Λιλλήκας: «Στη ζωή μου έχω αυτοέλεγχο»
Ο Πρόεδρος της Συμμαχίας Πολιτών μιλάει για τον Γιώργο πίσω από τον Λιλλήκα
Σάββατο 11 Ιούν 2016
«Ήταν πολύ δύσκολα χρόνια, αλλά δημιουργήσαμε ισχυρές φιλίες και μεγάλη αλληλεγγύη, γιατί δεν είχαμε τίποτα να χωρίσουμε»
«Κατάγομαι από την παιδική μου ηλικία. Έγινα ό,τι έγινα, είμαι αυτός που είμαι λόγω της παιδικής μου ηλικίας»
Γεννήθηκα στην Παναγιά της Πάφου το 1960 σε μα φτωχή, αγροτική οικογένεια, με δύο αδερφές κι έναν αδερφό. Είχα και άλλα δύο αδέρφια, πριν από εμένα, τα οποία όμως πέθαναν μικρά. Το σπίτι μας ήταν τόσο φτωχικό που μέχρι να αποφοιτήσω από το γυμνάσιο σε ηλικία 18 ετών, δεν είχαμε νερό και ρεύμα, διάβαζα με μια λάμπα πετρελαίου. Οι γονείς μου εργάζονταν και οι δύο για να τα βγάλουν πέρα, ο πατέρας μου αρχικά ως ξυλοκόπος κι έπειτα ως εργάτης του Δασονομείου. Η μητέρα μου δούλευε στα χωράφια.
Φτιάχναμε μόνοι μας τα παιχνίδια
Ως παιδιά δεν είχαμε παιχνίδια, τα φτιάχναμε μόνοι μας από την αρχή. Πολύ συχνά παίζαμε «πόλεμο», έναν πολύ άγριο πόλεμο με πέτρες, ξύλα, σπαθιά και κοντάρια δικής μας κατασκευής. Σκεφτείτε ότι δεν υπάρχει συμμαθητής μου που να μην έχει σημάδια στο κεφάλι από τα ανοίγματα από τις πέτρες. Ο ένας πετύχαινε τον άλλο. Συνήθως χωριζόμασταν σε Κύπριους και Εγγλέζους ή σε Έλληνες και Γερμανούς. Άλλο παιχνίδι που παίζαμε ήταν το «λινγκρί», αλλά το πρώτο δώρο που πήρα στη ζωή μου ήταν μια μπάλα κι αυτή σε ηλικία περίπου δέκα χρονών.
Ήταν πολύ δύσκολα χρόνια, αλλά δημιουργήσαμε ισχυρές φιλίες και μεγάλη αλληλεγγύη, γιατί δεν είχαμε τίποτα να χωρίσουμε. Αυτές οι δυσκολίες μας δυνάμωσαν ως χαρακτήρες. Είναι αυτό που λέει ο Μικρός Πρίγκιπας του Antoine de Saint-Exup?ry, όταν του τίθεται το ερώτημα «από πού κατάγεσαι», είπε «κατάγομαι από την παιδική μου ηλικία». Έγινα ό,τι έγινα, είμαι αυτός που είμαι λόγω της παιδικής μου ηλικίας.
«Η δασκάλα λιποθύμησε από το γέλιο»
Μικρός, ονειρευόμουν πώς θα μπορούσα να ξεφύγω από την κατάσταση της εποχής για να δημιουργήσω μια διαφορετική ζωή. Είχα πάρει τη μεγάλη απόφαση να πάω στη Γαλλία για σπουδές, χωρίς να μιλώ γαλλικά, αλλά και χωρίς να έχει η οικογένειά μου την οικονομική άνεση να με στείλει. Στο σχολείο μόνο έκανα μαθήματα γαλλικών, αλλά στα χωριά πόση σημασία θα μπορούσαν να έδιναν τότε οι άνθρωποι στις ξένες γλώσσες;
Όταν άκουσαν οι καθηγητές μου ότι θα πάω για σπουδές, δεν ξαφνιάστηκαν καθόλου, γιατί στα μαθήματα που με ενδιέφεραν -και ήταν κυρίως τα θεωρητικά- ήμουν πολύ καλός. Επίσης, δεν ήμουν καλός στις ξένες γλώσσες. Ωστόσο, όταν άκουσαν ότι θα πάω στη Γαλλία, η καθηγήτρια των Γαλλικών παραλίγο να λιποθυμήσει από το γέλιο. Μου είπε χαρακτηριστικά, «εσύ δεν ξέρεις να γράψεις το όνομά σου στα γαλλικά και θα πας στη Γαλλία να σπουδάσεις;».
Εισιτήριο «one way»
Την πρώτη φορά που έφυγα για να πάω στη Γαλλία, ήταν και η πρώτη φορά που έβγαινα από την Κύπρο. Ήταν ένα μεγάλο σοκ για μένα. Όταν έφυγα, υπολόγιζα ότι θα φτάσω στη Γαλλία και θα πάω στο σπίτι του αδερφού ενός φίλου, του οποίου τη διεύθυνση είχα σε ένα χαρτάκι. Έφυγα με 50 λίρες στην τσέπη και με εισιτήριο one way. Πίστευα ότι στο αεροδρόμιο θα εύρισκα ένα λεωφορείο που θα έγραφε «Λυών» και θα με πήγαινε στο κέντρο της πόλης. Βλέπετε, η μεγαλύτερη πόλη που είχα γνωρίσει ήταν η Λευκωσία.
Όταν βγήκα από το αεροδρόμιο, είδα καμιά τριανταριά λεωφορεία που έγραφαν «Λυών» συν κάτι ακόμα, κι εκεί κατάλαβα ότι τα πράγματα δεν ήταν καθόλου όπως τα φανταζόμουν. Σκέφτηκα λοιπόν να μπω στο λεωφορείο με τους περισσότερους επιβάτες. Τελικά έκανα λάθος, τα λεωφορεία με τον περισσότερο κόσμο πήγαιναν στους σιδηροδρομικούς σταθμούς. Μπαίνοντας στο λεωφορείο -θυμάμαι ακόμα τα μούτρα του- προσπάθησα να μιλήσω του οδηγού, αλλά εκείνος δεν καταλάβαινε. Ούτε εγώ καταλάβαινα τι έλεγε. Του έδωσα απλά ένα 500ρικο γαλλικά φράγκα για το εισιτήριο, άρχισε να φωνάζει και να βρίζει, γιατί το αντίτιμο του εισιτηρίου ήταν πολύ μικρότερο, γεμίζοντας τις τσέπες μου με ψιλά σχεδόν από εκδίκηση.
«Έκανα την αποθήκη διαμέρισμα»
Άρχισα να πανικοβάλλομαι γιατί δεν ήξερα κανέναν, δεν ήξερα πού πάω, ούτε τη γλώσσα, ούτε όμως είχα και χρήματα για εισιτήριο επιστροφής στην Κύπρο. Άνοιξα λοιπόν μια ελληνική εφημερίδα να διαβάσω, προκειμένου να καταφέρω να ηρεμήσω και να σκεφτώ. Μια γυναίκα είδε την εφημερίδα, με πλησίασε και με ρώτησε στα ελληνικά αν ήμουν Έλληνας. Ένιωσα τόσο μεγάλη ανακούφιση, λες και είχε ανοίξει ο ουρανός. Η ίδια ήταν παντρεμένη με Έλληνα που ζούσε στη Λυών, η οποία αντιλήφθηκε ότι δεν ήξερα πού πήγαινα και προσφέρθηκε να με πάει στην πόλη.
Όταν τελικά βρήκα το σπίτι, έμεινα εκεί περίπου ένα μήνα φιλοξενούμενος. Κοιμόμουν στο πάτωμα, δεν υπήρχε κάτι άλλο, έπιασα δουλειά στο Μπορντό, στον τρύγο, η οποία δεν χρειαζόταν γαλλικά, δούλεψα ένα μήνα, μάζεψα χρήματα για να γραφτώ στο πανεπιστήμιο, βρήκα μιαν αποθήκη που μετέτρεψα σε διαμέρισμα για να μείνω. Σε τέτοιες περιπτώσεις ανάγκης, ανακαλύπτει κανείς ταλέντα που δεν ήξερε ότι είχε. Στο Μπορντό έμαθα και από καλό κρασί, πήγαινα επί έξι χρόνια στον ίδιο παραγωγό, ο οποίος με έμαθε τα μυστικά του κρασιού.
Στην πολιτική μπήκα από σύμπτωση
Δεν ήταν στα πλάνα μου να γυρίσω Κύπρο. Στην πολιτική δε, ενεπλάκην από σύμπτωση. Είχα έρθει στην Κύπρο το 1987, αρχές Γενάρη, για να μαζέψω υλικό για ένα διεθνές συνέδριο πολιτικών επιστημών με θέμα τα κοινωνικά δίκτυα, καθώς η Κύπρος εθεωρείτο μια από τις καλύτερες χώρες σε αυτό το θέμα, πριν ακόμα από τον Μεσαίωνα. Ένας φίλος μου λοιπόν, που έβγαζε ένα περιοδικό που λεγόταν «εντός των τειχών», μου ζήτησε να γράψω ένα άρθρο για το πραξικόπημα του 1974 και για τις κοινωνικές συνθήκες που οδήγησαν σε αυτό.
Η προσέγγισή μου δεν βασιζόταν στις βασικές δομές που συνηθίζονταν μέχρι τότε, αλλά περισσότερο ανέλυα τα κοινωνικοπολιτικά δεδομένα της εποχής. Ο Γιώργος Βασιλείου είχε ήδη εξαγγείλει την υποψηφιότητά του για την Προεδρία της Δημοκρατίας ως ανεξάρτητος και διάβασε το άρθρο, όντας συνδρομητής του περιοδικού. Ζήτησε από δυο κοινούς φίλους που είχαμε να με γνωρίσει, κι έτσι ξεκίνησε η εμπλοκή μου στην πολιτική. Έμαθα πολλά από εκείνη τη συνεργασία.
Υπουργός του Τάσσου
Με ρωτάτε για την περίοδο που διετέλεσα υπουργός του Τάσσου Παπαδόπουλου. Θα σας πω το εξής, για να αποκαταστήσω μιαν αδικία που γίνεται εις βάρος του ονόματός του, καθώς τον επικρίνουν που βούρκωσαν τα μάτια του κατά τη διάρκεια του διαγγέλματος του 2004. Όσοι τον γνώρισαν, ξέρουν ότι ήταν ένας άνθρωπος με τετράγωνη λογική και καθόλου συναισθηματικός. Πριν από το διάγγελμα, είχα την ευκαιρία να τον ακούσω να το διαβάζει μεγαλόφωνα.
Είχε ως άνθρωπος ένα χαρακτηριστικό: ήταν πολύ καλός ρήτορας όταν μιλούσε από στήθους, αλλά κάκιστος όταν διάβαζε γραπτό κείμενο. Το σκότωνε. Στην πρόβα που κάναμε μαζί, δεν είχε κομπιάσει καθόλου, δεν είχε συγκινηθεί. Η συγκίνηση προέκυψε στο πρώτο λεπτό της μετάδοσης και ήταν πηγαία. Ο Τάσσος είχε συναίσθηση της βαρύτητας που αισθάνεται κάποιος μπροστά σε τέτοιες ιστορικές στιγμές. Επιπλέον, και το λέω για πρώτη φορά, ήταν κι εκείνη η φράση που είπε ο φωτογράφος Μανώλης, που τον απαθανάτισε ένα μόνο λεπτό πριν ξεκινήσει η μετάδοση. Του είπε, «Πρόεδρε, απόψε γράφεις ιστορία και πρέπει να έχουμε μια φωτογραφία από αυτή τη στιγμή».
Αυτοέλεγχος και έξωθεν κατηγορίες
Στη ζωή μου έχω αυτοέλεγχο, θυμώνω πολύ δύσκολα και -ειλικρινά- δεν εύχομαι σε κανένα να με δει θυμωμένο. Για να καταφέρει κάποιος να με νευριάσει θα πρέπει να υπερβάλει εαυτόν. Όταν όμως φτάσω σ' αυτό το σημείο, εκρήγνυμαι.
Με έχουν κατηγορήσει ότι πολιτικά έχω μετακινηθεί από τα «αριστερά» στα «δεξιά». Κάποια περίοδο γράφτηκε στα πρωτοσέλιδα ότι θα διεκδικούσα την Προεδρία του ΔΗΚΟ. Η πραγματικότητα είναι απλή: συνεργάστηκα με τον Γιώργο Βασιλείου που ήταν ένας ανεξάρτητος πρόεδρος, συνεργάστηκα με το ΑΚΕΛ και με κανένα άλλο κόμμα. Όταν διαφώνησα με την υποψηφιότητα Χριστόφια, είχα δύο επιλογές. Η μία ήταν να αποκρύψω τη διαφωνία μου, όπως με συμβούλευαν πολλοί, να κρατήσω τη σχέση μου με το ΑΚΕΛ και να ήμουν ο επόμενος υποψήφιος για τη θέση του Γενικού Γραμματέα και στη συνέχεια -ίσως- Πρόεδρος της Δημοκρατίας.
Η άλλη επιλογή ήταν να ακολουθήσω τη συνείδησή μου, να παραιτηθώ από Υπουργός Εξωτερικών και να αναλάβω το κόστος των αποφάσεών μου. Αυτό κι έπραξα. Αν θα διεκδικήσω την Προεδρία της Δημοκρατίας; Είναι νωρίς ακόμα, δεν έχω αποφασίσει. Μέχρι τώρα ήμουν επικεντρωμένος στις Βουλευτικές Εκλογές. Κάποια στιγμή θα ξεκινήσει η συζήτηση, και εντός της Συμμαχίας Πολιτών και με τα άλλα κόμματα. Τότε θα τα δούμε όλα.
