Ο «ζωτικός χώρος» του αδηφάγου Ερντογάν

«Ακόμα και αν δεν υπήρχε ούτε ένας μουσουλμάνος στην Κύπρο, η Τουρκία έπρεπε να διατηρεί ενεργό το κυπριακό ζήτημα», δήλωσε ο Νταβούτογλου
Σαν χθες το 1937, ο Αδόλφος Χίτλερ πραγματοποίησε μια μυστική συνάντηση, όπου ανέπτυξε τα σχέδιά του για την απόκτηση του περιβόητου «ζωτικού χώρου» (Lebensraum) προς όφελος του γερμανικού λαού. Με την έννοια αυτή του «ζωτικού χώρου», ο Χιτλερ τόνισε την ανάγκη όπως η Γερμανία επεκτείνει τα σύνορά της, προκειμένου να μπορούν να ζουν ανεκτά οι Γερμανοί.

«Θα πρέπει να δούμε το θέμα της άνεσης χώρου, αυτή είναι η απόλυτη προτεραιότητά μας... Μόνο τότε μπορεί η κυβέρνησή μας να εργαστεί και πάλι για το εθνικό συμφέρον, διεξάγοντας έναν εθνικό πόλεμο. Κι αυτός σίγουρα θα οδηγήσει σε νικηφόρο αποτέλεσμα», είχε χαρακτηριστικά αναφέρει σε μια ομιλία του ο ηγέτης του Ναζισμού. Οι ταπεινωτικοί όροι που επιβλήθηκαν στη Γερμανία, μετά τη λήξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, υπήρξε μια από τις βασικές αιτίες για τις οποίες η ρεβανσιστική ρητορική του Χίτλερ βρήκε ανταπόκριση από τον γερμανικό λαό και ανέδειξε στην εξουσία το Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα.

Κατά τον ίδιο τρόπο, ο Ερντογάν επικαλείται τη Συνθήκη της Λωζάννης, προκειμένου να πείσει τον τουρκικό λαό ότι οι Μεγάλες Δυνάμεις τότε συρρίκνωσαν την Τουρκία αποσπώντας της εδάφη, που ανήκαν προηγουμένως στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Δεν είναι τυχαίο ότι ο ιδεολογικός μέντορας του Ερντογάν, ο γερμανοτραφής Αχμέτ Νταβούτογλου, επανεισήγαγε τον όρο «ζωτικός χώρος» στο νέο-οθωμανικό του Μανιφέστο Στρατηγικό Βάθος.
Ο εμπνευστής της ιδέας

Ιστορικά, αξίζει να σημειωθεί ότι εμπνευστής της θεωρίας του «Ζωτικού Χώρου», ήταν ο Γερμανός καθηγητής Φρίντριχ Ράτζελ, το 1901. Ο Ράτζελ, επηρεασμένος από τον Δαρβίνο, υποστήριξε την οργανική θεωρία ανάπτυξης του κράτους το οποίο, για να τραφεί, επιβάλλεται να προσαρτήσει νέες περιοχές. Στη συνέχεια, ο Γερμανός γεωπολιτικός Καρλ Χαουσχόφερ, γοητευμένος από τη θεωρία του Ζωτικού Χώρου, την εξέλιξε σε επιστημονικό επίπεδο και από το βήμα της έδρας του στο πανεπιστήμιο του Μονάχου εμβολίασε τις ιδέες του στην ακαδημαϊκή πολιτική κοινότητα.

Μεταβιβαστής των ιδεών αυτών στον ίδιο τον Αδόλφο Χίτλερ ήταν ο μαθητής του Χαουσχόφερ, ο Ρούντολφ Ες. Έτσι, ενθουσιασμένος ο Χίτελρ αποφάσισε να εντάξει το Lebensraum στην ιδεολογία του Εθνικοσοσιαλιστικού Kόμματος. Το αποτέλεσμα της εφαρμογής στην πράξη της θεωρίας του ζωτικού χώρου ήταν ασφαλώς το αιματοκύλισμα της Ευρώπης, με όσα δεινά επέφερε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος.
Πρόβλεψη 30ετίας

Από την πλευρά του, ο Αχμέτ Νταβούτογλου επιχείρησε στο ιδεολογικό του μανιφέστο να επικαιροποιήσει και να αναπροσαρμόσει την ιδέα του Ζωτικού Χώρου στις ανάγκες τις σύγχρονης Τουρκίας. Όπως έγραφε ο ίδιος στο βιβλίο του «Στρατηγικό Βάθος» το 2001 -και μεταφράστηκε στα ελληνικά το 2010-, σε 30 περίπου χρόνια, δηλαδή σε 15 από σήμερα, η Τουρκία θα έχει διπλασιάσει τον πληθυσμό της φτάνοντας τα 150 εκατομμύρια, οπόταν ως οργανικό μόρφωμα θα προκύψει θέμα ζωτικού χώρου. Σύμφωνα με τον ίδιο, μπορεί οι βασικές στρατιωτικές ανάγκες της Τουρκίας να καλύπτονται ήδη από την εγχώρια βιομηχανία, ωστόσο τονίζει πως πρέπει να δοθεί έμφαση στον τομέα των εξαγωγών και της τεχνολογίας. Στην σελίδα 90 του βιβλίου του, ισχυρίζεται επίσης ότι ο τουρκικός κόσμος εκτείνεται από την Αδριατική ώς το Σινικό Τείχος.
Υπόβαθρο επέκτασης

Στην παράγραφο 1.1.1 του βιβλίου με θέμα τη γεωγραφία, την ιστορία, τον πληθυσμό και τον πολιτισμό, προκειμένου να προετοιμάσει το υπόβαθρο μετασχηματισμού των συνόρων, σημειώνει πως «Τα πεδία των διεθνούς και περιφερειακού χαρακτήρα γεωπολιτικών συγκρούσεων, είναι η αντανάκλαση της διαφορετικότητας μεταξύ, αφενός, των πεδίων κυριαρχίας που προβλέπουν οι συνοριακοί προσδιορισμοί και, αφετέρου, των πεδίων εσωτερικής εξάρτησης, που είναι αποτέλεσμα της φυσικής, οικονομικής και πολιτισμικής γεωγραφίας».
Θαλάσσιος ζωτικός χώρος

Στο κεφάλαιο 6 που αφορά ευρύτερα την πολιτική των θαλασσών, Ο Νταβούτογλου αναφέρει πως οι εγγύς της Τουρκίας θάλασσες όπως ο Εύξεινος Πόντος, η Ανατολική Μεσόγειος, ο Περσικός Κόλπος η Κασπία θάλασσα, καθώς και τα μεγάλα ποτάμια θεωρούνται στρατηγικοί παράγοντες «ζωτικής σημασίας». Σε αυτό το πλαίσιο σημειώνει, επιπλέον, πως η παρακμή της Κωνσταντινούπολης (κατά τους βυζαντινούς χρόνους) οφείλεται στο γεγονός ότι απώλεσε τον έλεγχο του Εύξεινου Πόντου και της Μεσογείου.
Γεωγραφία και μουσουλμάνοι

Όσον αφορά την Κύπρο, ο Τούρκος πρώην Πρωθυπουργός και Υπουργός Εξωτερικών σημειώνει πως η Κύπρος βρίσκεται στον ζωτικό χώρο της Τουρκίας και ότι ακόμη και αν δεν υπήρχε εκεί κανένας μουσουλμάνος, το ενδιαφέρον της χώρας του θα ήταν το ίδιο. Η προστασία, επομένως, του μουσουλμανικού στοιχείου καθιστά την Κύπρο για την Άγκυρα ως νησί υψίστης γεωπολιτικής σημασίας. «Ακόμα και αν δεν υπήρχε ούτε ένας μουσουλμάνος στο νησί, η Τουρκία έπρεπε να διατηρεί ενεργό το κυπριακό ζήτημα», σημειώνει στη σελίδα 279, προσθέτοντας πως «Η Κύπρος και τα Δωδεκάνησα για την Τουρκία είναι ό,τι η Κούβα και τα νησιά της Καραϊβικής για την Αμερική.

Επιπλέον, το Αιγαίο αποκτά ιδιαίτερη σημασία για την Τουρκία αφού, λέει, η Τουρκία δεν είναι απλώς μια χώρα του Αιγαίου, αλλά και μια χώρα που εντάσσεται «σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, σε μια περιοχή που ξεκινάει από την Αδριατική και εκτείνεται ώς τον κόλπο της Αλεξανδρέττας και τη Διώρυγα του Σουέζ». Επομένως, η γεωγραφική τοποθεσία του νησιού, αλλά και η χρήση των μουσουλμάνων ως όχημα για ολοκληρωτική κατάληψη αποτελούν τους δυο σημαντικότερους άξονες, πάνω στους οποίους βασίζεται η ιδέα προσάρτησης της Κύπρου στο πλαίσιο του ζωτικού χώρου.
Εργαλειοποίηση της οθωμανικής ιστορίας

Λαμβάνοντας κανείς όλα τα προηγούμενα υπ' όψιν, μπορεί εύκολα σήμερα να κατανοήσει το υπόβαθρο πάνω στο οποίο ο Ερντογάν έχει κλιμακώσει τις προκλήσεις του, διεκδικώντας ανοικτά το Αιγαίο μέσα από μια ρητορική που επικαλείται το παρελθόν. Η εργαλειοποίηση της ιστορίας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και οι αναθεωρητικές απαιτήσεις σχετικά με τη Συνθήκη της Λωζάννης δεν αποτελούν τίποτε άλλο, παρά την προετοιμασία της τουρκικής κοινής γνώμης, έστω και σε λεκτικό επίπεδο, για τις όποιες επεκτατικές βλέψεις έχει η Τουρκία.

Μιλώντας στις 29 Οκτωβρίου, με αφορμή τη συμπλήρωση 93 ετών από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας, ο Ερντογάν είπε πως τα νησιά στο ανατολικό Αιγαίο ήταν τουρκικά και έχουν έντονα τα στοιχεία του τουρκικού πολιτισμού! «Εγώ εδώ δίνω μάθημα ιστορίας. Εγώ μίλησα για τη Λωζάννη και ενοχλήθηκαν. Γιατί; Τα νησιά που βρίσκονται μπροστά στη μύτη μας, το φωνάζω, ήταν δικά μας, σε αυτά τα νησιά έχουμε την ιστορία μας, μνημεία μας, τζαμιά μας. Ακόμα ενοχλούνται όταν τα λέμε. Γιατί;» είπε ο Τούρκος Πρόεδρος. Μια είδηση που πέρασε επίσης απαρατήρητη ήταν η τοποθέτηση 93 τουρκικών σημαιών στον βυθό του Αιγαίου, πλησίον της Σμύρνης, από δύτες.
Η τραγικότητα της ιστορίας

Καταληκτικά, αν επιχειρήσουμε έναν παραλληλισμό του Lebensraum από το ναζιστικό καθεστώς του Χίτλερ και του ισλαμικού - νεο-οθωμανικού καθεστώτος του Ερντογάν, θα εντοπίσουμε σκανδαλώδεις ομοιότητες, που θα μας βοηθήσουν προκειμένου να προετοιμαστούμε με αποτρεπτικό τρόπο για κάθε ενδεχόμενο. Η τραγικότητα της ιστορίας έγκειται, δυστυχώς, στο ότι, όπως τότε η Βρετανία -υπό τον Τσάμπερλεν- η Γαλλία -του Νταλαντιέ- κι η ΕΣΣΔ -υπό τον Στάλιν- επιδίδονταν σε μιαν ανέξοδη πολιτική κατευνασμού του Ναζιστικού Θηρίου, έτσι και σήμερα η Δύση (ΕΕ-ΗΠΑ), συμπεριλαμβανομένης της Κύπρου και της Ελλάδας, χρησιμοποιούν την ίδια λανθασμένη συνταγή απέναντι στις δικτατορικές πρακτικές του Ερντογάν. Οι Σύμμαχοι κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο άργησαν κατά πολύ να καταλάβουν τις προθέσεις του Χίτλερ. Ελπίζουμε ότι σήμερα δεν θα χρειαστεί να φτάσουμε στο ίδιο σημείο. Η Συρία δεν είναι η Πολωνία και η Μέση Ανατολή αποτελεί την πυριτιδαποθήκη της περιοχής. Το φυτίλι άναψε και εμείς απλά κοιτάζουμε προς Μοντ Πελερέν.