O tempora o mores

Τον Απρίλιο του 2011 έγραφα σε αρθρογραφία μου τα εξής: «Η σημερινή επανάσταση στον αραβικό κόσμο (αναφερόμουν στις διάφορες επαναστάσεις που άρχισαν τότε σε διάφορες χώρες του αραβικού κόσμου, οι οποίες είχαν ή έχουν ασαφή ή δικτατορικά καθεστώτα) ανοίγει το παράθυρο για αλλαγή σε πάρα πολλές χώρες στον κόσμου που υποφέρουν από παρόμοια προβλήματα και έλλειψη δημοκρατίας. Επειδή η Μέση Ανατολή είναι πεδίο παγκόσμιου ενδιαφέροντος λόγω πετρελαίου αλλά και της στρατηγικής θέσης του Ισραήλ, θα υπάρξει μεγάλη παγκόσμια οικονομική και πολιτική αστάθεια.

Η καθιέρωση ενός δημοκρατικού συστήματος στις αραβικές χώρες μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη των οικονομικών, κοινωνικών αλλά και εκπαιδευτικών συνθηκών, πράγμα που μπορεί να επιφέρει παγκόσμια σταθερότητα. Οποιαδήποτε αλλαγή αραβικού καθεστώτος μπορεί να επηρεάσει κάθε πιθανό πόλεμο κατά του Ιράν, ενώ η αμερικανική θέση γι' αυτές τις επαναστάσεις δεν είναι ξεκάθαρη από την αρχή, αφού η αμερικανική κυβέρνηση είναι επιφυλακτική λόγω της αστάθειας στον αραβικό κόσμο, φοβούμενη τυχόν εξάρσεις στις Ισλαμικές οργανώσεις»!
Ωστόσο, οφείλω να παραδεχθώ πως δεν μου ήταν πλήρως κατανοητό ή ξεκάθαρο εάν τότε οι φόβοι της αμερικανικής κυβέρνησης θα επιβεβαιώνονταν. Εν τέλει με το πέρας του χρόνου, αποδείχτηκε πως οι Αμερικανοί έχουν πολύ καλύτερο πολιτικό ένστικτο από την Ε.Ε., αφού η Ευρώπη αφέθηκε στην επίλυση εσωτερικών της ζητημάτων μόνο, με αποτέλεσμα να μη λάβει τα μέτρα εκείνα που να της επιτρέψουν να αντιμετωπίσει επαρκώς τα αποτελέσματα των πολιτικών αναταράξεων του αραβικού κόσμου.

Φυσικά πολλοί υποστηρίζουν και κυρίως στον ευρωπαϊκό Τύπο πως η ανετοιμότητα της Ε.Ε. οφείλεται στην οικονομική κρίση, θέση η οποία, κατά την άποψή μου, είναι η «πρόχειρη» δικαιολογία. Οι οικονομικές κρίσεις αδιαμφισβήτητα επηρεάζουν τόσο τη λήψη πολιτικών αποφάσεων, αλλά και όλο το φάσμα των ενεργειών ενός πολιτικού συστήματος ή συμπλέγματος. Το επηρεάζουν όμως, δεν το ακυρώνουν ούτε το αναιρούν. Από αυτή τη σκοπιά το σίγουρο είναι πως κανένας μηχανισμός δεν υπάρχει εντός της Ένωσης για να αντιμετωπίσει τόσο αμυντικά τις ισλαμικές οργανώσεις, οι οποίες απέδειξαν πως δεν έχουν σκοπό να παραδώσουν τα όπλα εύκολα (βλ. Παρίσι, Βέλγιο κλπ), αλλά και για να μεταχειριστεί τις τεράστιες προσφυγικές ροές.
Η ανυπαρξία ενιαίας αμυντικής θωράκισης της Ένωσης είναι ουσιαστικά το μεγαλύτερο όπλο των ισλαμικών οργανώσεων, οι οποίες πλέον, εκτός από το πολεμικό κλίμα άρχισαν να καλλιεργούν και μία πολιτική προσωπικότητα. Επίσης δείχνουν να έχουν κατανοήσει απόλυτα τον λόγο που η Ε.Ε. δυσκολεύεται στη λήψη αποφάσεων, ο οποίος, κατά μία κυρίαρχη άποψη μεταξύ αυτών που ασχολούνται με την πολιτική επιστήμη, είναι η έλλειψη θέλησης για μία συνταγματική αναμόρφωση της Ένωσης. Ακόμη και στους Ευρωπαίους πολίτες η Ένωση, με τη μορφή μου έχει πάρει, είναι ένας οργανισμός ο οποίος δεν μπορεί εύκολα να ερμηνευθεί ή να αποκτήσει ταυτότητα μέσα από το φάσμα της Πολιτικής Επιστήμης. Το μόνο σίγουρο είναι πως χαρακτηρίζεται από μία διακυβερνητικότητα η οποία πολλές φορές, λόγω ανυπαρξίας κατάλληλων ισορροπιών, συγκρούεται με τον υπερεθνισμό, ο οποίος επίσης χαρακτηρίζει τον τρόπο λειτουργίας της Ένωσης.
Σύμφωνα με τον HEYWOOD ο διακυβερνητισμός είναι η κάθε μορφή αλληλεπίδρασης μεταξύ κυρίαρχων ανεξάρτητων κρατών, η οποία περιλαμβάνει μεταξύ των συνθήκες, ενώσεις και ομοσπονδίες. Η κυριαρχία διατηρείται μέσω της ομόφωνης λήψης αποφάσεων, η οποία δίνει στο κάθε κράτος το δικαίωμα της αρνησικυρίας, τουλάχιστον σε ζητήματα υψίστης εθνικής σημασίας (Βέτο). Εξού και πολλές χώρες της Ένωσης αρνούνται πεισματικά να ακολουθήσουν μία ενιαία ευρωπαϊκή πολιτική για την αντιμετώπιση των προσφύγων, αφού αυτή θα τους επιφέρει περισσότερο οικονομικό κόστος, αλλά και εθνική ανασφάλεια.

Από την άλλη, στην πολιτική θεώρηση η έννοια του υπερεθνισμού έχει αποδοθεί ως η εξουσία που δίδεται σε μία Αρχή ή οργανισμό και υπερέχει της κρατικής εξουσίας. Αναλύοντας όμως την πολιτική ιστορία της Ε.Ε., εξάγεται το συμπέρασμα πως η ανάγκη δημιουργίας της προέκυψε από τη μεταπολεμική Ευρώπη και ακριβώς για να προστατευθούν οι χώρες από το ενδεχόμενο νέων πολεμικών συγκρούσεων. Δυστυχώς, όμως, τόσο τα κέντρα λήψης αποφάσεων της Ευρώπης αλλά και τα κράτη της μεμονωμένα αναλίσκονται σε πρόσκαιρες και επιφανειακές λύσεις, ξεχνώντας την αφετηρία μας, κάτι που ο ISIS φαίνεται να έχει αντιληφθεί πλήρως.
Ως εκ τούτου, δύο είναι οι κατευθύνσεις στις οποίες θα πρέπει οι κυβερνήσεις αλλά και τα ευρωπαϊκά όργανα να επικεντρωθούν. Η πρώτη είναι η καλλιέργεια μίας αδιάσπαστης ισορροπίας μεταξύ της υπερεθνικότητας και του διακυβερνητισμού, που χαρακτηρίζει απόλυτα την Ένωση, με σκοπό παραγωγής μίας αξιόπιστης και σταθερής αμυντικής διπλωματίας έναντι του ISIS και των χωρών εκείνων που, είτε ηθελημένα είτε επιβεβλημένα, με την πολιτική τους δραστηριότητα ενδυναμώνουν τις ισλαμικές οργανώσεις, αλλά και την αδήριτη ανάγκη σοβαρής αμυντικής θωράκισης της Ένωσης έναντι οποιασδήποτε απειλής προκύψει. Το δεύτερο είναι η γένεση ενός στρατιωτικού φορέα, ο οποίος θα δημιουργηθεί στη βάση των σύγχρονων απαιτήσεων ασφάλειας και κυριαρχίας, και όχι απλά η μεταβλητότητα ή η αλλαγή της παρούσης λεγόμενης στρατιωτικής ευρωπαϊκής θωράκισης, αν αυτή υπάρχει.
Στην εποχή μας, η παγκόσμια ειρήνη διασαλεύεται γιατί η ανθρωπότητα άφησε τα παλαιά πολιτικά σχήματα να επισκιάζουν τις σύγχρονες πραγματικότητες. Αυτό όμως που θα μπορούσαμε και σαν Ένωση αλλά και ως λαοί των εθνών να επιδιώξουμε είναι τη διαπλάτυνση της πολιτικής μας φιλοσοφίας και τους συσχετισμούς που προκύπτουν με τις θεμελιώδεις αρχές της Ε.Ε. Μία από τις παλαιές πολιτικές διαμάχες ήταν η ερμηνεία της πολιτικής υποχρέωσης. Δηλαδή το πότε οι άνθρωποι αναγνωρίζουν την αυθεντία μίας κυβέρνησης ή πολιτικού κινήματος.

Πλέον, εκ των πραγμάτων, η ερμηνεία έχει δοθεί. Η νομιμοποίηση ενός καθεστώτος προέρχεται περισσότερο από την πολιτική συμπεριφορά και πεποίθηση, παρά από ιδεολογική η θρησκευτική υποχρέωση. Δυστυχώς, η Ε.Ε. προτιμά να ερμηνεύει τις απάνθρωπες δράσεις και αντιδράσεις των ισλαμικών οργανώσεων ως έκφραση ακραίου θρησκευτικού ζήλου και όχι ως δράσεις πολιτικής σκοπιμότητας. Αν λοιπόν η δράση του ISIS δεν είναι πολιτική δραστηριότητα, τότε τι είναι και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί;
ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΡΑΜΗΤΑΣ
B.Sc Polical Sciences and Public Administration, M.Sc Political Communication