Ινομυώματα μήτρας: διάγνωση και θεραπεία

Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουν οι γυναίκες για την ασθένεια
Παρά το γεγονός ότι αρκετές γυναίκες έχουν ινομυώματα, λίγες γνωρίζουν περί τίνος ακριβώς πρόκειται, αλλά και τι προβλήματα θα μπορούσαν ίσως να προκαλέσουν
Τα ινομυώματα της μήτρας είναι από τις πιο συχνές γυναικολογικές παθήσεις και ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι στις ΗΠΑ το ολικό άμεσο ετήσιο κόστος των ινομυωμάτων είναι $2 δισεκατομμύρια. Παρά το γεγονός ότι αρκετές γυναίκες έχουν ινομυώματα, λίγες γνωρίζουν περί τίνος ακριβώς πρόκειται, αλλά και τι προβλήματα θα μπορούσαν ίσως να προκαλέσουν. Στην πλειονότητά τους, βέβαια, είναι ακίνδυνα.
Τι είναι
Τα ινομυώματα είναι καλοήθεις όγκοι που προέρχονται από το μυϊκό τοίχωμα της μήτρας (μυομήτριο). Όταν το ινομύωμα εντοπίζεται μόνο στο τοίχωμα τότε ονομάζεται τοιχωματικό ινομύωμα. Όταν το ινομύωμα επεκτείνεται προς την κοιλότητα της μήτρας ονομάζεται υποβλεννογόνιο και όταν επεκτείνεται προς το εξωτερικό της μήτρας υπορογόνιο. Τα δύο τελευταία ινομυώματα ονομάζονται μισχωτά όταν κρατιούνται από ένα μίσχο. Τα ινομυώματα είναι οι πιο συχνοί γυναικολογικοί όγκοι και εντοπίζονται μέχρι και στο 40% λευκών και 80% των έγχρωμων γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας.

Τα ινομυώματα έχουν άμεση εξάρτηση από τις γυναικείες ορμόνες (οιστρόγονα και προγεστερόνη) και παρουσιάζονται σε γυναίκες γόνιμης ηλικίας, ενώ με την εμμηνόπαυση μικραίνουν (συρρικνώνονται). Μπορούν να μεγαλώσουν μόνα τους ή σε ομάδες. Το μέγεθος κυμαίνεται από πολύ μικρά (1 εκ.), έως πολύ μεγάλα (15-20 εκ. ή και μεγαλύτερα) και το βάρος τους μερικά γραμμάρια έως και κάποια κιλά.
Γιατί αναπτύσσονται
Αν και η αιτία είναι άγνωστη, γνωρίζουμε ότι το 50% οφείλονται σε χρωμοσωμικές ανωμαλίες. Οι επιβαρυντικοί παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο δημιουργίας τους είναι:
*ηλικία (30-40)
*κληρονομικότητα
*αυξημένα οιστρογόνα (π.χ. παχυσαρκία, εγκυμοσύνη)
*ορμονοθεραπεία
*σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
*εθνικότητα (έγχρωμες γυναίκες)
*αγγειοπάθεια (διαβήτης, υπέρταση)
Τα συμπτώματα
Μόνο ένα μικρό ποσοστό (20%) των ινομυωμάτων εκδηλώνουν συμπτώματα και χρήζουν θεραπείας. Τα συμπτώματα εξαρτώνται από τη θέση, το μέγεθος και τον αριθμό.
Τα συμπτώματα είναι τα εξής:
1. Αιμορραγίες κατά και ενδιάμεσα της περιόδου, με αποτέλεσμα την αναιμία.
2. Συμπτώματα λόγω πίεσης γειτονικών οργάνων
-ουροδόχου κύστης (συχνουρία, δυσκολία ούρησης, επαναλαμβανόμενες ουρολοιμώξεις)
-έντερο (δυσκοιλιότητα)
-ουρητήρες (υδρονέφρωση, με αποτέλεσμα την αθόρυβη απώλεια νεφρού)
-αγγεία πυέλου (οίδημα κάτω άκρων, θρόμβοι).
3. Αίσθηση μάζας/ βάρους και «φούσκωμα» της κοιλιάς
4. Πόνο στην κοιλιά, τη μέση ή τα πόδια, κατά την περίοδο ή ενδιάμεσα, στη σεξουαλική επαφή και στην εγκυμοσύνη.
5. Υπογονιμότητα: Η υπογονιμότητα μπορεί να οφείλεται σε έναν από τους πιο κάτω λόγους:
*παραμόρφωση ανατομίας
*μηχανικό εμπόδιο στη σύλληψη
*εμφύτευση εμβρύου
*πρόκληση αποβολής.
6. Εγκυμοσύνη: το ινομύωμα στη διάρκεια της εγκυμοσύνης συνήθως αυξάνει σε μέγεθος και το 20% των γυναικών θα παρουσιάσουν συμπτώματα, που εξαρτώνται από τη θέση και το μέγεθος, όπως είναι πόνος, μόλυνση, αποβολή, υπολειπόμενη ανάπτυξη, πρόωρος τοκετός, ανώμαλη προβολή (π.χ. ισχιακή), δυσλειτουργικός τοκετός (απόφραξη), προδρομικός πλακούντας ή αποκόλληση, καισαρική τομή και αιμορραγία μετά τον τοκετό.
Πώς γίνεται η διάγνωση
Το ιστορικό της ασθενούς προδίδει τα συμπτώματα και η κλινική εξέταση πιθανόν να δώσει ψηλαφητή μάζα στην πύελο (το κάτω μέρος της κοιλιάς). Στον αιματολογικό έλεγχο ελέγχεται η αιμοσφαιρίνη και οι αποθήκες σιδήρου. Ο απεικονιστικός έλεγχος, όπως το υπερηχογράφημα και/ή η μαγνητική τομογραφία θα δώσει τη θέση, το μέγεθος και τον αριθμό των ινομυωμάτων. Ο χειρουργικός έλεγχος (ο οποίος πρέπει να γίνεται με συνδυασμό θεραπείας) γίνεται με υστεροσκόπηση και/ή λαπαροσκόπηση.
Οι θεραπευτικές επιλογές
Την τελευταία δεκαετία έχουν προταθεί διάφοροι συντηρητικοί τρόποι αντιμετώπισης, αλλά δεν έχει τεκμηριωθεί από μεγάλες τυχαιοποιημένες μελέτες ποιος υπερτερεί. Όταν τα ινομυώματα δεν δίνουν συμπτώματα (ασυμπτωματικά), τότε απλώς συνίσταται παρακολούθηση με απλό υπέρηχο. Η θεραπεία ενδείκνυται όταν υπάρχουν συμπτώματα. Η επιλογή θεραπείας εξαρτάται από τα συμπτώματα, το μέγεθος, τον αριθμό και τη θέση των ινομυωμάτων, την ηλικία καθώς και την επιθυμία της γυναίκας.

Η θεραπεία μπορεί να χωριστεί σε τρεις κατηγορίες:
Α. Συμπληρωματική θεραπεία των ινομυωμάτων: Για τον πόνο χορηγούνται παυσίπονα, όπως η παρακεταμόλη και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ). Για την αντιμετώπιση της αναιμίας που προκαλείται από την αιμορραγία χορηγείται σίδηρος. Για την αντιμετώπιση της ίδιας της αιμορραγίας μπορεί να χορηγηθούν αιμοστατικά φάρμακα (τρανεξαμικό οξύ, εταμσυλάτη, ΜΣΑΦ). Επίσης μπορεί να χορηγηθεί ορμονοθεραπεία (αντισυλληπτική αγωγή με οιστρογόνα, προγεστερόνη) σε διάφορες μορφές όπως χάπι, ενέσιμο, εμφύτευμα ή σπιράλ.
Β. Θεραπεία μείωσης μεγέθους άρα και των συμπτωμάτων:
*Ορμονοθεραπεία GnRH ανάλογα: υποδόρια ένεση για πρόκληση φαρμακευτικής εμμηνόπαυσης.
*Ulipristal acetate: ημερήσιο χάπι.
Τα δύο πιο πάνω φάρμακα δίνονται προς το παρόν προεγχειρητικά με το δεύτερο, που είναι και πιο νέο φάρμακο, να έχει λιγότερες παρενέργειες.
*Εμβολισμός ινομυωμάτων: Ο εμβολισμός γίνεται από επεμβατικό ακτινολόγο, ο οποίος ύστερα από καθετηριασμό της αρτηρίας του μηρού εγχύνει μικρά σωματίδια στις αρτηρίες των ινομυωμάτων για να αποφρακτούν, επιφέροντας έτσι τη νέκρωσή τους. Είναι μία ελάχιστα επεμβατική μέθοδος με εξαιρετικά αποτελέσματα όμως, εξαιτίας του αυξημένου κινδύνου αποβολής, δεν συνιστάται στις γυναίκες οι οποίες επιθυμούν να αποκτήσουν παιδιά.
*Εστιασμένοι υπέρηχοι: Η θεραπεία αυτή είναι μη διεισδυτική επέμβαση, καθοδηγούμενη από μαγνητική τομογραφία ή υπέρηχους, όπου χρησιμοποιεί υψίσυχνα εστιασμένα υπερηχοκύματα, ώστε να καταστρέψει το ινομύωμα με θερμότητα.
*Καυτηρίαση με ραδιοσυχνότητες: Η θεραπεία αυτή γίνεται με βελόνα που φτάνει το ινομύωμα. Η βελόνα φτάνει στο ινομύωμα με την καθοδήγηση υπέρηχου ή λαπαροσκόπησης. Η βελόνα εισάγεται στο ινομύωμα, το οποίο θερμαίνει υπό την επίδραση ηλεκτρικής ενέργειας υψηλής ραδιοσυχνότητας και το νεκρώνει.
Οι τελευταίες δύο θεραπείες είναι σχετικά νέες μέθοδοι αντιμετώπισης ινομυωμάτων με λίγα δεδομένα και δεν προσφέρονται ακόμα στην Κύπρο. Όπως και με τον εμβολισμό, δεν ενδείκνυνται για γυναίκες που θέλουν να τεκνοποιήσουν.
Γ. Χειρουργική αφαίρεση: Ινομυωματεκτομή: η αφαίρεση ινομυώματος επιλέγεται από ασθενείς που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία και θέλουν να διατηρήσουν την ικανότητα τεκνοποίησης ή σε γυναίκες που δεν επιθυμούν να αφαιρέσουν τη μήτρα τους. Η αφαίρεση αυτή μπορεί να γίνει ενδοσκοπικά (υστεροσκοπικά, λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά) ή με λαπαροτομία (τομή κοιλιακού τοιχώματος). Υστερεκτομή: η αφαίρεση της μήτρας επιλέγεται από ασθενείς που έχουν ολοκληρώσει την τεκνοποίηση και θέλουν οριστική θεραπεία. Η αφαίρεση αυτή μπορεί να γίνει κολπικά (μέσω του κόλπου) και μπορεί να γίνει όταν το μέγεθος του ινομυώματος είναι μικρό, ενδοσκοπικά (λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά) ή με λαπαροτομία.
Η επιλογή χειρουργικής μεθόδου γίνεται με βάση την επιθυμία της ασθενούς, την εξειδίκευση του χειρουργού αλλά και τη θέση, μέγεθος και αριθμό των ινομυωμάτων. Η υστερεκτομή με λαπαροτομία είναι η μόνη επιλογή σε υποψία κακοήθειας, που είναι μια σπάνια εξέλιξη ινομυώματος σε ηλικίες κατά και μετά την εμμηνόπαυση. Τα τελευταία χρόνια η ενδοσκοπική χειρουργική εφαρμόζεται για την πλειονότητα των περιπτώσεων, ακόμα και σε μεγάλου μεγέθους ινομυώματος.
Τα ινομυώματα είναι συχνοί καλοήθεις όγκοι, συνήθως χωρίς συμπτώματα. Η επιλογή θεραπείας είναι εξατομικευμένη, λαμβάνοντας υπόψη τη γονιμότητα. Η ασθενής οφείλει να γνωρίζει την αποτελεσματικότητα, τις επιπλοκές αλλά και το κόστος της κάθε επιλογής.
ΑΝΔΡΕΑΣ ΣΤΑΥΡΟΥΛΗΣ
Γυναικολόγος
Πηγή: paidiatros.com