Ένα Οδοιπορικό Ανάπτυξης στη Λάρνακα

Η πρώτη μου επαφή με αναπτυξιακά έργα στην πόλη του Ζήνωνα ήταν το λιμάνι. Οι παράγοντες της Λάρνακας επίμονα ζητούσαν την κατασκευή σύγχρονου λιμανιού εκεί όπου είναι σήμερα. Ο Μακάριος ζήτησε να ξαναμελετήσουμε το έργο, «γιατί δεν είμαι βέβαιος εάν καλά έκαμα και τους άκουσα, μωρέ». Στη μελέτη μας καταλήγαμε ότι το έργο ήταν χρήσιμο, αλλά ήταν περιορισμένης δυνατότητας, λόγω του μικρού μεγέθους του, να υπηρετήσει τις μελλοντικές ανάγκες μεγάλων πλοίων.

Παρά τις προσπάθειες που έγιναν (αποκλειστική χρήση από εταιρεία όπως έγινε με την κινεζική Cosco στον Πειραιά, μετατροπή του σε επιβατικό λιμάνι σε συνδυασμό με τουριστική-οικιστική ανάπτυξη της περιοχής) η κατάσταση παραμένει σχεδόν όπως ήταν. Μήπως θα έπρεπε να ζητήσουμε από επενδυτές τις δικές τους θέσεις; Για συντόμευση της διαδρομής Λευκωσίας - Λάρνακας άρχισε η κατασκευή αναβαθμισμένου δρόμου μέσω Πυροιού - Αθηένου - Αβδελλερού πριν από την εισβολή.

Η Λάρνακα κι η ελεύθερη Αμμόχωστος αποκόπηκαν σχεδόν εντελώς από την Πρωτεύουσα. Σε πολύ σύντομο χρόνο βελτιώθηκαν οι δρόμοι Μοσφιλωτή - Λάρνακα και Δάλι - Λύμπια - Λάρνακα/Αθηένου, που εξυπηρέτησαν τον σκοπό τους μέχρι την κατασκευή των αυτοκινητόδρομων Λευκωσίας - Λάρνακας και Λάρνακας - Κοφίνου, των παρακαμπτήριων Αραδίππου - Αγία Νάπα - Πρωταρά και Αραδίππου - Αεροδρομίου.

Η Κύπρος, όμως, χρειαζόταν κι επανασύνδεση με τον υπόλοιπο κόσμο αεροπορικώς. Θέσαμε τον Σεπτέμβρη του 1974 το πρόβλημα στον Προεδρεύοντα της Δημοκρατίας, ο οποίος μας είπε ότι συζητούσε το άνοιγμα του Αεροδρομίου Λευκωσίας με τα Ην. Έθνη και τον Ντενκτάς. Το ίδιο έγινε και τον Οκτώβρη. Στα μέσα Νοεμβρίου δόθηκε το πράσινο φως, ενώ στις 2 Φεβρουαρίου του 1975 δεχθήκαμε το πρώτο αεροπλάνο στο νέο Αεροδρόμιο Λάρνακας παρά την Αλυκή. Ήταν μια από τις ωραιότερες στιγμές της Δημόσιας Υπηρεσίας!

Έκτοτε βαλθήκαμε όλοι να το αναβαθμίσουμε. Ήταν η βιτρίνα μας προς τον έξω κόσμο, έστω και φτωχική. Τα ακραία κτήριά του ήταν προκατασκευασμένα. Όμως οι προδιαγραφές ήταν σύμφωνες με τα επίπεδα της ΙΑΤΑ. Ο δίαυλος, που αρχικά είχε κατασκευαστεί στα 7.000, αναβαθμίστηκε στα 10.000 πόδια για να δέχεται όλων των τύπων αεροσκάφη. Όσο περνούσε ο χρόνος, η ανάγκη για ένα σύγχρονο αεροδρόμιο καθίστατο πιο επιτακτική. Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 πήραμε έγκριση για τη διεξαγωγή σχετικής τεχνοοικονομικής μελέτης. Η ιδέα ήταν να προχωρήσουμε με τον σχεδιασμό ενός αεροδρομίου για τις ανάγκες της Κύπρου ως περιφερειακού κέντρου του ευρύτερου Μεσανατολικού Χώρου κι όχι μόνο. Οι μελέτες έγιναν, αναθεωρήθηκαν και πολύ αργότερα προχώρησε η υλοποίησή τους.

Για σκοπούς ανάπτυξης προγραμματίστηκαν και υλοποιήθηκαν πολλά άλλα έργα. Κατασκευάστηκε η πρώτη οργανωμένη μαρίνα δίπλα από το λιμάνι. Παρά τις ενστάσεις ομάδων Λαρνακέων, επιμέναμε στην αναβάθμιση του παραλιακού μετώπου των «Φοινικούδων» και τη διατήρηση του αρχιτεκτονικού χαρακτήρα της περιοχής. Η όλη εργασία έγινε στη βάση σχεδίου του Άγγελου Δημητρίου, ο οποίος με έναν απλό τρόπο έδωσε μια εξαιρετική λύση, απελευθερώνοντας την πόλη από τον ασφυκτικό κλοιό του παραλιακού δρόμου. Παρά τις επίμονες προσπάθειες για επέκτασή του στην υπόλοιπη παραλία, μόλις τώρα τέλειωσαν οι εργασίες προς την περιοχή Μακέντζι. Σε συνεργασία με τον Δήμο ανηγέρθησαν σύγχρονα κέντρα στην ακτή Μακέντζι για τους δικαιούχους. Επίσης κατασκευάστηκε αλιευτικό καταφύγιο για αποσυμφόρηση της μαρίνας.

Η βόρεια παραλία προς τη Δεκέλεια αποτέλεσε την αιχμή της τουριστικής ανάπτυξής της. Κατασκευάστηκε η τουριστική πλαζ ΚΟΤ κι έγινε αναδάσωση των απέναντι γυμνών λόφων και της περιοχής Λυμπιών - Κόσιης. Ακολούθησε η ανέγερση πολλών ξενοδοχείων και παραθεριστικών καταλυμάτων. Η κατάσταση που άρχισε να δημιουργείται έπρεπε να τεθεί πάνω σε μια πιο ορθολογιστική βάση ανάπτυξης.

Προχωρήσαμε στην αρχή με την κατασκευή πρόχειρων πεζόδρομων και σήμανση και φωτισμό διαβάσεων πεζών για την αποφυγή δυστυχημάτων. Παράλληλα, ο πολεοδόμος Peter Storie ετοίμασε ειδικό σχέδιο περιοχής. Η κατασκευή του παρακαμπτηρίου Αραδίππου - Δεκέλειας δημιούργησε θαυμάσιες συνθήκες για την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα, οι εγκαταστάσεις πετρελαιοειδών παρεμποδίζουν την ολοκλήρωση της ανάπτυξης όλης της περιοχής. Τέλος, κατασκευάστηκαν παράλληλοι κυματοθραύστες στην παραλία για αντιμετώπιση του προβλήματος διάβρωσης.

Αλλά κι η νοτιοδυτική πλευρά δεν παραμελήθηκε. Ανακαινίστηκε το μεγάλο ισλαμικό τέμενος Χαλά Σουλτάν (έστω κι αν δεν έγινε κατορθωτή η ‘εκμετάλλευσή’ του τουριστικά) και βοηθήθηκε η περιοχή να καταστεί σημαντικό παραθεριστικό κέντρο. Δυστυχώς, η μη ολοκλήρωση κάποιων έργων υποδομής (π.χ. η μη πεζοδρομοποίηση του παραλιακού δρόμου Περβολιών/Μαζωτού) δεν βοηθά την αναβάθμιση της περιοχής προς μεγάλη ζημιά των γύρω Κοινοτήτων.

Αλλά δεν παραμελήθηκαν άλλοι τομείς της οικονομίας. Η Λάρνακα απέκτησε τη Βιομηχανική της Περιοχή. Η ίδρυση της Ελεύθερης Βιομηχανικής Ζώνης δυστυχώς δεν είχε τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Οι Κύπριοι επιχειρηματίες, που πάντοτε εξέπλητταν με τη διορατικότητά τους, καταπολέμησαν το άνοιγμα της Κύπρου σε τέτοιες δραστηριότητες, φοβούμενοι τυχόν ανταγωνισμό. Δυστυχώς το ίδιο συμβαίνει και τώρα με την αξιοποίηση του χώρου του παλιού Αεροδρομίου. Μεγάλες γεωργικές εκτάσεις απέκτησαν πρόσβαση στον Νότιο Αγωγό χωρίς ιδιαίτερη αξιοποίηση. Κτίστηκαν νέο Νοσοκομείο, Δικαστήριο, Μουσείο κι άλλα κτήρια, κατασκευάστηκε το αποχετευτικό κι εγκαταστάθηκαν βιολογικοί σταθμοί καθαρισμού λυμάτων στα τουριστικά/παραθεριστικά συγκροτήματα.

Υπήρχε πάντοτε μια χαλαρή σχέση μεταξύ πόλης και Επαρχίας της Λάρνακας, που οφειλόταν στην τάση των κατοίκων να έχουν καθημερινές δοσοληψίες με άλλες πόλεις, τη Λευκωσία και Λεμεσό. Παρ' όλο που από πολύ νωρίς έγιναν βελτιώσεις στις οδικές προσβάσεις προς την πόλη της Λάρνακας, η σύνδεση των κατοίκων της υπαίθρου με τη Λάρνακα περιορίστηκε σε θέματα εξυπηρέτησης από τις Κυβερνητικές Υπηρεσίες. Ο Δήμος Λάρνακας θα πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλία για μια συνεκτική επαρχιακή ανάπτυξη.

ΔΡ. ΙΑΚΩΒΟΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΟΥ
Πρώην Υπουργός
Πρώην Γενικός Διευθυντής Γραφείου Προγραμματισμού
www.iacovosaristidou.com