Έτσι εξηγείται η αποχή

Ένα σοβαρό πρόβλημα της χαμηλής συμμετοχής σε εκλογικές αναμετρήσεις είναι το γεγονός ότι οδηγεί σε άνιση εκπροσώπηση των εκλογέων τόσο από πλευράς ηλικίας όσο και από πλευράς των οπαδών των διαφόρων κομμάτων, αυτό που ονομάζουμε αποχή ανά κόμμα. Μερικοί από τους λόγους που επηρεάζουν την αποχή αναλύονται πιο κάτω.
Μόρφωση. Ερευνητές όπως ο Denny και ο Doyle, σε μιαν ανάλυση που είχαν διεξαγάγει το 2005 και που αφορούσε την προσέλευση ψηφοφόρων στην κάλπη, είχαν επισημάνει ότι άτομα με υψηλότερη μόρφωση έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα προσέλευσης. Τα άτομα με υψηλότερη μόρφωση λόγω και των αυξημένων δεξιοτήτων τους έχουν και την ικανότητα να παρακολουθούν, να αναλύουν και να αντιλαμβάνονται πολύπλοκες πολιτικές πληροφορίες, όπως για παράδειγμα τα θέματα που διακυβεύονται και ευκολότερα να επιλέγουν έναν υποψήφιο.
Ενδιαφέρον για την πολιτική. Ο Verba, ο Schlozmann και ο Brady σε έρευνά τους το 1995 είχαν καταλήξει ότι η εξήγηση για την αποχή έγκειται στο ενδιαφέρον για την πολιτική. Άτομα με υψηλότερο ενδιαφέρον κατέχουν περισσότερες πληροφορίες για το πολιτικό σύστημα και γενικά για την πολιτική, κάτι που αυξάνει την πιθανότητα προσέλευσης. Επιπλέον, ο Matsusanka (1995) σε άλλη έρευνά του επισημαίνει ότι η αυτοπεποίθηση της ψήφου για την επιλογή ενός ψηφοφόρου, αυτό που λέμε χαμένη ψήφος, επίσης αυξάνει την πιθανότητα προσέλευσης. Εάν δηλαδή ένας ψηφοφόρος θεωρεί ότι η ψήφος του θα πάει χαμένη, ενδέχεται να απέχει.
Κοινωνικά προβλήματα. Τα όποια προβλήματα υφίσταται μια χώρα, είτε αυτά είναι κοινωνικά, οικονομικά ή άλλα, επηρεάζουν την προσέλευση. Για χρόνια το κυπριακό πρόβλημα υπήρξε κύριος μοχλός για προσέλευση στις κάλπες, ιδιαίτερα στα χρόνια μετά την εισβολή. Επιπλέον, η κατάσταση της οικονομίας ίσως αποθαρρύνει πολλούς να πάνε στην κάλπη. Η εκλογική συμπεριφορά διαμορφώνεται τόσο από βραχυπρόθεσμες όσο και από μακροπρόθεσμες επιδράσεις. Βραχυπρόθεσμες επιδράσεις είναι αυτές που αφορούν μια συγκεκριμένη εκλογική αναμέτρηση. Η κυριότερη βραχυπρόθεσμη επίδραση είναι η κατάσταση της οικονομίας ή, γενικά, θέματα οικονομίας. Μάλιστα, συχνά οι κυβερνήσεις προσπαθούν να δημιουργήσουν τεχνηέντως συνθήκες οικονομικής άνθησης κατά την προεκλογική περίοδο, ευελπιστώντας να αυξήσουν τις πιθανότητες επανεκλογής τους
Η φύση της αναμέτρησης. Η αρνητική διαφήμιση ή τυχόν επιθετικές καμπάνιες μπορούν να επηρεάσουν είτε αποθαρρύνοντας τον εκλογέα να ψηφίσει είτε αυξάνοντας την ένταση λειτουργώντας και ως μοχλός προσέλευσης.
Σημαντικότητα αναμέτρησης
Η αποχή διαφοροποιείται ανάλογα με το πόσο σημαντική είναι η αναμέτρηση. Συνήθως υψηλότερη αποχή παρατηρείται στις Ευρωεκλογές καθώς και σε δημοτικές εκλογές. Υψηλότερη προσέλευση παρατηρείται σε Βουλευτικές, Προεδρικές, καθώς και σε Δημοψηφίσματα. Εάν μάλιστα η εκλογική αναμέτρηση, ιδιαίτερα εάν πρόκειται για προεδρικές, κρίνεται σε κοντινό αποτέλεσμα, τότε η αποχή ίσως είναι ακόμα χαμηλότερη.
Θεσμικοί λόγοι
Η νομοθεσία έχει υπάρξει ένας σημαντικός παράγοντας επιρροής. Συγκεκριμένα, η νομοθεσία στην Κύπρο εξακολουθεί να επιβάλλει την υποχρεωτική ψήφο και αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες που επηρεάζουν την αποχή. Μετά και την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει παρατηρηθεί σταδιακή αύξηση της αποχής. Ιδιαίτερα, το 2009 υπήρξε το κομβικό σημείο μέχρι και το οποίο η αποχή υπήρξε σχετικά χαμηλή και συνήθως κυμαινόταν γύρω στο 10%-11%. Από εκεί και μετέπειτα η αποχή καταγράφεται αρκετά υψηλότερη σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις. Κυριότερος λόγος είναι το γεγονός ότι, παρόλο που η ψήφος είναι υποχρεωτική, λόγω και των χαλαρώσεων που υπάρχουν στην νομοθεσία δεν προνοούνται κυρώσεις για όσους απέχουν.
Άλλοι λόγοι
Κακές καιρικές συνθήκες, η εποχή κατά την οποία θα διεξαχθούν οι εκλογές, ακόμα και η μέρα των εκλογών επηρεάζουν την αποχή. Σαββατοκύριακα, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες αποθαρρύνουν την προσέλευση, αφού αρκετοί βρίσκονται σε διακοπές. Από την άλλη, το Σαββατοκύριακο θεωρείται καλό, αφού ο κόσμος δεν εργάζεται, συνεπώς είναι ευκολότερο να ασκήσει το δικαίωμα της ψήφου, νοουμένου βέβαια ότι οι εκλογές θα διεξαχθούν την άνοιξη προτού αρχίσουν οι διακοπές.

Περαιτέρω, οι διαδικασίες μιας αναμέτρησης επίσης επηρεάζουν. Για παράδειγμα, πού και πώς θα ψηφίσει ο εκλογέας, η ευκολία πρόσβασης στην κάλπη (περισσότερα εκλογικά κέντρα καθώς και κέντρα στο εξωτερικό), η ευκολία ψήφου (δηλαδή να μην περιμένουν στη γραμμή), η χρήση ηλεκτρονικής ψήφου αλλά και γενικά η λιγότερη γραφειοκρατία (όπως η αυτόματη εγγραφή στους καταλόγους) σαφέστατα επηρεάζουν.
Τέλος, οι πολλές αναμετρήσεις σε σύντομο χρονικό διάστημα προκαλούν κούραση και επηρεάζουν την προσέλευση.
ΔΡ ΝΑΣΙΟΣ ΟΡΕΙΝΟΣ
Εκλογικός Αναλυτής στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου