Το χαμένο μυστικό του Ηφαίστου

Προστάτευε και βοηθούσε τους ανθρώπους όταν υπήρχε πραγματική ανάγκη
Μερικά από τα περίφημα έργα του υπήρξε ο χρυσός δίσκος του ήλιου, το σκήπτρο του Αγαμέμνονα, τα βέλη του Απόλλωνα, αλλά και ο ξακουστός Τάλως, το αρχαίο χάλκινο ρομπότ της Κρήτης
Ο Ήφαιστος αποτελεί ένα κομμάτι της ελληνικής Μυθολογίας. Μια θεϊκή μορφή, με άπειρες περιπέτειες, αλλά και με ευγένεια ψυχής, πάλεψε ανάμεσα σε θεούς και ανθρώπους. Ήταν ο θεός της φωτιάς και της ηφαιστειακής δραστηριότητας. Υπήρξε άριστος τεχνίτης των μετάλλων, γι’ αυτό επάξια έγινε ο θεός της μεταλλουργίας. Ένα σημαντικό γεγονός υπήρξε η κατασκευή της ασπίδας του Αχιλλέα, όπου σε μια αρχαία εικονογραφία, ο Ήφαιστος χαρίζει την πανοπλία στη Θέτιδα, μητέρα του Αχιλλέα και ο Όμηρος την περιγράφει με μεγάλο θαυμασμό. Ο Ήφαιστος, έφτιαξε το εργαστήρι του στον Όλυμπο, όπου με τις τεχνικές του γνώσεις κατασκεύαζε εργαλεία και όπλα για τους θεούς. Μερικά από τα περίφημα έργα του υπήρξε ο χρυσός δίσκος του ήλιου, το σκήπτρο του Αγαμέμνονα, τα βέλη του Απόλλωνα, αλλά και ο ξακουστός Τάλως, το αρχαίο χάλκινο ρομπότ της Κρήτης.
Τα δώρα της φωτιάς
Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Δίας ανέθεσε στον Ήφαιστο να προσέχει τη φωτιά μέχρι που την έκλεψε ο Προμηθέας και την έδωσε στους ανθρώπους. Στο βιβλίο «Ελληνική Μυθολογία», οι Γ. Σκιάδης και Α. Κεσόπουλος γράφουν σχετικά: «Σ’ αυτόν εμπιστεύτηκε ο Δίας να φυλάει τη φωτιά, ώσπου του την έκλεψε ο Προμηθέας και την έδωσε στους ανθρώπους, που τη χρησιμοποίησαν όχι μόνο να μαλακώνουν ή να λιώνουν τα μέταλλα, αλλά και για να ψήνουν τα φαγητά τους και για να ζεσταίνονται (...) Σαν θεός της φωτιάς που ήταν, εξουσίαζε και τη φωτιά που υπήρχε στα βάθη της γης και ανάγκαζε τα λιωμένα υλικά να εκτινάσσονται από τις τρύπες τους, που οι άνθρωποι ονόμασαν απ’ αυτόν ηφαίστεια...».
Εργάτριες από χρυσάφι
Στην «Επίτομη ελληνική και παγκόσμια μυθολογία», η Έντιθ Χάμιλτον, σε μια εμπεριστατωμένη έρευνα των ελληνικών μύθων, κάνει μια σημαντική αναφορά σχετικά με το εργαστήρι του Ηφαίστου ότι: «έχει εργάτριες που κατασκεύασε από χρυσάφι (χρυσές παρθένες), που μπορούν να κινούνται και τον βοηθούν στη δουλειά». Ασφαλώς εδώ η σκέψη μάς οδηγεί στα περίφημα ρομπότ, όπου οι μηχανές γίνονται υπηρέτες του ανθρώπου. Ωστόσο, πρόκειται εδώ για μυθολογία, όμως πίσω από τους μύθους δεν κρύβεται πάντα η ανέλιξη ενός πολιτισμού; Καταλήγει λοιπόν η Έντιθ Χάμιλτον: «Ήταν ευγενικός, ειρηνόφιλος, θεός αγαπητός στον ουρανό και στη γη. Μαζί με την Αθηνά, ήταν σημαντικός θεός στη ζωή της πόλεως. Οι δυο τους ήταν προστάτες της βιοτεχνίας που μαζί με τη γεωργία είναι το στήριγμα του πολιτισμού...».
Προστάτης θεός
Ο Ήφαιστος προστάτευε και βοηθούσε τους ανθρώπους όταν υπήρχε πραγματική ανάγκη. Τα όπλα, οι ασπίδες, τα κοσμήματα, τα σκήπτρα του Αγαμέμνονα, τα περιδέραια των θεών, όλα πέρασαν από τα δυνατά χέρια του. Είναι αλήθεια ότι ο Ήφαιστος μπορεί να χαρακτηριστεί ως πατέρας του τεχνικού πολιτισμού. Τα όπλα του Ηρακλή και η πανοπλία του Αχιλλέα έκρυβαν μια μυστική δύναμη, που κρατούσε τους ήρωες ανίκητους. Ο Ήφαιστος απεκάλυπτε μυστικά μέσα από τα αστραφτερά κατασκευάσματά του. Όλοι του χρωστάνε ευγνωμοσύνη. Ημίθεοι, ήρωες, θνητοί. Οι αρχαίοι Αθηναίοι του έκτισαν ένα λαμπρό ναό ως ένδειξη σεβασμού και εκτίμησης. Ένας ολύμπιος θεός που έδωσε πνοή σε όλα τα ηφαίστεια του κόσμου. Μια αέναη συμβολική πράξη πέρα από τον μύθο και την ιστορία.
Η Πανδώρα
Η Βερόνικα Άιονς, στην «Παγκόσμια Μυθολογία», σημειώνει ότι: «Η λατρεία των θεών θα πρέπει να ξεκίνησε μεταγενέστερα, επειδή οι αρμοδιότητές του (επεξεργασία του μετάλλου) έγιναν γνωστές στους Έλληνες σε ένα σχετικά εξελιγμένο στάδιο του πολιτισμού τους, οπότε άρχισαν να χρησιμοποιούν προηγμένης τεχνολογίας όπλα, πανοπλία και πολεμικά άρματα. Η μυθολογία του υποδηλώνει αποτυχημένη απόπειρά του να υποκαταστήσει τον Δία, γιατί αλλού αναφέρεται πως τον έχει γεννήσει η Ήρα μόνη της, ή πως ο Δίας την εκσφενδόνισε κάτω από τον ουρανό και γι’ αυτό κουτσάθηκε. Έτσι κι αλλιώς οι θεοί τού χρωστούν πολλά από τα ισχυρά τους όπλα και τα ανάκτορά τους (...). Άλλο δημιούργημα του Ηφαίστου ήταν η Πανδώρα, η πρώτη γυναίκα που την έπλασε από πηλό, κατά διαταγήν του Δία, για να τιμωρήσει την ανθρωπότητα».
Λατρεία και τέχνη
«Η λατρεία του Ηφαίστου», γράφει πολύ εύστοχα ο Ε.Ν. Ρούσσος στην «Παγκόσμια Μυθολογία», «η οποία φαίνεται να έχει προελληνική ρίζα και εντοπίζεται στη Λήμνο και σε ευρύτερη περιοχή της βορειοδυτικής Μ. Ασίας, μεταφέρθηκε στην Αθήνα κατά το τέλος του 6ου π.Χ. αιώνα, όταν η Λήμνος έγινε αθηναϊκή κτήση. Τον 5ο π.Χ. αιώνα χτίστηκε ο σπουδαιότερος ναός του Ηφαίστου, ο οποίος διατηρείται ακόμα σε πολύ καλή κατάσταση, και είναι αυτός που από λάθος επικράτησε να λέγεται Θησείο. Στην εορτή του, τα Ηφαίστεια, γινόταν λαμπαδηφορία. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη λατρεία αυτού του θεού έδειχναν εύλογα οι χαλκουργοί και γενικά οι χειροτέχνες». Στη συνέχεια ο Ε. Ν. Ρούσσος αναφέρεται και σε αρχαιολογικά ευρήματα σχετικά με την αρχαία ζωγραφική και τον θεό της φωτιάς:

«Η απεικόνιση του Ηφαίστου και κυρίως η μυθολογημένη θριαμβευτική επιστροφή του στον Όλυμπο είναι γνωστή από πολλά αττικά αγγεία. Ειδικά η επιστροφή του θεού στον Όλυμπο, κατά τις μαρτυρίες του Παυσανία, απεικονιζόταν στον ναό του Διονύσου, μπροστά στο Διονυσιακό Θέατρο της Αθήνας, στον ναό της Χαλκίτου Αθηνάς στην Σπάρτη και στον θρόνο του Απόλλωνα στις Αμύκλες της Λακωνίας». Η μυθική δύναμη του Ηφαίστου παραμένει μέσα στους αιώνες μια υπερκόσμια αποκάλυψη. Τα ηφαίστεια σε όλο τον κόσμο μαρτυρούν τον αιώνιο μόχθο αυτού του Έλληνα θεού να παίρνει και να δίνει ασταμάτητα τη θεϊκή του βοήθεια.