Κάτοικοι Κύπρου με δύο σκέλη φορολογικής κατοικίας (tax resi

Η έννοια της «φορολογικής κατοικίας» (tax residence) είναι διεθνής έννοια εξαιρετικά σημαντική στον τομέα της φορολογίας. Το άρθρο αυτό αναφέρεται στην αλλαγή που επήλθε με τον νέο ορισμό «κάτοικος της Δημοκρατίας» στον περί Εκτάκτου Εισφοράς για την Άμυνα (ΕΕΑ) της Δημοκρατίας Νόμο (Ν.117(Ι)/2002), όπως τροποποιήθηκε (ο.τ.) με τον νόμο 119(Ι) του 2015. Η πιο κάτω ανάλυση περιορίζεται στη φορολογία ατόμων (φυσικών προσώπων).
Η έννοια της «φορολογικής κατοικίας» είναι σημαντική, για τον λόγο ότι προσδιορίζει με βάση τους διεθνείς κανόνες φορολογίας τον τόπο, δηλαδή τη χώρα στην οποία φορολογείται κάποιο πρόσωπο, φυσικό ή νομικό, για το σύνολο του παγκόσμιου εισοδήματός του, σε συγκεκριμένο έτος. Με βάση τις Διακρατικές Συμβάσεις για αποφυγή διπλής φορολογίας (Double Tax Τreaties), ο όρος «κάτοικος του συμβαλλόμενου κράτους» ρυθμίζεται από την εθνική νομοθεσία της κάθε χώρας. Εκεί που προκύπτει θέμα ύπαρξης φορολογικής κατοικίας και στα δύο συμβαλλόμενα κράτη, το θέμα ρυθμίζεται με βάση τις διατάξεις της φορολογικής σύμβασης.
Όπως είναι γνωστό, τα εισοδήματα ατόμων φορολογούνται με βάση δύο βασικές νομοθεσίες: φόρο εισοδήματος και έκτακτη εισφορά για την άμυνα, με τη δεύτερη φορολογία να συμπληρώνει την πρώτη. Σύμφωνα με τον νόμο φόρου εισοδήματος (Ν.118(Ι)/2002 ο.τ.), ο όρος κάτοικος ορίζεται ως «άτομο που παραμένει στη Δημοκρατία για μια ή περισσότερες περιόδους που υπερβαίνουν στο σύνολο 183 μέρες στο φορολογικό έτος». Στην περίπτωση προσώπου που είναι κάτοικος, ο Νόμος ορίζει ρητά στο άρθρο 5(1) ότι ο «κάτοικος» φορολογείται τόσο για το εισόδημα της Κύπρου όσο και το εισόδημα εξωτερικού, ενώ άτομα που δεν είναι κάτοικοι Κύπρου φορολογούνται με φόρο εισοδήματος μόνο τα εισοδήματα που πηγάζουν στην Κύπρο (άρθρο 5(2)).

Ο ίδιος ορισμός του όρου «κάτοικος» ίσχυε και για σκοπούς φορολογίας για την άμυνα μέχρι την ψήφιση του πιο πάνω τροποποιητικού νόμου τον Ιούλιο του 2015. Σε ό,τι αφορά εισοδήματα φυσικών προσώπων από τόκους και μερίσματα, αυτά φορολογούνται αποκλειστικά με βάση τον Νόμο για έκτακτη εισφορά για την άμυνα με συντελεστές 30% και 17% αντίστοιχα. Σε ό,τι αφορά ενοίκια, φορολογούνται τόσο με φόρο εισοδήματος με κανονικούς συντελεστές όσο και με έκτακτη εισφορά για την άμυνα, με συντελεστή 3%. Με τον νόμο Νόμο 119(Ι) του 2015, ο κοινός ενιαίος ορισμός του όρου «κάτοικος της Δημοκρατίας» έχει τροποποιηθεί για σκοπούς ΕΕΑ, με την προσθήκη της επιπρόσθετης απαίτησης «κατοικίας (domicile) στη Δημοκρατία», όρος που παραπέμπει για ερμηνεία στον περί Διαθηκών και Διαδοχής Νόμο (Κεφ.195).
Μετά την πιο πάνω τροποποίηση, ένα άτομο, για να θεωρείται «κάτοικος στη Δημοκρατία» για σκοπούς έκτακτης εισφοράς για την άμυνα, επιπρόσθετα από την παραμονή του στην Κύπρο για περισσότερες από 183 ημέρες για συγκεκριμένο έτος, θα πρέπει να έχει και κατοικία καταγωγής (domicile of origin) στη Δημοκρατία, σύμφωνα με τον περί Διαθηκών και Διαδοχής Νόμο (Κεφ.195), εκτός από ορισμένες εξαιρέσεις.
Αποτέλεσμα αυτού είναι ότι άτομα που θεωρούνται φορολογικοί κάτοικοι Κύπρου για σκοπούς φόρου εισοδήματος, που μπορεί να διαμένουν για πολλά έτη στην Κύπρο και να είναι και Κύπριοι πολίτες, να μη θεωρούνται κάτοικοι Κύπρου για σκοπούς έκτακτης εισφοράς για άμυνα.
Ως εκ τούτου, τέτοια άτομα ΔΕΝ φορολογούνται αναφορικά με έκτακτη εισφορά για την άμυνα τα εισοδήματα από τόκους, μερίσματα και ενοίκια, είτε αυτά προέρχονται από πηγές εντός Κύπρου είτε από το εξωτερικό. Σε περίπτωση δε που έχουν ενοίκια, τα ίδια άτομα φορολογούνται με την ιδιότητα του «κατοίκου Κύπρου» για φόρο εισοδήματος και απαλλάσσονται με την ιδιότητα του «μη κατοίκου» για την έκτακτη εισφορά για άμυνα.
Τα πιο πάνω για ενημέρωση των επηρεαζομένων, δεδομένου μάλιστα ότι, στο παρελθόν, ο πιο πάνω όρος «κατοικία (domicile)» είχε σημασία μόνο για σκοπούς φόρου κληρονομιάς, φορολογία που ως γνωστόν καταργήθηκε σε σχέση με πρόσωπα που απεβίωσαν μετά το 1999.
ΛΕΛΛΑ ΧΑΤΖΗΝΕΣΤΟΡΑ
BscEcon FCA
Πρώτη Λειτουργός Εσωτερικών Προσόδων