Αλήθειες για τον Τομέα Ηλεκτρικής Ενέργειας

Μέρος Β
Η ευρωπαϊκή πολιτική για απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας είχε πρωταρχικό στόχο τη διευκόλυνση του ανταγωνισμού. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος. Σήμερα σε χώρες (Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Πορτογαλία κ.ά.) που λειτουργεί πλήρως η ανταγωνιστική αγορά, παρατηρείται συνεχής αύξηση της τιμής κιλοβατώρας (EUROSTAD) παρά τη μείωση διεθνώς της τιμής των καυσίμων.
Στην Κύπρο καθιστούν τον πιο πάνω στόχο-αποτέλεσμα, αν όχι αδύνατο, απίθανο λόγω των πιο κάτω ιδιαίτερων συνθηκών:
α. Μικρή αγορά - Λόγω της υψηλής κεφαλαιουχικής δαπάνης δεν επιτρέπει μεγάλο αριθμό παραγωγών και μία επένδυση επηρεάζει σημαντικά τους άλλους συμμετέχοντες με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
β. Απομονωμένο σύστημα - συνεπάγεται μειωμένη πρόσβαση από ξένες επιχειρήσεις.
γ. Ευρωπαϊκές πολιτικές και ρυθμιστικές αποφάσεις, όσον αφορά τη διείσδυση της παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ, επηρεάζουν την προσφορά και ζήτηση και μειώνουν το επενδυτικό ενδιαφέρον σε μονάδες παραγωγής με συμβατικά καύσιμα.
Η ΑΗΚ, πλήρως συμμορφωμένη με τις υποδείξεις της ΡΑΕΚ, μείωσε την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος κατά 40% περίπου τα τρία τελευταία έτη. Η τιμή της κυπριακής κιλοβατώρας βρίσκεται σήμερα στη μέση τιμή στην Ευρώπη, χαμηλότερη από χώρες όπου λειτουργεί πλήρης ανταγωνιστική αγορά, όπως η Γερμανία, Δανία, Πορτογαλία κ.ά. (EUROSTAT). Πρέπει να σημειωθεί ότι καταναλώνουμε το πιο ακριβό καύσιμο στον κόσμο, αφού δεν μπορούμε να εξασφαλίσουμε φθηνό φυσικό αέριο σε συμφέρουσα τιμή.
Τα τέλη δικτύων (ελεύθερη πρόσβαση σε όσους κατέχουν σχετική άδεια από τη ΡΑΕΚ) είναι αυστηρά ελεγχόμενα και πλήρως ρυθμιζόμενα από τη ΡΑΕΚ, κατέχοντας την τρίτη χαμηλότερη τιμή στην Ευρώπη (EUROSTAT). Το επιχείρημα ότι υπάρχει κρυμμένο κόστος δεν ευσταθεί, ενώ οι υποψίες ότι τα δίκτυα (μονοπωλιακό κομμάτι) επιδοτούν την παραγωγή (ανταγωνιστικό κομμάτι) είναι αίολο. Ένας αυστηρά ελεγχόμενος λογιστικός και λειτουργικός διαχωρισμός το αποτρέπει και η χαμηλή τιμή το αποδεικνύει.
Η άμεση μείωση της τιμής αποδεικνύει ότι, παρόλο που η ΑΗΚ (ιδιοκτήτης και του δικτύου) λειτουργεί ως επί το πλείστον μόνη της (υπάρχουν μικροί παραγωγοί και ΑΠΕ), δεν εκμεταλλεύεται τη δεσπόζουσα θέση της στην αγορά.
Η βιωσιμότητα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) βασίζεται στην ύπαρξη μιας ασφαλούς, αξιόπιστης, συμβατικής παραγωγής για να καλύπτει τα κενά που δημιουργούνται λόγω των καιρικών συνθηκών. Δεν μπορεί να υπάρξει παραγωγή ΑΠΕ χωρίς την ύπαρξη εύρωστης και υγιούς ΑΗΚ, που θα μπορεί να συμπληρώνει την παραγωγή τους χωρίς να κερδοσκοπεί.
Είναι φρόνιμο να διενεργηθεί μελέτη κόστους οφέλους, που θα εξετάσει πριν από οποιαδήποτε διαδικασία υλοποίησης της απόφασης (για τον ιδιοκτησιακό διαχωρισμό, ακόμα και αν κάποιος επιμένει για ιδεολογικούς σκοπούς) το αποτέλεσμα που θα προκύψει από τυχόν εφαρμογή τέτοιας απόφασης. Λογικό δε θα είναι στη διενέργεια της μελέτης να συμμετέχουν όλοι οι εμπλεκόμενοι, πολιτεία, εργοδοτικοί φορείς, καταναλωτές, συνδικαλιστικό κίνημα και ακαδημαϊκοί κοινής αποδοχής. Με αυτό τον τρόπο θα αποφευχθεί η χειραγώγησή της και θα είναι πραγματικά αντικειμενική και ανεξάρτητη.
Στη Μέκκα των ιδιωτικοποιήσεων, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Θάτσερ είχε αντίθετη άποψη από τους συμβούλους της, ως προς τη διάσπαση της βρετανικής κρατικής ηλεκτρικής εταιρείας σε τέσσερεις επιχειρησιακές δραστηριότητες και τη μελλοντική ιδιωτικοποίησή τους. Πίστευε, ότι μία επιχείρηση ηλεκτρισμού καθετοποιημένη, αυστηρώς ρυθμιζόμενη, μπορεί να προσφέρει φθηνότερα και πιο αποτελεσματικά το αγαθό της ηλεκτρικής ενέργειας.
Σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο αυτή τη στιγμή δραστηριοποιούνται μόνο έξι μεγάλες ιδιωτικές εταιρείες («The Big six suppliers»), που κατέχουν πέραν του 90% της αγοράς με την Κρατική Γαλλική Εταιρεία Ηλεκτρισμού (EDF) να κυριαρχεί. Με τη μείωση διεθνώς της τιμής των καυσίμων, ο Ρυθμιστής Ενέργειας του Ηνωμένου Βασιλείου (OFGEM) αδυνατεί να επιβάλει μειώσεις. Τα τελευταία πέντε χρόνια καταγράφεται αύξηση πέραν του 40% (EUROSTAT). Ο OFGEM επισημαίνει ότι ο ανταγωνισμός δεν λειτουργεί σωστά («Energy firms under pressure to cut bills after sharp drop in whole sale costs», εφημ. «The Guardian»). Πρόσφατο δημοσίευμα στην εφημερίδα «Times» του Λονδίνου αναφέρει ότι ο διαχειριστής δικτύου προειδοποιεί (και αποζημιώνει) μεγάλους καταναλωτές, θέτοντάς τους εκτός δικτύου λόγω ανεπάρκειας ενέργειας, αφού οι ιδιωτικές εταιρείες δεν προχωρούν στις αναγκαίες επενδύσεις.
Αποδεικνύεται ότι αυτό που υποστήριζε η πρωθυπουργός Μάργκαρετ Θάτσερ ήταν ορθό (προτού την πείσουν οι σύμβουλοί της).
Ο Ανεξάρτητος Σύμβουλος του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου (ΔΣΜΚ) (παγκόσμια πείρα στον τομέα ενέργειας), σε πρόσφατη παρουσίαση των νέων κανόνων αγοράς, απάντησε σε σχετική ερώτηση ότι οι προσπάθειες αποδυνάμωσης της ΑΗΚ δεν θα έχουν καλά αποτελέσματα.
Τόσο η εμπεριστατωμένη ανεξάρτητη μελέτη του Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, όσο και ο τέως Πρόεδρος της ΡΑΕΚ και νυν μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου Ρυθμιστών της Ευρώπης καταδεικνύουν ότι προσπάθειες διαχωρισμού ή αποδυνάμωσης της ΑΗΚ αποτελούν πειράματα υψηλού κινδύνου χωρίς οποιοδήποτε όφελος για τον καταναλωτή.
ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ ΚΑΤΕΛΑΡΗΣ
Υπάλληλος ΑΗΚ σε Ηλεκτροπαραγωγό Σταθμό, Απόφοιτος ΑΤΙ