Η Προεδρία Γιώργου Βασιλείου

Νέα αποδέσμευση βρετανικών εγγράφων για την περίοδο 1986-1988
Ο Γιώργος Βασιλείου επέμενε να διαπραγματευθεί απευθείας με την τουρκική ηγεσία, είτε στο Λονδίνο είτε στη Σκοτία, καθώς ήταν πεπεισμένος ότι θα εύρισκαν λύση
ΜΕΡΟΣ Γ’
Συνάντηση 25 Νοεμβρίου 1988. Ο Γ. Βασιλείου έδωσε και αυτήν τη φορά λεπτομερή αναφορά για τα γεγονότα. Γενικά αμφότερες οι πλευρές βρισκόντουσαν πολύ μακριά η μια από την άλλη. Ο Βασιλείου είπε στη Θάτσερ ότι ήταν σοκαρισμένος από την κίνηση Ντενκτάς. Θα επανάρχιζαν οι συνομιλίες στη Λευκωσία στις 19 Δεκεμβρίου, αλλά 90% των προτάσεων Ντενκτάς ήσαν απαράδεκτες.

Ο Γ. Βασιλείου επέμεινε να διαπραγματευθεί απευθείας με την Άγκυρα. Αν μπορούσε να περάσει δύο μέρες μόνος του με τον Οζάλ είτε στο Chequers (πρωθυπουργική κατοικία εκτός Λονδίνου), είτε σε κάποιο απομονωμένο μέρος στη Σκοτία, ήταν πεπεισμένος ότι θα εύρισκαν λύση.

Η κ. Θάτσερ επενέβη λέγοντας ότι κάτι τέτοιο δεν ήταν ρεαλιστικό, εκτός του ότι οι Τούρκοι ποτέ δεν θα συμφωνούσαν στην αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων. Τουλάχιστον οι Τουρκοκύπριοι ήσαν διατεθειμένοι να συζητήσουν, και αυτό εθεωρείτο ως μια νίκη του Βασιλείου. Οι Τουρκοκύπριοι προσκόμιζαν δικές τους νέες ιδέες.
Διαφωνία στις τρεις ελευθερίες
Ο Βασιλείου ήταν σίγουρος ότι ο Ντενκτάς ήθελε διχοτόμηση και η Τουρκία έπρεπε να τον πείσει να μετακινηθεί.
Ο Κύπριος Πρόεδρος εμφανίστηκε αυτήν τη φορά να θέλει τις τρεις ελευθερίες δίχως περιορισμούς, δεχόταν ότι ο Νότος θα ήταν αποκλειστικά με Ελληνοκυπρίους και ο Βορράς αποκλειστικά με Τουρκοκυπρίους, αλλά δεν δεχόταν την ιδέα της διζωνικότητας, αν αυτή αρνείτο την ελευθερία στην ιδιοκτησία και εγκατάσταση, πρότεινε δυνατή ομοσπονδιακή κυβέρνηση με εξουσίες στα ομόσπονδα κρατίδια, αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων και αποστρατιωτικοποίηση.

Ο Ντενκτάς φαινόταν να δέχεται την ελεύθερη διακίνηση, αλλά όχι τις άλλες δύο ελευθερίες, τις οποίες πρότεινε να ξεπεράσει με διευθετήσεις και αποζημιώσεις.
Παράλληλα, ο Γιώργος Βασιλείου διαβεβαίωσε ξανά την κ. Θάτσερ ότι δεν υπήρχε κανένα πρόβλημα με τις βρετανικές βάσεις, αλλά αντιμετώπιζε διαμαρτυρίες για τις στρατιωτικές ασκήσεις στον Ακάμα και ζήτησε όπως διευθετήσουν (οι Βρετανοί) να τις κάνουν κάπου αλλού. Ήταν καλύτερα, αν αυτό γινόταν από μέρος των Βρετανών (παρά να το ζητούσε π.χ. η κυπριακή κυβέρνηση).
Φ.Ο.: «Μόνον αν οι Ε/κ δεχθούν τη Διζωνική και τουρκικές εγγυήσεις...»
To Φόρεϊν Όφις αποφάνθηκε ότι η λύση Ντενκτάς (με τα 6 έγγραφα) δεν είχε προοπτική επιτυχίας, αν οι Ελληνοκύπριοι δεν δεχόντουσαν τη διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία, περιλαμβανομένων των τουρκικών εγγυήσεων και το χρονοδιάγραμμα των 18 χρόνων για την ελεύθερη εγκατάσταση. Ο Ντενκτάς ισχυριζόταν ότι υπήρχαν ομοσπονδίες όπου η εγκατάσταση ήταν περιορισμένη με διάφορους τρόπους.
Θάτσερ: «Αντιδημοκρατικό το χρονοδιάγραμμα Ντενκτάς»
Στις 5 Δεκεμβρίου 1988 η Μάργκαρετ Θάτσερ έστειλε επιστολή στον Τούρκο πρωθυπουργό Τ. Οζάλ, εξηγώντας του τις θέσεις του Γ. Βασιλείου και πως την εύρισκαν σύμφωνη οι θέσεις του για τις τρεις ελευθερίες. Έγραψε χαρακτηριστικά:
«Η Κύπρος είναι μέρος της Δυτικής Ευρώπης, όπου καμία κυβέρνηση δεν θέτει τέτοιους σαρωτικούς περιορισμούς στην άσκηση αυτών των ελευθεριών (τρεις ελευθερίες).

Αντιθέτως, αυτές είναι ενσωματωμένες στη δημοκρατία την οποία όλοι αποδεχόμαστε». Και ζήτησε να γίνουν δεκτές και σεβαστές οι τρεις ελευθερίες, συνεχίζοντας: «Θα υπάρξει κάποια μεταβατική περίοδος, αλλά τα 18 χρόνια που έθεσε ο Ντενκτάς σχεδόν κόβουν την ανάσα του ανθρώπου».
Και ο Οζάλ μιλούσε για κοινό... διζωνικό όραμα!
Στις 10 Δεκεμβρίου 1988, ο Οζάλ στην απάντησή του τόνισε: «Η κυβέρνησή μου, όπως είμαι σίγουρος αναγνωρίζετε, υποστηρίζει ως λύση μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα των δύο πλευρών. Αυτό είναι το συμφωνημένο ζητούμενο όλων των προηγούμενων διαπραγματεύσεων... Κατά τις τρέχουσες συζητήσεις ο Ντενκτάς ερωτά τον Βασιλείου, αν είναι έτοιμοι να μοιραστούν την εξουσία και να μπουν σε ένα νέο συνεταιρισμό με τους Τουρκοκυπρίους στη βάση της ισότητας...

Μέχρι τώρα ο Βασιλείου αποφεύγει μια ξεκάθαρη απάντηση. Έτσι και γίνει αυτό αποδεκτό (δηλαδή ο συνεταιρισμός με τη ΔΔΟ και την πολιτική ισότητα), τότε οι λεγόμενες τρεις ελευθερίες μπορούν να ξεπεραστούν με κοινή λογική και όραμα με μια συνολική λύση να προέρχεται από τους δύο λαούς». Ζήτησε επίσης από την κ. Θάτσερ να δει και τον Ραούφ Ντενκτάς, γιατί ήταν μεροληπτικό να έβλεπε μόνον τον Πρόεδρο Βασιλείου και όχι και τον «πρόεδρο» Ντενκτάς.
Προβληματισμός Βασιλείου
Στις 20 Δεκεμβρίου 1988, ο Γ. Βασιλείου ενημερώθηκε σχετικά από τον Βρετανό Ύπατο Αρμοστή στη Λευκωσία, ο οποίος του έδειξε την απαντητική επιστολή Τουργκούτ Οζάλ προς Μάργκαρετ Θάτσερ. Προκάλεσε προβληματισμό στον Γ. Βασιλείου το περιεχόμενο της επιστολής Οζάλ, αλλά δεν τον εξόργισε, σημείωσε η Υπάτη Αρμοστεία στην έκθεσή της προς το Λονδίνο. Ο Βασιλείου ευχαρίστησε την κ. Θάτσερ για τη δική της επιστολή προς τον Τούρκο Πρωθυπουργό και είπε ότι δεν θα τον ένοιαζε να έβλεπε και τον Ραούφ Ντενκτάς, αν δεν αποκαλούσε τον εαυτό του «πρόεδρο».
ΦΑΝΟΥΛΑ ΑΡΓΥΡΟΥ
Ερευνήτρια/δημοσιογράφος