Όταν ο Μπανκς είπε όχι στον Πελέ

Κάθε Ιούνιο τέτοιες μέρες, έρχεται στην επιφάνεια της επικαιρότητας η μεγάλη επέμβαση του Άγγλου τερματοφύλακα στο Μουντιάλ του 1970. Επέμβαση που «θεωρείται» ακόμη η απόκρουση του αιώνα.
Ο ένας θεωρείται ο κορυφαίος παίκτης όλων των εποχών, όταν μιλάμε για παγκόσμιο ποδόσφαιρο ξεκινάμε από το όνομά του. Ο δεύτερος έβαλε το χεράκι του στην κατάκτηση του μοναδικού μεγάλου τίτλου της Εθνικής Αγγλίας και κατατάσσεται ανάμεσα στους πέντε κορυφαίους τερματοφύλακες όλων των εποχών. Ο λόγος για τον Πελέ και τον Γκόρντον Μπανκς. Μία φάση έχει συνδέσει και σφραγίσει την ποδοσφαιρική πορεία των δύο. Κλείνουν 46 χρόνια αυτές τις μέρες από την απόκρουση του αιώνα και, ψάχνοντας στο χρονοντούλαπο της ιστορίας, ξεχωρίσαμε αυτήν την εβδομάδα τη σπουδαία αυτή φάση.

Ήταν το Μουντιάλ του 1970. Η Αγγλία, παγκόσμια πρωταθλήτρια και η Βραζιλία, μεγάλο φαβορί για το τρόπαιο, κληρώθηκαν στον ίδιο όμιλο. Έτσι, ο μεταξύ τους αγώνας είχε τεράστιο ενδιαφέρον. Η Βραζιλία επικράτησε με 1-0 (Ζαϊρζίνιο 59’), αλλά κανένας δεν θυμάται τον αγώνα για τη νίκη της Σελεσάο. Όλοι θυμούνται όμως την απόκρουση του Μπανκς στην κεφαλιά του Πελέ. Από τότε, έμεινε στην ιστορία ως η απόκρουση του αιώνα.
Η μεγάλη φάση
Στο 18ο λεπτό του αγώνα ο Ζαϊρζίνιο έκανε μία κούρσα από τα δεξιά, απέφυγε έναν αντίπαλο και την κατάλληλη στιγμή σέντραρε προς την εστία του Μπανκς. Εκεί βρισκόταν ο Πελέ, ο οποίος σηκώθηκε σχεδόν ανενόχλητος, έπιασε μια καρφωτή κεφαλιά και έστειλε την μπάλα στην κάτω δεξιά γωνία του τέρματος του Μπανκς. Το γκολ ήταν κάτι παραπάνω από σίγουρο, καθώς η μπάλα είχε προσκρούσει στο χορτάρι, προτού πάρει πορεία προς τα δίχτυα. Ο Πελέ άρχισε να πανηγυρίζει προκαταβολικά φωνάζοντας «γκολ!», αλλά αμέσως μετά συνειδητοποίησε ότι η μπάλα δεν βρήκε τον στόχο. «Από το πουθενά εμφανίστηκε ένα χέρι και αποσόβησε το γκολ» είπε σε μία συνέντευξή του.

Ο Μπανκς από την πλευρά του, όπως έχει δηλώσει σε πολλές συνεντεύξεις του, δεν πολυκατάλαβε τι έκανε. Κινήθηκε ενστικτωδώς και αντιλήφθηκε την μπάλα να χτυπά στο χέρι του και να βγαίνει έξω. «What a save by Gordon Banks», ήταν η ατάκα του Άγγλου τηλεσχολιαστή του ΒΒC. Συνηθισμένη.
Αλλά από την επομένη το... όχι του Μπανκς, άρχισε να παίρνει μυθικές διαστάσεις. Η αλήθεια είναι πως ήταν καταπληκτική επέμβαση. Ο Μπανκς δεν είχε καλή ισορροπία όταν η μπάλα έφυγε από το κεφάλι του Πελέ, η αναπήδηση μεγάλωσε τον βαθμό δυσκολίας, ενώ χρειάστηκε να γείρει το σώμα του προς τα πίσω. Ακόμη και όταν ακούμπησε την μπάλα, πάνω σχεδόν στη γραμμή του τέρματος, ήταν εξαιρετικά δύσκολο να την πετάξει πάνω από το δοκάρι. Οι αναλύσεις έφτασαν μέχρι τους κανόνες της φυσικής. Και το συμπέρασμα ήταν πως ο Μπανκς, έστω και ενστικτωδώς, κατάφερε να έχει τις τέλειες αντιδράσεις.
«Έχω βάλει περισσότερα από 1.000 γκολ, αλλά όλοι θυμούνται αυτό που δεν πέτυχα», θα δηλώσει μετά από χρόνια ο Πελέ για την απόκρουση του Μπανκς.
«Ο κόσμος δεν με θυμάται για το Μουντιάλ που κέρδισα το 1966 αλλά γι' αυτήν την απόκρουση. Όποιον συναντάω στον δρόμο, θέλει να του πω μόνο για εκείνη την απόκρουση», θα σχολιάσει με τη σειρά του ο Μπανκς για τη στιγμή που χάραξε την καριέρα του και σημάδεψε το παγκόσμιο ποδόσφαιρο.
Ήταν όντως η καλύτερη;
Ήταν σίγουρα μία απίστευτη απόκρουση. Οι Άγγλοι είναι πρώτοι στο να αναδεικνύουν, με δόση πάντα υπερβολής, ένα γεγονός από τον αθλητισμό τους. Πολλά τα παραδείγματα. Σίγουρα, τα Μέσα της Βρετανίας, με την απίστευτη προβολή και τους πηχυαίους τίτλους, έστησαν τις βάσεις του «θρύλου». Με τα χρόνια, άρχισαν οι αμφισβητήσεις. Λογικό, αφού στην πορεία των χρόνων είδαμε πάρα πολλές απίθανες αποκρούσεις. Αντιδράσεις τερματοφυλάκων που ακουμπούν τα όρια του αδύνατου. Η ιλιγγιώδης αύξηση των τηλεοπτικών μεταδόσεων μάς έφερε ενώπιον εκατοντάδων σπουδαίων στιγμών των τερματοφυλάκων.

Από την άλλη, όμως, ο αμέτρητος αριθμός αγώνων στην TV, πολλές φορές είναι και μπούμερανγκ, αφού πολλές φάσεις χάνονται μέσα στην απίστευτη πληθώρα. Σε αντίθεση με τότε. Κάθε μεγάλο γκολ, κάθε ενέργεια, κάθε μεγάλη φάση, έπαιρνε περισσότερες διαστάσεις. Στα 1970, την απόκρουση είδαν όσοι παρακολούθησαν το παιχνίδι. Άντε και τις επόμενες μέρες, στα στιγμιότυπα των εκπομπών.

Άντε στα αφιερώματα της χρονιάς και στις αναδρομές της διοργάνωσης κάθε τέσσερα χρόνια. Οι εφημερίδες έπαιξαν τότε τον κύριο ρόλο, μαζί με τα ραδιόφωνα, που επιστράτευσαν ασύλληπτο λεξιλόγιο για να περιγράψουν τη φάση. Άλλο εσύ, ο φίλαθλος να βλέπεις (συνέχεια σήμερα) και άλλο να φαντάζεσαι τι έγινε. Μετρά και η επιβολή, η «καθοδήγηση» του μυαλού μας.
Σίγουρα ο Μπανκς είχε έναν άλλο μεγάλο σύμμαχο στην... υπόθεσή του, τον Πελέ. Σταμάτησε τον σούπερ σταρ του παγκοσμίου ποδοσφαίρου, μ' έναν τρόπο που άφησε άναυδο και τον ίδιο. Το στιγμιότυπο στην τηλεόραση ήταν ενδεικτικό. Οι αντιδράσεις του Βραζιλιάνου άσου και οι δηλώσεις του ανά τα χρόνια, κρατούσαν πάντα ζεστό το θέμα.
Ο «άτυχος» Μπανκς
Για τον Πελέ δεν χρειάζεται να γράψουμε τίποτα. Ο Μπανκς ήταν από την άλλη μεγάλος τερματοφύλακας, αλλά όχι με την καριέρα που του άξιζε. Είχε και ατυχίες. Γεννήθηκε στα 1937 και από μικρός είχε το παρατσούκλι «Κινέζος», αφού φέρνει ολίγον τι σε Ασιάτη. Μεγάλωσε στη φτώχια. Ο πατέρας του θα μπλέξει άσχημα με τον υπόκοσμο, όταν φτιάχνει μια παράνομη λέσχη. Η ενασχόλησή του με τον τζόγο και τα περιθωριακά στοιχεία, θα οδηγήσει στην κακοποίηση και τη δολοφονία του μικρού αδερφού του Γκόρντον, που ήταν ένα παιδί με κινητικά προβλήματα.

Για να επιβιώσει ο νεαρός Γκόρντον θα φύγει από το σπίτι στα 15 του και θα δουλέψει ως ανθρακωρύχος. Έπαιζε παράλληλα ποδόσφαιρο και στα 18 του τον ανακάλυψε η Τσέστερφιλντ. Έχτισε σταδιακά την καριέρα του και στα 26 του κλήθηκε στην Εθνική. Εκεί έκανε όνομα και απέκτησε στάτους μεγάλου τερματοφύλακα. Σε επίπεδο συλλόγων, λίγα πράγματα. Λέστερ, Στόουκ. Στις 22 Οκτωβρίου 1972, επιστρέφοντας στο σπίτι του, με την πανάκριβη Τζάγκουάρ του, μετά την επίσκεψη στον φυσικοθεραπευτή του, θα πέσει σε ένα χαντάκι.

Τα θραύσματα από το σπασμένο τζάμι του αυτοκινήτου θα εισχωρήσουν στα μάτια του, με αποτέλεσμα λίγες ώρες αργότερα οι γιατροί να του ανακοινώσουν ότι δεν θα μπορέσει να ξαναδεί από το δεξί μάτι. Ουσιαστικά εκεί κρέμασε τα γάντια, αν και επέστρεψε στα 40 του για να αγωνιστεί για μερικούς μήνες στις ΗΠΑ (αντάμωσε τον Πελέ) και στην Σεντ Πάτρικς της Ιρλανδίας.