονται με τον τρίτο γύρο προσφορών. Η Τουρκία θα προκαλέσει. Αν σχεδιάσει η Κυπριακή Δημοκρατία, θα επιτύχει τους στόχους της.
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΡΩΤΟΠΑΠΑ

1. Υπήρξε αδυναμία σύγκλισης σε ένα σημαντικό θέμα, το εδαφικό, όχι γενικό ναυάγιο. Κάθε ηγέτης επιδιώκει στο κεφάλαιο του εδαφικού το καλύτερο για τη δική του κοινότητα. Η απόσταση δεν είναι χαοτική, υπάρχουν όμως έντονες και συναισθηματικά φορτισμένες απόψεις για συγκεκριμένες περιοχές, όπως η Μόρφου και η Καρπασία. Η δική μας πλευρά θέλει ουσιαστικά να κλείσει ευνοϊκά το εδαφικό και να κρατήσει διαπραγματευτικά χαρτιά, όπως η εκ περιτροπής προεδρία, για το τελικό στάδιο όπου θα τεθούν η ασφάλεια και οι εγγυήσεις. Η τουρκική πλευρά θέλει να κρατήσει πτυχές του εδαφικού ανοικτές για να τις διαπραγματευτεί στην τελική φάση. Από εκεί και πέρα, διάφοροι χειρισμοί προκάλεσαν εκνευρισμό, ένταση, κρίση εμπιστοσύνης, σκλήρυνση θέσεων. Αυτά όμως είναι δευτερεύοντα. Τα έχουν αυτά οι διαπραγματεύσεις, ιδιαίτερα καθώς πλησιάζει η στιγμή για λήψη συνολικών και μεγάλων αποφάσεων.
2. Επαναλαμβάνω, δεν έχουμε γενικό αδιέξοδο ή ναυάγιο. Δυστοκίες υπήρξαν και σε προηγούμενα στάδια. Το εγχείρημα μιας συμφωνημένης λύσης ήταν και παραμένει δύσκολο. Ωστόσο, χάρη στη βούληση των δύο ηγετών και στη σκληρή δουλειά από τους διαπραγματευτές, έχει υπάρξει σημαντική πρόοδος σε στρατηγικής σημασίας πτυχές της λύσης. Έχουμε σύγκλιση στη συγκρότηση ενός ομοσπονδιακού κράτους, μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, με μία κυριαρχία και μία ιθαγένεια, μέλος της ΕΕ και της Ευρωζώνης. Κατοχύρωση των ελευθεριών διακίνησης, εγκατάστασης, απόκτησης περιουσίας και εργασίας σε όλη την επικράτεια, για όλους τους πολίτες. Διασφάλιση της ιστορικής δημογραφικής σύνθεσης (αναλογία 4 προς 1). Αναγνώριση του δικαιώματος των νόμιμων ιδιοκτητών και κατάληξη σε κριτήρια για αποκατάσταση, ανταλλαγή ή αποζημίωση. Αυτά και πολλά άλλα είναι πολύ σημαντικά και θετικά για όλους τους Κυπρίους. Ο στρατηγικός στόχος για συμφωνημένη λύση ομοσπονδίας είναι εφικτός. Η τακτική αποδίδει. Η προσπάθεια πρέπει να συνεχιστεί από εκεί που διακόπηκε και να ενταθεί, με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα, όπως ορθά ανέφερε και ο Πρόεδρος. Δεν μπορώ να σκεφτώ άλλη τακτική που να οδηγεί σε συμφωνημένη λύση και μάλιστα με καλύτερους όρους για τη δική μας πλευρά. Αν υπάρχει εναλλακτική στρατηγική ή τακτική για συμφωνημένη λύση, με ορθολογικά επιχειρήματα ως προς τα μέσα, να την ακούσουμε.
3. Βρισκόμαστε στην κορύφωση μιας προσπάθειας που είναι εφικτό να οδηγήσει σε συνολική συμφωνία. Σε μια λύση που θα ανταποκρίνεται στις βασικές προδιαγραφές, που η ελληνοκυπριακή πλευρά έχει θέσει εδώ και δεκαετίες. Μπορεί, όμως, να οδηγήσει σύντομα και σε ένα ηχηρό και οριστικό ναυάγιο. Σε αυτό το στάδιο, κάθε πλευρά οφείλει να είναι προσεκτική, αν μη τι άλλο για να μην χρεωθεί ευθύνες για πιθανή αποτυχία. Ας μην βιαζόμαστε να κηρύξουμε ναυάγιο και να εισέλθουμε σε ένα κλίμα έντασης και αντιπαράθεσης. Δεν είμαι ειδικός σε θέματα ενέργειας ούτε μπορώ να προβλέψω τις κινήσεις της Τουρκίας σε περίπτωση ναυαγίου. Φρονώ ότι η Κυπριακή Δημοκρατία δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την Τουρκία με στρατιωτικούς όρους, παρά μόνο με την πολιτική και τη διπλωματία. Υπομονή και αυτοσυγκράτηση θα σύστηνα σε όλους.