Βρετανική κληρονομιά ο χουλιγκανισμός

ΟΙ ΜΕΛΑΝΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑΤΩΝ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟΥ ΑΠΟ ΤΟ 1980 ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ
Χωρίς να υπολογίζει το πολιτικό κόστος, η Θάτσερ κατάφερε, με μια σειρά ριζοσπαστικών μέτρων, να ξεριζώσει την παραβατικότητα από τα αγγλικά γήπεδα, μετεμφυτεύοντάς την ωστόσο στην Ευρώπη
«ΑΓΓΛΟΙ χούλιγκαν που ενεπλάκησαν σε επεισόδια στη Γαλλία τραγούδησαν συνθήματα υπέρ του Brexit»
«ΑΛΚΟΟΛΙΣΜΟΣ και ανεργία πίσω από τα αίτια της εγκληματικότητας μέσα και έξω από τα γήπεδα»
Τα όσα απαράδεκτα έλαβαν χώρα στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα στη Γαλλία, μεταξύ των «οπαδών» των εθνικών ομάδων, αποδεικνύουν δυστυχώς ότι ο χουλιγκανισμός «ζει και βασιλεύει». Τα πρώτα επεισόδια ξέσπασαν πολύ νωρίς στη διοργάνωση πριν από τον αγώνα Ρωσίας-Αγγλίας. Μάχες σώμα με σώμα και άνθρωποι αιμόφυρτοι στους δρόμους, ήταν το πολεμικό σκηνικό σε Μασσαλία και Νίκαια, που στοίχισε τη ζωή σε έναν Άγγλο οπαδό.

Τα πρώτα δημοσιεύματα έκαναν λόγο για 150 «επίλεκτους» Ρώσους χούλιγκαν με κωδικές ονομασίες «Music Hall», «Happy Guys», «Aliens», οι οποίοι ταξίδεψαν ομαδικά στη Γαλλία, με μοναδικό τους στόχο να επιδείξουν την ανωτερότητά τους σε επίπεδο βίας. Ο εκπρόσωπος της γαλλικής αστυνομίας στη Μασσαλία Bruno Trani ανέφερε στο abcnews: «Αυτοί οι Ρώσοι ήταν σαν ακρίδες που τρώνε τα πάντα στο πέρασμά τους.

Απολύτως έτοιμοι και εκπαιδευμένοι από καιρό γι' αυτό το ταξίδι και τα επεισόδια. Οι Άγγλοι ήταν μεθυσμένοι και απολάμβαναν τον ήλιο, όταν τους επιτέθηκαν ομαδικά». Η UΕFA απείλησε μάλιστα με αποκλεισμό της Ρωσίας και της Αγγλίας από τη διοργάνωση, αν οι οπαδοί τους συνεχίσουν να συμπεριφέρονται με παραβατικό τρόπο.

Πριν όμως βιαστεί κάποιος να καταλήξει σε απόλυτα συμπεράσματα για το ποιοι έχουν την ευθύνη των επεισοδίων, έχει ενδιαφέρον να γίνει μια ιστορική αναδρομή για τον χουλιγκανισμό, και να εξεταστεί ποιοι οπαδοί έχουν την τάση διαχρονικά να εμπλέκονται σε τέτοιου είδους εγκληματικές συμπεριφορές.
Η γέννηση του χουλιγκανισμού
Οι απαρχές του χουλιγκανισμού εντοπίζονται περίπου στις αρχές του 19ου αιώνα στην Αγγλία, όταν σκληροτράχηλοι άνθρωποι με τις συμμορίες τους προκαλούσαν ταραχές έξω στους δρόμους. Μέχρι τη δεκαετία του 1960, ο χουλιγκανισμός εξελίχθηκε σε πολύ σοβαρό πρόβλημα για τη βρετανική κοινωνία, γεγονός που ανάγκασε τη βρετανική κυβέρνηση να αντιδράσει δραστικά, υιοθετώντας το διάταγμα «1968 Public Order Act», σύμφωνα με το οποίο τα δικαστήρια είχαν πλέον τη δυνατότητα να απαγορεύσουν την είσοδο αυτών των ατόμων στους αγωνιστικούς χώρους.

Η βρετανική αστυνομία βρισκόταν σε συνεχή αναζήτηση φιλάθλων που έμοιαζαν με skinheads ή φορούσαν φθηνά εργατικά ρούχα. Μετά τον τραγικό τελικό του Χέιζελ (1998) στις Βρυξέλλες για το Κύπελλο Πρωταθλητριών μεταξύ της Λίβερπουλ με τη Γιουβέντους, αποφασίστηκε ο αποκλεισμός των αγγλικών ομάδων από τα Κύπελλα Ευρώπης μέχρι το 1990.
Οι νόμοι Θάτσερ
Τέσσερα χρόνια αργότερα (1989) στο Χίλσμπορο, 96 άτομα έχασαν τη ζωή τους μετά την αποτυχία της αστυνομίας να ελέγξει το μαινόμενο πλήθος των οπαδών. Η τότε Πρωθυπουργός τη Μεγάλης Βρετανίας Μάργκαρετ Θάτσερ προχώρησε στη δημιουργία μια νέας νομοθετικής ρύθμισης, γνωστής ως «Football Spectators Act», την οποία εισηγήθηκε ο Λόρδος Τέιλορ. Το εν λόγω σχέδιο δράσης προέβλεπε τον συντονισμό των ενεργειών κράτους, αστυνομίας, ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας και ποδοσφαιρικών συλλόγων, με σκοπό την πάταξη του χουλιγκανισμού.

Κλειστά κυκλώματα καμερών, ειδικό προσωπικό ασφαλείας, κατάργηση των χώρων για όρθιους θεατές, απαγόρευση πώλησης αλκοόλ εντός γηπέδου και υποχρέωση των ομάδων για τη δημιουργία κάρτας φιλάθλου, της περίφημης «fan card», ήταν μερικά από τα μέτρα τις Σιδηράς Κυρίας, η οποία έλυσε το πρόβλημα του χουλιγκανισμού στα γήπεδα με μία ριζοσπαστική, αλλά εντέλει αποτελεσματική λύση, χωρίς να υπολογίζει το πολιτικό κόστος.
Κάνοντας μια ιστορική ανασκόπηση στα επεισόδια χουλιγκανισμού, που έλαβαν χώραν στα διάφορα Ευρωπαϊκά Πρωταθλήματα ποδοσφαίρου τις τελευταίες δεκαετίες, θα εντοπίσουμε πάντα τους συνήθεις υπόπτους.
Στην ιταλική αρένα
Το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του 1980 στην Ιταλία, όπου είχαν συμμετοχή μόλις οκτώ ομάδες και είχε διάρκεια δυο βδομάδες, μπορεί να θεωρηθεί μια από τις πιο βίαιες διοργανώσεις. O χουλιγκανισμός, που αποτελούσε ήδη ένα αυξανόμενο πρόβλημα στη δεκαετία του 1970, έκανε την εμφάνισή του από τον πρώτο αγώνα μεταξύ της Αγγλίας και του Βελγίου. Σε συμπλοκές πριν από το παιχνίδι, η ιταλική αστυνομία χρειάστηκε να κάνει χρήση δακρυγόνων, με αποτέλεσμα το ματς να καθυστερήσει για πέντε λεπτά στο πρώτο ημίχρονο.

Στη συνέχεια, και ενώ το παιχνίδι ήταν στο 1-1, οι παίκτες των δυο ομάδων αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τον αγωνιστικό χώρο, μετά από μάχες που ξέσπασαν στις κερκίδες. Η ιταλική αστυνομία έδωσε ανελέητες μάχες για έλεγχο του όχλου των χούλιγκαν. Τρεις μέρες αργότερα, ο Δήμαρχος του Τορίνο, Σινιόρ Diego Novelli, απείλησε να ακυρώσει τον αγώνα μεταξύ Ιταλίας-Αγγλίας, σε περίπτωση που οι Άγγλοι οπαδοί προχωρήσουν σε επεισόδια.

Για τον σκοπό αυτό, όπως και σήμερα έτσι και τότε, απαγόρευσε την πώληση αλκοόλ στο Στάδιο Comunale, όπου πριν από τον αγώνα υπήρξαν σοβαρά επεισόδια. Η Βρετανίδα Πρωθυπουργός Μάργκαρετ Θάτσερ, που βρισκόταν εκείνη τη στιγμή στη Βενετία για τη σύνοδο κορυφής της ΕΟΚ, περιέγραψε τα γεγονότα ως «επαίσχυντα».
Euro 1988-Δυτική Γερμανία
Στο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα που διοργάνωσε η Δυτική Γερμανία το 1988, η αστυνομία προσπάθησε εξ αρχής να θέσει την κατάσταση υπό τον δικό της έλεγχο. Μάλιστα οι Γερμανοί αστυνομικοί προειδοποιούσαν ότι διαθέτουν καταχωρισμένες σε υπολογιστές πληροφορίες, για καθέναν από τους 883.000 οπαδούς που θα παρευρίσκονταν στη χώρα.

Παρ’ όλ' αυτά, Ολλανδοί και Γερμανοί χούλιγκαν ανανέωσαν στο Αμβούργο τις παλιές αιματηρές τους αντιπαλότητες, ενώ η νίκη με 1-0 της Ιρλανδίας επί της Αγγλίας στη Στουτγάρδη, στις 12 Ιουνίου, μετέφερε το σκηνικό μάχης στον σιδηρόδρομο, όπου Άγγλοι και Ιρλανδοί χούλιγκαν πολέμησαν δίπλα-δίπλα εναντίον 200 Γερμανών σκίνχεντ. Το πρόβλημα φούντωσε σε κάθε διοργανώτρια πόλη και μέχρι τη στιγμή που η Αγγλία αποκλείστηκε, ο συνολικός αριθμός των συλλήψεων σε όλη τη Γερμανία ανήλθε σε 823, εκ των οποίων 381 ήταν Άγγλοι.
Η διαχείριση της αστυνομίας
Στο Παγκόσμιο Κύπελλο που διεξήχθη στη Γαλλία το 1998, οι Άγγλοι χούλιγκαν συγκρούστηκαν σφοδρά με τους Βορειοαφρικανούς μουσουλμάνους που κατοικούσαν στη Μασσαλία, με αποτέλεσμα τη σύλληψη 100 από αυτούς. To Euro του 2000 στην Ολλανδία και το Βέλγιο θα μείνει για πάντα χαραγμένο στη μνήμη μας, από τις ταραχές και πάλι των Άγγλων οπαδών στο Σαρλερουά και τις Βρυξέλλες, που οδήγησαν σε σχεδόν 1.000 συλλήψεις. Η Εθνική ομάδα της Αγγλίας απειλήθηκε με αποβολή, λόγω της κακής συμπεριφοράς των οπαδών της.

Σε κάθε περίπτωση αξίζει να σημειωθεί πως ο αριθμός των συλλήψεων συνδέεται άμεσα και με την τακτική της εκάστοτε αστυνομίας. Σύμφωνα με τον καθηγητή Κοινωνιολογίας του Αθλητισμού Τζον Γουίλιαμς, «το Euro 2000 ήταν το αποτέλεσμα της προσέγγισης των βελγικής αστυνομίας, όχι κατ' ανάγκην στο κύμα έξαρσης του χουλιγκανισμού. [...]

Ο αριθμός συλληφθέντων [στο Euro 2000] αντανακλά την αστυνομική δράση και την τοπική πολιτική, ιδιαίτερα εκεί όπου οι κυβερνήσεις έχουν θεσπίσει νομοθεσία η οποία τους επιτρέπει να συλλαμβάνει ανθρώπους από τους δρόμους, χωρίς να τους προσάπτει κατηγορίες».
Μνήμες ψυχρού πολέμου
Στο Euro του 2012 που διοργανώθηκε από την Πολωνία και την Ουκρανία, η αστυνομία της Βαρσοβίας προχώρησε σε 183 συλλήψεις, με αφορμή τις συγκρούσεις που ξέσπασαν μεταξύ Πολωνών και Ρώσων οπαδών. Πριν από τον αγώνα στο Εθνικό Στάδιο, που έληξε 1-1, χιλιάδες Ρώσοι οπαδοί μαζεύτηκαν στη Γέφυρα Poniatowsk της πρωτεύουσας, προκειμένου να γιορτάσουν την «Εθνική Ημέρα Ρωσίας», κίνηση η οποία θεωρήθηκε προκλητική από κάποιους Πολωνούς, των οποίων η χώρα βρισκόταν κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου υπό τον σοβιετικό έλεγχο.
Τα αίτια της παραβατικότητας
Στον απόηχο των χαοτικών όπως εξελίχθηκαν επεισοδίων στη Λιλ, πριν από τον αγώνα Αγγλίας-Ουαλίας, κατά τα οποία συνελήφθησαν δεκάδες άνθρωποι και 16 μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο, οι αγγλικές ποδοσφαιρικές Αρχές προέβησαν σε νέες εκκλήσεις προς τους οπαδούς τους, προκειμένου να συμπεριφέρονται υπεύθυνα. Η αστυνομία ανέφερε ότι στη γαλλική πόλη είχαν συλληφθεί 37 άτομα, όταν χιλιάδες Άγγλοι και Ουαλοί οπαδοί συγκρούστηκαν πριν από το παιχνίδι στη μικρότερη πόλη της Lens, περίπου 25 μίλια μακριά.

Οι συλλήψεις ακολούθησαν μετά από αψιμαχίες μεταξύ ενός μικρού αριθμού χούλιγκαν και της αστυνομίας, κατά την οποία οι Αρχές ασφαλείας χρησιμοποίησαν δακρυγόνα για να διαλύσουν τα πλήθη. Ο διευθύνων σύμβουλος της Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου Martin Glenn είπε, μάλιστα, ότι αναμένει την έκθεση σχετικά με τις ταραχές, που προκάλεσαν οι μεθυσμένοι Άγγλοι οπαδοί. Πάντως, πολλές από τις αγγλικές συμμορίες που ενεπλάκησαν σε επεισόδια τραγούδησαν εθνικιστικά τραγούδια, συμπεριλαμβανομένων μερικών υπέρ του Brexit.

Αναζητώντας κανείς τους λόγους που ευνοούν την εκκόλαψη του χουλιγκανισμού, μπορεί εύκολα να διακρίνει ότι αυτός οφείλεται στις τεράστιες κοινωνικές ανισότητες. Άνθρωποι απελπισμένοι, άνεργοι και κατά πλειοψηφία αλκοολικοί ή ναρκομανείς, αναζητούν μέσω του ποδοσφαιρικού χουλιγκανισμού μια πρόχειρη δικαιολογία, για να αισθανθούν εθνικά υπερήφανοι.

Την παραβατική αυτή συμπεριφορά τη μεταφέρουν και κατά τη διάρκεια των διακοπών τους. Δεν είναι μάλιστα η πρώτη φορά που στην Αγία Νάπα της Κύπρου, οπαδοί αγγλικών συλλόγων δίνουν ραντεβού για να ξεκαθαρίσουν τις «ποδοσφαιρικές» διαφορές τους.