Οδηγίες για αποφυγή θερμικής εξάντλησης και θερμοπληξίας

Καύσωνας
Χρήσιμες συμβουλές για αποφυγή δυσάρεστων καταστάσεων όταν η θερμοκρασία κτυπάει «κόκκινο»
Τα πιο σοβαρά προβλήματα υγείας που προκαλούνται σε περιόδους υψηλών θερμοκρασιών είναι η θερμική εξάντληση, η θερμοπληξία και τα εγκαύματα. Η θερμική εξάντληση αποτελεί την αντίδραση του σώματος σε υπερβολική απώλεια νερού και άλατος με τον ιδρώτα. Περισσότερο επιρρεπείς σε αυτή την κατάσταση είναι οι ηλικιωμένοι, όσοι εργάζονται ή αθλούνται σε ζεστό περιβάλλον και άτομα με σοβαρά προβλήματα υγείας.

Τα άτομα με θερμική εξάντληση παρουσιάζουν ως προειδοποιητικά συμπτώματα: έντονη εφίδρωση, ωχρότητα, μυϊκές κράμπες, κόπωση και αδυναμία, ζάλη, ναυτία ή εμετό, κεφαλαλγία, υπόταση και λιποθυμία. Το δέρμα ενδέχεται να είναι ψυχρό και υγρό, ο σφυγμός γρήγορος και αδύναμος, ενώ η αναπνοή γρήγορη και βαθιά. Εάν η κατάσταση δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, ίσως καταλήξει σε θερμοπληξία.
Τα μέτρα
Μέτρα ελάττωσης της θερμοκρασίας που μπορεί να αποδειχθούν αποτελεσματικά είναι τα εξής:
1. Λήψη άφθονων δροσερών μη αλκοολούχων υγρών και ροφημάτων. Πίνετε δύο με τέσσερα ποτήρια κρύων ροφημάτων κάθε ώρα.
2. Ξεκούραση και ελαφρά ανύψωση των ποδιών
3. Δροσερά ντους ή μπάνια
4. Κλιματιζόμενο περιβάλλον
5. Ελαφρύς ρουχισμός
Η θερμοπληξία
Η θερμοπληξία είναι το επόμενο πιο προχωρημένο και σοβαρό στάδιο μιας ελλιπούς θερμορύθμισης. Στην περίπτωση της θερμοπληξίας η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται δραματικά, ανεξέλεγκτα και απότομα και μπορεί να υπερβεί τους 41 βαθμούς Κελσίου σε δέκα με δεκαπέντε λεπτά. Παράλληλα διακόπτεται ο ρυθμιστικός μηχανισμός της εφίδρωσης. Εάν η θερμοπληξία δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, ενδέχεται να προκαλέσει μόνιμη αναπηρία ή να αποβεί μοιραία.

Τα άτομα με θερμοπληξία παρουσιάζουν ποικίλα προειδοποιητικά συμπτώματα, αλλά τα πιο συνηθισμένα είναι: η υπερβολικά υψηλή θερμοκρασία του σώματος (μεγαλύτερη από 39,5 βαθμούς), η απουσία εφίδρωσης με ερυθρό, θερμό και ξηρό δέρμα, ο ταχύς, δυνατός σφυγμός, η ζάλη, η ναυτία, η σύγχυση, η σφύζουσα κεφαλαλγία και η απώλεια συνείδησης.
Ανακουφίστε τον ασθενή
Εάν διαπιστώσετε κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα, τότε η ζωή του πάσχοντος διατρέχει σοβαρό κίνδυνο. Ζητήστε από κάποιον να ειδοποιήσει γιατρό και εσείς προσπαθήστε να ανακουφίσετε τον ασθενή.

Συγκεκριμένα:
*Οδηγήστε τον σε σκιερό μέρος.
*Ελαττώστε τη θερμοκρασία του με όποιον τρόπο μπορείτε. Βυθίστε τον, για παράδειγμα, σε μια μπανιέρα με κρύο νερό, ρίξτε του κρύο νερό με το λάστιχο ή, εάν τα επίπεδα υγρασίας είναι χαμηλά, τυλίξτε τον με ένα δροσερό βρεγμένο σεντόνι και στη συνέχεια χρησιμοποιείστε έναν ανεμιστήρα.
*Ελέγχετε συνεχώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίστε τις προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει στους 38 βαθμούς.
*Μην του δώσετε να πιει αλκοόλ.
Μερικές φορές οι μύες του θερμόπληκτου μπορεί να συσπώνται ανεξέλεγκτα ως αποτέλεσμα της θερμοπληξίας ή ακόμα να υποστεί γενικευμένους τονικοκλωνικούς σπασμούς. Εάν συμβεί κάτι τέτοιο, προστατέψτε τον από πιθανό αυτοτραυματισμό, χωρίς ωστόσο να τοποθετήσετε κάτι στο στόμα του. Σε περίπτωση εμετού σιγουρευτείτε ότι η αεροφόρος οδός παραμένει ανοικτή γυρίζοντας τον θερμόπληκτο στο πλάι.
Τα εγκαύματα
Tα εγκαύματα πρέπει να αποφεύγονται επειδή καταστρέφουν τη συνέχεια του δέρματος. Τα εγκαύματα πρώτου βαθμού παρ' όλη τη δυσφορία δεν είναι σοβαρά, αφού επουλώνονται περίπου σε μία εβδομάδα, ενώ τα σοβαρότερα εγκαύματα, δεύτερου και τρίτου βαθμού, χρειάζονται ιατρική φροντίδα.

Για αυτό να αποφεύγεται η έκθεση στον ήλιο. Το δέρμα στα εγκαύματα γίνεται ερυθρό, επώδυνο και υπερβολικά ζεστό μετά την έκθεση στον ήλιο. Εάν η έκθεση στον ήλιο είναι παρατεταμένη, μπορεί και να επιδεινωθεί η κλινική εικόνα. Εάν το έγκαυμα αφορά σε παιδί ηλικίας μικρότερης του ενός έτους ή αν υπάρχει πυρετός, φυσαλίδες με υγρό και έντονος πόνος, επισκεφτείτε τον γιατρό σας.

Επιπλέον, όταν αντιμετωπίζετε το έγκαυμα, ακολουθήστε τις παρακάτω συμβουλές:
*Μην εκτεθείτε ξανά στον ήλιο.
*Βάλτε στην περιοχή κρύες κομπρέσες ή ρίξτε κρύο νερό.
*Βάλτε ενυδατική λοσιόν στις προσβεβλημένες περιοχές.
*Μην σπάτε τις φυσαλίδες.
Πώς να προστατέψετε την υγεία σας
Προκειμένου να προστατεύσετε την υγεία σας όταν οι θερμοκρασίες είναι υπερβολικές, ακολουθήστε τις εξής συμβουλές:
1. Πίνετε πολλά υγρά: Αυξήστε την πρόσληψη υγρών, ανεξαρτήτως του επιπέδου δραστηριότητάς σας. Κατά τη διάρκεια σκληρής άσκησης σε θερμό περιβάλλον, πίνετε δύο με τέσσερα ποτήρια κρύων ροφημάτων κάθε ώρα. Πίνετε άφθονο δροσερό νερό και γενικά καταναλώστε πολλά υγρά (χυμούς, τσάι κ.λπ.) - ακόμη και αν δεν διψάτε. Αποφύγετε τα πολύ παγωμένα αναψυκτικά, επειδή μπορεί να σας προκαλέσουν στομαχόπονο, καθώς και την κατανάλωση αλκοολούχων ποτών.
Τα οινοπνευματώδη ποτά αντί να βελτιώσουν την κατάσταση, οδηγούν σε ακόμα μεγαλύτερες απώλειες υγρών και ενισχύουν την αφυδάτωση.
Προσοχή: εάν ακολουθείτε οδηγίες από γιατρό που αφορούν στον περιορισμό της λήψης υγρών ή διουρητικών φαρμάκων, καθορίστε μαζί του την ποσότητα υγρών που πρέπει να πίνετε. Κατά τη διάρκεια θερμών ημερών, η κατανάλωση υγρών πρέπει να είναι μεγαλύτερη από αυτή που σας υποδεικνύει η δίψα σας. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για άτομα 65 ετών και άνω, τα οποία δυσκολεύονται να προσαρμοστούν σε απότομες μεταβολές της θερμοκρασίας του εξωτερικού περιβάλλοντος.
2. Ελαφρά διατροφή: φρούτα και λαχανικά: Προτιμήστε ελαφρά φαγητά (όχι πολλά καρυκεύματα) και μικρά και συχνά γεύματα. Καταναλώστε άφθονες σαλάτες και φρούτα. Το σώμα μας έχει ανάγκη τις θερμίδες για να παράγει την ενέργεια που χρειάζεται για να ιδρώνει και να παραμένει δροσερό.

Οπότε φροντίστε μέσα στη μέρα να τρώτε, έτσι ώστε να πάρετε όλα τα απαραίτητα στοιχεία. Αποφύγετε φαγητά με πολλές πρωτεΐνες, γιατί ανεβάζουν τον μεταβολισμό και τη θερμοκρασία. Προτιμήστε το ψάρι από το κόκκινο κρέας, αποφύγετε τις βαριές σάλτσες, μπαχαρικά, τα λιπαρά, τα γιαχνιστά, τα ζεστά φαγητά και τα τηγανητά. Προσθέστε λίγο παραπάνω αλάτι στο φαγητό σας, για να κρατηθεί το επίπεδο των υγρών στον οργανισμό, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις έντονης εφίδρωσης.
3. Αντικαταστήστε τις απώλειες άλατος και ηλεκτρολυτών: Η βαριά εφίδρωση αφαιρεί από το σώμα αλάτι και ηλεκτρολύτες. Ο ευκολότερος και ασφαλέστερος τρόπος να αντικαταστήσετε τις απώλειες είναι η λήψη φαγητού. Πίνετε άφθονους χυμούς φρούτων ή αναψυκτικά, ειδικά κατά τη διάρκεια άσκησης ή δουλειάς. Εάν ακολουθείτε δίαιτα φτωχή σε αλάτι, ρωτήστε τον γιατρό σας προτού αλλάξετε οποιαδήποτε διατροφική σας συνήθεια.
4. Φοράτε κατάλληλα ρούχα και χρησιμοποιείτε πάντα αντηλιακό: Να φοράτε όσο το δυνατόν λιγότερα ρούχα στο σπίτι. Διαλέξτε ελαφριά, ανοιχτόχρωμα και άνετα ρούχα. Κάτω από τον ζεστό ήλιο καλό είναι να φοράτε καπέλο. Τα εγκαύματα επηρεάζουν την ικανότητα του σώματος να ρυθμίζει τη θερμοκρασία του, ενώ ταυτόχρονα προκαλούν μεγάλη απώλεια υγρών, πόνο και αλλοιώσεις στο δέρμα. Διαλέξτε αντηλιακό με δείκτη προστασίας 15 ή μεγαλύτερο και επαλείψτε τις ακάλυπτες επιφάνειες του σώματός σας τουλάχιστον 30 λεπτά προτού εκτεθείτε στον ήλιο. Επαναλάβετε την εφαρμογή αντηλιακού, σύμφωνα με τις οδηγίες του προϊόντος.
5. Καθορίστε το ρυθμό των καθημερινών δραστηριοτήτων σας: Εάν δεν είστε συνηθισμένοι να εργάζεστε ή να ασκείστε σε θερμό περιβάλλον, ανακαλύψτε σταδιακά τον ρυθμό εργασίας στον οποίο μπορείτε να αντεπεξέλθετε. Εάν νιώθετε δυσφορία στο στήθος ή αναπνέετε με δυσκολία, ΣΤΑΜΑΤΗΣΤΕ αμέσως όλες τις δραστηριότητες, καθίστε σε ένα δροσερό χώρο ή τουλάχιστον στη σκιά και ξεκουραστείτε. Συμπτώματα που πρέπει να σας θορυβήσουν είναι τυχόν πονοκέφαλος, αδυναμία και τάση λιποθυμίας.
6. Παραμείνετε σε εσωτερικούς δροσερούς χώρους, κατά προτίμηση κλιματιζόμενους: Ο αποτελεσματικότερος τρόπος να νικήσετε τη ζέστη είναι να μείνετε σε χώρο με κλιματισμό. Εάν δεν διαθέτετε κλιματισμό στο σπίτι, μπορείτε να επισκεφθείτε για μερικές ώρες ένα δημόσιο χώρο που κλιματίζεται. Οι ανεμιστήρες μπορεί να σας ανακουφίσουν και να τραβήξουν δροσερό αέρα στο εσωτερικό του σπιτιού τη νύχτα. Σε περίπτωση όμως που η θερμοκρασία υπερβεί τους 40 βαθμούς Κελσίου, οι ανεμιστήρες κρίνονται ανεπαρκείς. Ένας αποτελεσματικός τρόπος να δροσιστείτε είναι ένα κρύο μπάνιο. Επιπλέον, χρησιμοποιείτε όσο το δυνατόν λιγότερο τον φούρνο στο σπίτι, ώστε αυτό να διατηρείται δροσερότερο.
7. Προγραμματίστε σωστά τις εργασίες που πρέπει να γίνουν σε ανοικτούς χώρους: Εάν η εργασία σας δεν σας επιτρέπει να μείνετε σπίτι, τουλάχιστον φροντίστε να βρίσκεστε έξω πριν από το μεσημέρι ή το βράδυ. Όσο βρίσκεστε στο ύπαιθρο, φροντίστε να ξεκουράζεστε συχνά σε σκιερούς χώρους. Η περιοδική ξεκούραση θα δώσει την ευκαιρία στο σώμα σας να συνέλθει.
8. Προσέχετε τους συναδέλφους σας: Εάν δουλεύετε στο ύπαιθρο ελέγξτε την κατάσταση των συναδέλφων σας και φροντίστε να κάνει κάποιος το ίδιο και για εσάς. Η έντονη ζέστη προκαλεί στα άτομα σύγχυση και απώλεια της συνείδησης. Εάν είστε 65 ετών ή μεγαλύτερος, φροντίστε κάποιος συγγενής ή φίλος να επικοινωνεί μαζί σας δύο φορές ημερησίως κατά τη διάρκεια του καύσωνα.
9. Προσαρμοστείτε στο περιβάλλον: Έχετε στνο νου σας ότι ένας καύσωνας θα προκαλέσει μεγάλη καταπόνηση στο σώμα σας. Θα αποκτήσετε μεγαλύτερη αντοχή στη ζέστη, εάν περιορίσετε τη σωματική σας δραστηριότητα, ώσπου να συνηθίσετε το κλίμα. Εάν ταξιδεύετε σε περιοχή με θερμότερο κλίμα, δώστε στον εαυτό σας λίγες ημέρες να εγκλιματιστεί προτού ξεκινήσετε έντονη άσκηση. Στη συνέχεια μπορείτε σταδιακά να αυξάνετε το επίπεδο της δραστηριότητάς σας.
10. Χρησιμοποιήστε την κοινή λογική: Αποφύγετε τα ζεστά φαγητά και τα βαριά γεύματα, τα οποία προσθέτουν θερμότητα στο σώμα σας. Μην αφήνετε ποτέ μέσα σε παρκαρισμένα οχήματα βρέφη, παιδιά ή κατοικίδια ζώα. Φορέστε στα βρέφη και τα παιδιά σας δροσερά και χαλαρά ρούχα και καλύψτε το κεφάλι και το πρόσωπό τους με καπέλα ή ομπρέλες. Αποφύγετε την έκθεση στον ήλιο κατά τη διάρκεια των μεσημεριανών ωρών και την επίσκεψη σε περιοχές με έντονη ηλιοφάνεια, όπως οι παραλίες. Διασφαλίστε ότι τα βρέφη και τα παιδιά πίνουν αρκετά υγρά. Δώστε στο κατοικίδιό σας αρκετό φρέσκο νερό και αφήστε το νερό σε σκιερό μέρος.
ΠΕΤΡΟΣ ΚΑΤΣΙΟΥΛΟΥΔΗΣ
MD, Internist - Study of Liver Diseases, Master in Management & Public Administration, Internal Medicine Clinic Nicosia General Hospital