Σωματεμπόριο, τα κέρδη και η ζήτηση

Η ΝΕΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ
«Ο πρώτος λόγος της ύπαρξης της εμπορίας ανθρώπων για σεξουαλική, εργασιακή, ή κάθε άλλης μορφής εκμετάλλευση είναι τα τεράστια κέρδη και ο δεύτερος λόγος είναι η ζήτηση»...
Μύρια Βασιλειάδου: «Ο θύτης ξέρει ότι το θύμα εξαναγκάζεται να τον παντρευτεί, για να πάρει διαβατήριο. Ξέρει ότι αγοράζει νεφρό από ένα άτομο που δεν θέλει να πουλήσει τα όργανά του. Ξέρει ότι το κοριτσάκι είναι 12 χρονών. Ξέρει ότι η γυναίκα κλαίει, την ώρα που τη βιάζει. Οπότε πρέπει να προσέξουμε πώς μιλάμε για θύματα εμπορίας και να επικεντρωθούμε επίσης στο ποιος κερδίζει, ποιος ξέρει και ποιος χρησιμοποιεί το θύμα»
Άριστος Τσιάρτας: «Η εμπορία και η εκμετάλλευση προσώπων υπάρχει, όσο υπάρχει αγοραστικό ενδιαφέρον, τεράστια κέρδη και ατιμωρησία. Σε κάθε μορφή της αποτελεί ένα σοβαρό έγκλημα μιας απάνθρωπης χρησιμοποίησης μιας ανθρώπινης οντότητας, ως εμπορεύσιμου αντικειμένου, με στόχο την αποκόμιση οικονομικού οφέλους μέσω της εκμετάλλευσης»
Η σωματεμπορία ανθεί παντού, στην Κύπρο, στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο, όχι απλώς γιατί είναι ευάλωτα τα θύματα, αλλά γιατί υπάρχουν στο οργανωμένο αυτό έγκλημα τεράστια κέρδη και ζήτηση υπηρεσιών - και εδώ επικεντρώνεται η νέα στρατηγική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την εμπορία προσώπων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, που θα ανακοινωθεί στο τέλος της χρονιάς. Τη νέα αυτή αντίληψη της σωματεμπορίας μετέφερε στην Κύπρο την περασμένη βδομάδα η Μύρια Βασιλειάδου, η Κύπρια Συντονίστρια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για Καταπολέμηση της Εμπορίας Προσώπων, τόσο σε τοποθέτησή της σε ημερίδα για διευθυντικά στελέχη δημόσιων φορέων, για τον ρόλο των δημόσιων Αρχών στην πρόληψη και καταπολέμηση της εμπορίας προσώπων, που έγινε στις 11 Μαρτίου 2016 στην Κυπριακή Ακαδημία Δημόσιας Διοίκησης, όσο και σε συνέντευξή της την προηγούμενη μέρα, στην «Κυριακάτικη Σημερινή».

Η κυρία Βασιλειάδου, κάτοχος διδακτορικού στην κοινωνιολογία, διορίστηκε στη θέση αυτή το 2011, από το Κολέγιο των Επιτρόπων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για πέντε χρόνια και επαναδιορίστηκε το 2016, για άλλα τέσσερα, μέχρι το 2020. Έχει αρμοδιότητα να βελτιώσει τα θέματα καταπολέμησης της εμπορίας, να συντονίσει τα θεσμικά όργανα και οργανισμούς της ΕΕ, τα κράτη-μέλη και διεθνείς φορείς. Επίσης έχει αρμοδιότητα να προτείνει πολιτικές και τη στρατηγική της ΕΕ για θέματα εμπορίας.
Πίσω από το θύμα, ο θύτης
«Συνηθίσαμε», είπε η Μ. Βασιλειάδου, «να θεωρούμε ότι έχουμε σωματεμπορία, επειδή τα θύματα είναι υποτίθεται ευάλωτες, φτωχές ή αναλφάβητες γυναίκες από τρίτες χώρες... Εμείς διαφωνούμε... σας θυμίζω ότι το 2010, η Κύπρος καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για την υπόθεση της 20χρονης Ρωσίδας χορεύτριας Οξάνα Ράντσεβα, που βρέθηκε νεκρή κάτω από το μπαλκόνι διαμερίσματος στη Λεμεσό, τον Μάρτιο 2001. Η καταδίκη αφορούσε κυρίως την αποτυχία του κυπριακού κράτους να λειτουργήσει νομικό και διοικητικό πλαίσιο για καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων.

»Η Οξάνα δεν ήταν ευάλωτη, αλλά είχε χρήματα και ζήτηση, η υπόθεσή της... Πιστεύουμε ότι ευάλωτα άτομα μπορεί να είμαστε όλοι, για διάφορους λόγους, κάποια στιγμή, αλλά αν δεν υπάρχει κάποιος που βγάζει χρήματα και αν δεν υπάρχει πελάτης, υπάρχουν απλώς κάποια ευάλωτα άτομα -μια ευάλωτη γυναίκα ή ένα ευάλωτο κορίτσι- και δεν έχουμε σωματεμπορία. Ο πρώτος λόγος της ύπαρξης της εμπορίας ανθρώπων για σεξουαλική, εργασιακή ή κάθε άλλης μορφής εκμετάλλευση είναι τα τεράστια κέρδη - πρόκειται για το δεύτερο κερδοφόρο οργανωμένο έγκλημα παγκοσμίως, μετά το εμπόριο όπλων, με 150 δις δολάρια τον χρόνο, μόνο στον παράνομο τομέα, αφού έχουμε και νόμιμο τομέα που κερδοφορεί από το σωματεμπόριο.

»Ο δεύτερος λόγος είναι η ζήτηση. Πίσω από κάθε θύμα σωματεμπορίας υπάρχει ένας χρήστης, ένας αγοραστής, ένας δράστης. Θέλουμε λοιπόν ως Ευρωπαϊκή Επιτροπή, να επικεντρωθούμε στο ποιος κερδοσκοπεί και ποιος προωθεί τη ζήτηση - και χρήστης των υπηρεσιών εμπορίας προσώπων δεν είναι μόνο ο πελάτης, αλλά μπορεί να είναι το ταξιδιωτικό γραφείο που φέρνει τα θύματα στην Κύπρο και βγάζει νόμιμα χρήματα, μπορεί να είναι εκείνος που ενοικιάζει δωμάτια... Δεν υπάρχει θύμα χωρίς θύτη. Κάποιος παντρεύεται το θύμα κι αυτός ξέρει ότι το θύμα εξαναγκάζεται να τον παντρευτεί, για να πάρει διαβατήριο.

»Ξέρει ότι αγοράζει νεφρό από ένα άτομο που δεν θέλει να πουλήσει τα όργανά του. Ξέρει ότι το κοριτσάκι είναι 12 χρονών. Ξέρει ότι η γυναίκα κλαίει, την ώρα που τη βιάζει. Οπότε πρέπει να προσέξουμε πώς μιλάμε για θύματα εμπορίας και ποιος κερδίζει, ποιος ξέρει και ποιος χρησιμοποιεί τα θύματα. Στην Ευρώπη μιλάμε για κέρδη 2,5 δις ευρώ τον χρόνο, μόνο για τους εγκληματίες. Αλλά δεν υπάρχουν μόνο παράνομα κέρδη. Υπάρχουν και νόμιμα κέρδη. Το κοριτσάκι των 12 χρονών, κάποιος το πήρε σε ένα ξενοδοχείο. Κάποιος έβγαλε τα μάτια του παιδιού.

»Είδα φωτογραφίες χιλιάδων παιδιών, που τους βγάζουν τα μάτια για εμπορία οργάνων. Ποιος έκανε αυτή την εγχείρηση; Ο “παράνομος” γιατρός; Το “παράνομο” νοσοκομείο; Το “παράνομο” ξενοδοχείο; Το “παράνομο” λεωφορείο; Το “παράνομο” ταξί; Το “παράνομο” ταξιδιωτικό γραφείο; Με το να επιτρέπουμε να γίνονται κάποια πράγματα στον χώρο εργασίας μας, στο καφενείο, στο χωράφι, στην εταιρεία, γινόμαστε ίσως συνένοχοι.
»Πρόσφατα πήγα σε ένα κράτος-μέλος, όπου γυναίκες εξαναγκάζονταν να γεννήσουν, για να πουλήσουν τα παιδιά τους για 50 ευρώ, σε άτομα που αγόραζαν τα παιδιά τους για 25 χιλιάδες ευρώ! Το ένα κομμάτι είναι ότι η κοπέλα δεν ήθελε να πουλήσει το παιδί της. Το άλλο κομμάτι είναι ο σωματέμπορος που έκανε την αγοραπωλησία. Η ερώτησή μου είναι, ποιος αγοράζει το παιδί; Επιμένω σε αυτό. Επίσης, ποιος παρακολουθεί το κέρδος που βγήκε από την αγοραπωλησία των 50 ευρώ και των 25 χιλιάδες ευρώ;».
Το νέο μότο, «follow the money»
Να σημειώσουμε ότι αδρή περιγραφή της νέας ευρωπαϊκής στρατηγικής έκανε λίγες μέρες προηγουμένως, στις 29 Φεβρουαρίου 2016, η Τζόζι Χριστοδούλου, στέλεχος της μη κυβερνητικής οργάνωσης Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικού Φύλου (MIGS), σε παρέμβασή της στη συνεδρία της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με θέμα την πρόσφατη έκθεση του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ για την εμπορία προσώπων για το 2015, που αναβάθμισε την Κύπρο από την Κατηγορία 2 Υπό Επιτήρηση (Tier 2 Watch List), στην Κατηγορία 2.

«Ο ορισμός της ζήτησης έχει διευρυνθεί πέρα από τον πελάτη», είπε η κυρία Χριστοδούλου. «Το νέο μότο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που ίσως βοηθήσει την Αστυνομία στο έργο της, είναι “follow the money”, όσον αφορά την εκμετάλλευση ανθρώπων. Ακολουθούμε τα χρήματα για να δούμε πού καταλήγουν, ποιοι τα αξιοποιούν και με ποιο τρόπο. Η ζήτηση δεν είναι μόνο η αγορά υπηρεσιών, αλλά και η ανάγκη να εργοδοτήσει κάποιος, θύματα εμπορίας. Μέσα στη ζήτηση περιλαμβάνονται και οι εργοδότες. Σε περίπτωση που ενοικιάζονται διαμερίσματα όπου γίνεται σεξουαλική εκμετάλλευση, οι ιδιοκτήτες των διαμερισμάτων εντάσσονται και αυτοί στη ζήτηση, γιατί βγάζουν χρήματα από αυτό...».
Οι τρομακτικοί αριθμοί της ΕΕ
Περιγράφοντας το πρόβλημα στην προαναφερόμενη ημερίδα της Κυπριακής Ακαδημίας Δημόσιας Διοίκησης, ο εκ των συντονιστών Γιώργος Κακότας, λειτουργός στο Γραφείο της Επιτρόπου Διοικήσεως, τόνισε ότι «κάθε χρόνο εκατομμύρια άντρες, γυναίκες και παιδιά διακινούνται σε συνθήκες που ισοδυναμούν με σύγχρονη δουλεία. Τα θύματα εμπορίας για σκοπούς σεξουαλικής και εργασιακής εκμετάλλευσης ανέρχονται στα 21 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως, από τα οποία περισσότερα από 5 εκατομμύρια είναι παιδιά. Εκατοντάδες χιλιάδες είναι οι άνθρωποι που διακινούνται και μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

» Οι γυναίκες και τα κορίτσια αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία των θυμάτων εμπορίας με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση, ενώ οι μετανάστες αποτελούν τον μεγαλύτερο αριθμό θυμάτων εκμετάλλευσης στην εργασία. Περιστατικά εμπορίας προσώπων παρατηρούνται και στην Κύπρο με αυξητική τάση, παρά την ενίσχυση του προστατευτικού θεσμικού πλαισίου. Σύμφωνα με εκθέσεις διεθνών οργανισμών, η Κύπρος αποτελεί πηγή και προορισμό θυμάτων, ιδιαίτερα γυναικών για σεξουαλική εκμετάλλευση, αλλά και αντρών και γυναικών για αναγκαστική εργασία, κυρίως στη γεωργία και κτηνοτροφία».
Στην τοποθέτησή της η Μύρια Βασιλειάδου πληροφόρησε ότι «το 2012 ο συνολικός αριθμός των καταγεγραμμένων θυμάτων στα 28 κράτη-μέλη της ΕΕ ήταν 30.146 θύματα σε τρία χρόνια. Το 80% είναι γυναίκες και τα 70% των σωματεμπόρων είναι άντρες. Το 16% είναι παιδιά. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν αμέτρητα θύματα, μη καταγεγραμμένα και ότι τα καταγεγραμμένα θύματα είναι, από μια άποψη, πολύ τυχερά... Η πιο διαδεδομένη μορφή εμπορίας είναι η σεξουαλική (61%) και από αυτά τα θύματα 95% είναι γυναίκες και κορίτσια. Το 2010-2012, αναγνωρίστηκαν χίλια παιδιά ως θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης.

»Θύματα καταναγκαστικής εργασίας και άλλων μορφών εκμετάλλευσης ήταν 19%, κυρίως άντρες και αγόρια. Τα δύο τρία των θυμάτων (65%) προέρχονται από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κυρίως τη Ρουμανία, Βουλγαρία, Ολλανδία, Ουγγαρία και Πολωνία». (Απαντώντας σε σχετική ερώτηση, είπε ότι «αυτό συμβαίνει, ίσως γιατί γίνεται αναγνώριση λιγότερων θυμάτων από τρίτες χώρες, που φοβούνται να καταγγείλουν θυματοποίησή τους, για να μην απελαθούν). Τα υπόλοιπα θύματα προέρχονται από χώρες όπως η Νιγηρία, η Βραζιλία, η Κίνα και η Ρωσία.

»Τα περισσότερα θύματα, λοιπόν, είναι Ευρωπαίοι πολίτες, οι περισσότεροι σωματέμποροι είναι Ευρωπαίοι πολίτες και θα έλεγα όλοι σχεδόν οι δράστες του εγκλήματος αυτού είναι Ευρωπαίοι πολίτες. Τα θύματα εμπορίας δεν μπορούν να τύχουν κατάλληλης προστασίας και στήριξης, αν προηγουμένως δεν ταυτοποιηθούν κατάλληλα και έγκαιρα. Εστιάζοντας στην έγκαιρη ταυτοποίηση, διασφαλίζουμε την πρόσβαση στα δικαιώματα και τους μηχανισμούς συνδρομής και στήριξης στα θύματα, ενώ ταυτόχρονα μειώνουμε τον κίνδυνο νέας θυματοποίησης και αγοραπωλησίας τους. Και εδώ ο ρόλος των δημόσιων Αρχών είναι πολύ σημαντικός και οι δημόσιοι λειτουργοί είναι υποχρεωμένοι, βάσει του νόμου, να είναι εκπαιδευμένοι προς τούτο.

»Η Οδηγία δημιουργεί νομική υποχρέωση στα κράτη-μέλη να εκπαιδεύσουν επαρκώς όλους τους δημόσιους υπαλλήλους που μπορεί να έρθουν σε επαφή με τα θύματα. Προκειμένου να γίνει καλύτερος συντονισμός και βελτίωση σε αυτό τον τομέα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δημοσιεύσει κατευθυντήριες γραμμές για την ταυτοποίηση των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων, ιδιαίτερα για άτομα που εργάζονται στα σύνορα, σε πρεσβείες, σε προξενικές υπηρεσίες.
Η Οδηγία ζητεί από τα κράτη-μέλη, κατ’ ελάχιστον, να εξετάσουν την ποινικοποίηση της χρήσης υπηρεσιών, όταν είναι εις γνώσιν του ατόμου αυτού ότι το άλλο άτομο είναι θύμα εμπορίας. Στο Γραφείο μου εξετάζουμε τώρα έκθεση αξιολόγησης των νομικών μέτρων που έχουν ληφθεί από τα κράτη-μέλη για τον σκοπό αυτό και αν χρειαστεί θα ζητήσουμε και άλλα μέτρα. Θέλω να σας υποβάλω μια ερώτηση που κάνω από το 2011 και δεν πήρα ακόμα απάντηση: Ξέρετε άλλο τομέα σοβαρού εγκλήματος, όπου αυτοί που εν γνώσει τους συμμετέχουν στην εκμετάλλευση ανθρώπων δεν διώκονται ποινικά; Αλλά αν δεν διωχθούν ποινικά, ποια είναι η εναλλακτική λύση; Μήπως δεν πρέπει να έχουμε νομοθεσία, επειδή είναι δύσκολη η απόδειξη του εγκλήματος;».
Το θέμα είναι και ηθικό...
Πρόσθεσε ότι «χρειάζεται παράλληλα η νομική προσέγγιση που λαμβάνει σοβαρά υπόψη την πρόληψη, σύμφωνα με το ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο. Ενδιαφερόμαστε για συστηματική αξιολόγηση της επίδρασης των διάφορων πρωτοβουλιών πρόληψης της εμπορίας ανθρώπων, για εκστρατείες ευαισθητοποίησης, για εκπαιδευτικά προγράμματα, για μέτρα μείωσης της ζήτησης, για μέτρα που στοχεύουν στα αίτια. Όλα αυτά μαζί πρέπει να προστεθούν σε συνδυασμό με νομοθεσία, για να έχουμε λύση στο πρόβλημα.

»Έχουν εφαρμοστεί πολλά προγράμματα πρόληψης της εμπορίας ανθρώπων και εκστρατείες ευαισθητοποίησης, αλλά δεν έχουν γίνει πολλά για συστηματική αξιολόγηση της επίδρασης. Στην Κύπρο υπάρχει ο Εθνικός Συντονιστής (που είναι το Υπουργείο Εσωτερικών), αλλά πρέπει να γνωρίζουμε πώς λειτουργούν τα μέτρα και ποιο είναι το αποτέλεσμα των εκστρατειών ευαισθητοποίησης. Στο πλαίσιο της παρούσας στρατηγικής που χαράξαμε ως Ευρωπαϊκή Επιτροπή από το 2012, υλοποιήσαμε 40 δράσεις και το Ευρωκοινοβούλιο και τα κράτη-μέλη φαίνεται να εκτιμούν ότι κινούμαστε στον σωστό δρόμο.

»Αλλά πολλά από αυτά πρέπει να γίνουν στο επίπεδο των κρατών-μελών. Χρειάζεται εφαρμογή όλων αυτών που έχουμε πει και πιστεύω ότι πρέπει να νιώσουμε και προσωπικά υπεύθυνοι. Ο ρόλος μου είναι να ακολουθήσω την εφαρμογή της Οδηγίας. Το θέμα είναι νομικό, πολιτικό, οικονομικό, αλλά και ηθικό. Δεν ξέρω πόσοι από εσάς έχετε κόρες ή γειτόνισσες. Σκεφτείτε μόνο για μια στιγμή, τι πέρασε μια 14χρονη κοπελίτσα που, όταν τη ρώτησα πώς νιώθει τώρα που αναγνωρίστηκε ως θύμα σωματεμπορίας, μου είπε “εσένα αν σε βίαζαν τόσοι πολλοί, πώς θα ένιωθες;”».
Η «κουλτούρα» της δημόσιας υπηρεσίας
Στη δική του ομιλία στην ημερίδα της Κυπριακής Ακαδημίας Δημόσιας Διοίκησης, ο Προϊστάμενος του Τομέα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Γραφείου της Επιτρόπου Διοικήσεως Άριστος Τσιάρτας τόνισε, μεταξύ άλλων, ότι «είναι αναγκαία η συνεχής υπενθύμιση ότι η εμπορία και η εκμετάλλευση προσώπων υπάρχει, όσο υπάρχει αγοραστικό ενδιαφέρον, τεράστια κέρδη και ατιμωρησία. Σε κάθε μορφή της αποτελεί ένα σοβαρό έγκλημα μιας απάνθρωπης χρησιμοποίησης μιας ανθρώπινης οντότητας, ως εμπορεύσιμου αντικειμένου, με στόχο την αποκόμιση οικονομικού οφέλους μέσω της εκμετάλλευσης».

Απαντώντας σε σχετική ερώτηση, επεσήμανε ότι δύο χρόνια μετά την ψήφιση από τη Βουλή, του νέου νόμου για ποινικοποίηση της χρήσης υπηρεσιών θυμάτων εμπορίας και για τιμωρία των δραστών και πελατών με τρία χρόνια φυλάκιση και με 15 χιλιάδες ευρώ πρόστιμο, «δεν έχει πάει κανένας στο δικαστήριο με βάση τη νομοθεσία αυτή».

Επίσης έκανε αναφορά στην «κουλτούρα της δημόσιας υπηρεσίας» και υπέδειξε ότι «τα τελευταία χρόνια δημιουργήθηκαν αναγκαστικά στη δημόσια υπηρεσία ορισμένοι θύλακες για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτοί οι θύλακες, εκ των πραγμάτων, έχουν ένα δικαιωματικό προσανατολισμό, που δεν συμβαδίζει πάντα με τις κεντρικές επιλογές της πολιτικής εξουσίας. Δυστυχώς, θύματα εμπορίας δεν παραπέμπονται στην Αστυνομία από τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, από το Υπουργείο Εργασίας, από τις Υπηρεσίες Υγείας, από τα σχολεία ή τα δημαρχεία. Θύματα παραπέμπονται σχεδόν αποκλειστικά από μη κυβερνητικές οργανώσεις και είναι κάτι που πρέπει να μας απασχολήσει».
Η εμπλοκή περισσότερων φορέων
Ο Άριστος Τσιάρτας τόνισε ότι «όλες οι κρατικές υπηρεσίες “πρώτης γραμμής”, Αστυνομία, Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, Υπηρεσίες Υγείας, Υπηρεσίες ελέγχου εργασιακών θεμάτων, που δέχονται τις καταγγελίες ή διαπιστώνουν τις ενδείξεις της εκμετάλλευσης, έχουν τον πιο καθοριστικό ρόλο στη διαδικασία αυτή. Ιδίως στα ζητήματα εργασιακής εκμετάλλευσης, απαιτείται η ενεργότερη εμπλοκή τόσο των επιθεωρητών εργασίας όσο και των εξεταστών εργατικών διαφορών, στη διαπίστωση και στοιχειοθέτηση υποθέσεων ακραίας εκμετάλλευσης.

»Στο πλαίσιο αυτό, ίσως να πρέπει να μελετηθεί σοβαρά το ενδεχόμενο δημιουργίας αυτόνομου ποινικού αδικήματος, που να αφορά στην εργασιακή εκμετάλλευση. Με τον τρόπο αυτό, θα εμπεδωθούν καλύτερα τόσο οι υποχρεώσεις των εργοδοτών όσο και οι υποχρεώσεις των εμπλεκομένων στον έλεγχο των συνθηκών και όρων εργασίας. Αλλά και στο ζήτημα της σεξουαλικής εκμετάλλευσης, απαιτείται συνεχής επαγρύπνηση, αφού η πραγματικότητα του κλεισίματος αρκετών καμπαρέ δεν συνεπάγεται αυτόματα και εξάλειψη της καταναγκαστικής εκπόρνευσης γυναικών.

»Εξαιτίας, μάλιστα, αυτού του γεγονότος, χρειάζεται η καταβολή μεγαλύτερης προσπάθειας από μέρους των Αρχών, καθώς και εμπλοκής όλο και περισσότερων φορέων -κρατικών και κοινωνικών- ώστε να εντοπίζονται έγκαιρα άλλοι χώροι και τρόποι εμπορίας γυναικών για σεξουαλική εκμετάλλευση. Ταυτόχρονα, δεν πρέπει να υποτιμούνται άλλα είδη εμπορίας και εκμετάλλευσης προσώπων που έχουν δυστυχώς καταγραφεί και στη χώρα μας, και σχετίζονται με εγκληματική παραπλάνηση και διακίνηση φοιτητών, οι οποίοι είναι έκθετοι σε εργασιακή και όχι μόνο εκμετάλλευση, σε εμπορία Ευρωπαίων, κυρίως Ρομά, γυναικών που εξαναγκάζονται μέσω οργανωμένων κυκλωμάτων να διενεργούν καταναγκαστικούς γάμους με υπηκόους τρίτων χωρών, σε παράνομες υιοθεσίες/αγοραπωλησίες παιδιών, σε εξαναγκαστική επαιτεία.

»Και κρίνω σκόπιμο να επαναλάβω στο σημείο αυτό ότι πρέπει να καταστεί σαφές, πως από τη στιγμή που πιθανολογείται ότι ένα πρόσωπο είναι θύμα εμπορίας, το πρόσωπο αυτό προστατεύεται από απέλαση, ενώ η άσκηση μεταναστευτικού ελέγχου υποχωρεί έναντι της υποχρέωσης προστασίας του θύματος και καταπολέμησης μιας ακραίας εκμεταλλευτικής και εγκληματικής συμπεριφοράς».
Η έκθεση, η Αστυνομία και οι ΜΚΟ
Υπενθυμίζουμε ότι στην προαναφερόμενη συνεδρία της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Βουλής (29.2.2016), σε σχέση με την αμερικανική έκθεση του State Department για το 2015, η Υπαστυνόμος Ρίτα Σούπερμαν, επικεφαλής του Γραφείου της Αστυνομίας για Καταπολέμηση της Εμπορίας Προσώπων, επεσήμανε ότι «η έκθεση μάς αναβαθμίζει στην Κατηγορία 2, λόγω της δράσης της Αστυνομίας και του δικαστικού σώματος και θα μπορούσε η Κυπριακή Δημοκρατία να ήταν στην Κατηγορία 1, γνωρίζοντας και την απόδοση άλλων ευρωπαϊκών χωρών στην ίδια κατηγορία - και σε ένα βαθμό, η έκθεση αυτή είναι μόνο πολιτική. Σύμφωνα με την έκθεση, το 2015 αναγνωρίσαμε 46 θύματα εμπορίας, ενώ μέσα στους πρώτους δύο μήνες του 2016 αναγνωρίσαμε 18 θύματα.

»Οι υποθέσεις του 2015 ήταν 20, ενώ τους πρώτους δύο μήνες του 2016 οι υποθέσεις μας είναι 7 - αντιλαμβάνεστε την αύξηση. Οι τρεις τελευταίες είναι υποθέσεις εικονικών γάμων. Οι καταδίκες το 2015 αφορούσαν 7 υποθέσεις και συγκεκριμένα 21 πρόσωπα και 1 εταιρεία. Για πρώτη φορά, υπήρξαν δύο καταδίκες από το κακουργιοδικείο, για σωματεμπόριο - οι δύο κατηγορούμενοι στις δύο υποθέσεις καταδικάστηκαν σε 8 χρόνια φυλάκισης. Το Επαρχιακό Δικαστήριο Λεμεσού καταδίκασε ταυτόχρονα 13 άτομα σε υπόθεση εμπορίας προσώπων για σεξουαλική εκμετάλλευση σε ποινές από 6 μήνες μέχρι 3 χρόνια.

»Ο λόγος των χαμηλών ποινών στην υπόθεση αυτή, είναι γιατί ήταν υπόθεση του 2010. Σύμφωνα με την έκθεση, είχαμε 18 κατηγορούμενους και 29 ύποπτους το 2015, ενώ μέσα στους πρώτους μήνες του 2016, έχουμε 6 κατηγορούμενους και 20 ύποπτους. Το προσωπικό του Γραφείου Καταπολέμησης Εμπορίας αυξήθηκε τον Μάρτιο 2015 και οι δραστηριότητές μας περιλαμβάνουν τώρα και τη διερεύνηση των υποθέσεων παγκύπρια».
Στη δική του παρέμβαση, ο εκτελεστικός διευθυντής της Κίνησης για Ισότητα, Στήριξη, Αντιρατσισμό, Δώρος Πολυκάρπου είπε ότι «η βελτίωση στην κατάταξη της αμερικανικής έκθεσης οφείλεται σε δύο παράγοντες: στις σοβαρότατες προσπάθειες των μη κυβερνητικών οργανώσεων και στη δουλειά κάποιων ατόμων της κρατικής υπηρεσίας - πρέπει να πω ότι αν δεν είχαμε την κυρία Σούπερμαν και κάποιους άλλους κρατικούς υπαλλήλους που εργάζονται πολύ σκληρά, παρά τις μεγάλες δυσκολίες, δεν ξέρω πού θα ήμασταν σήμερα. Όμως πρέπει να δράσουμε ως οργανωμένη κοινωνία για ν’ αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά το πρόβλημα.
»Δεν γίνεται να ξεκινά πριν από πέντε χρόνια μια δικαστική διαδικασία και να καταλήγει σήμερα να αθωώνεται ο trafficker, γιατί αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας και είναι ηλικιωμένος. Από τη Νομική Υπηρεσία, έγινε παραδοχή ότι δεν μπορεί να στοιχειοθετήσει υποθέσεις στο δικαστήριο, λόγω των σοβαρών ελλείψεων στο ανακριτικό έργο. Νομική αρωγή δεν υπάρχει, δεν δημιουργήθηκε ταμείο για τα θύματα, τα οποία δεν παίρνουν αποζημιώσεις για τη ζημιά που υπέστηκαν (είτε για την απώλεια μισθών, είτε για ψυχολογική άλλη ζημιά) και που δικαιούνται με βάση τη νομοθεσία. Εμείς, αυτή τη στιγμή, κινούμε αγωγή του κράτους, που θα πληρώσει μεγάλα ποσά, για μεγάλο αριθμό θυμάτων που δεν πήραν αποζημιώσεις από τους traffickers, λόγω παραλείψεών του».