Το Δημόσιο τιμωρεί τους ικανούς

Ο ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΑΡΑ ΤΩ ΠΡΟΕΔΡΩ ΜΙΛΑ ΣΤΗ «Σ» ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ
«Τα νομοσχέδια πρέπει να ψηφιστούν μέχρι το τέλος του χρόνου για να μη χαθεί η ευκαιρία πραγματικού εκσυγχρονισμού»
Αδιανόητο να απαγορεύεται η μετακίνηση προσωπικού
Υποχρέωση πρώτα προς την Κύπρο και τις μελλοντικές γενιές η μεταρρύθμιση
Αναλυτικότατη είναι η συνέντευξη που παραχώρησε στην εφημερίδα μας ο Υφυπουργός παρά τω Προέδρω Κωνσταντίνος Πετρίδης για την περίφημη και με ρυθμούς χελώνας διαδικασία ψήφισης των νομοσχεδίων για τη μεταρρύθμιση της δημόσιας υπηρεσίας. Ο κ. Πετρίδης εξήγησε τι, πώς και πόσο θα αλλάξει η εικόνα στο Δημόσιο και μίλησε αναλυτικά για το όφελος το οποίο θα έχουν τόσο οι πολίτες όσο και το κράτος γενικά αν όλα εξελιχθούν ομαλά και η μεταρρύθμιση προχωρήσει κανονικά.

Χαρακτηριστικά για το θέμα της μετακίνησης προσωπικού από μια υπηρεσία ή τμήμα ή από ημικρατικούς στο Δημόσιο, ο Υφυπουργός είπε τα εξής:

«Είναι οξύμωρο και ανεύθυνο να μην μπορεί να χρησιμοποιηθεί πλεονάζον προσωπικό από οργανισμούς ή τμήματα του Δημοσίου εκεί όπου υπάρχει ανάγκη επειδή δεν το επιτρέπει η νομοθεσία, με αποτέλεσμα να αναγκαζόμαστε να κάνουμε συνεχώς προσλήψεις. Οι εργαζόμενοι στο Δημόσιο πληρώνονται από τον φορολογούμενο και θα πρέπει να τον εξυπηρετούν με τον καλύτερο τρόπο, εκεί που ο ίδιος έχει ανάγκες».

Είπε ακόμα πως αν το νομοσχέδιο για το Κρατικό Μισθολόγιο εφαρμοζόταν από το 2000, το κράτος θα εξοικονομούσε πέραν των 2 δις ευρώ, και αναφέρθηκε και στις 80 τόσες δράσεις που αφορούν κατά κύριο λόγο νομοθετικές ή θεσμικές αλλαγές για την επιχειρηματικότητα και την ανάπτυξη, ενώ δεν παρέλειψε να σημειώσει ότι:

«Τις μεταρρυθμίσεις δεν πρέπει να τις προωθούμε επειδή είμαστε υποχρεωμένοι, αλλά επειδή θέλουμε να αλλάξουμε και να εκσυγχρονίσουμε το σύστημα, να το απαλλάξουμε από τις παθογένειες του παρελθόντος. Οι μεταρρυθμίσεις είναι για το δικό μας όφελος και όχι των όποιων ξένων και δεν πρέπει να τις κάνουμε μόνο υπό καθεστώς επιτήρησης».
Από τον Αύγουστο του 2015

- Έχετε μιλήσει επανειλημμένα για την ανάγκη ψήφισης των νομοσχεδίων για τη μεταρρύθμιση της Δημόσιας Υπηρεσίας, κάνοντας αναφορά στην πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Κύπρο, την οποία και η ίδια η Κομισιόν θεωρεί πάρα πολύ σημαντική. Πόσα ακριβώς είναι τα νομοσχέδια που εκκρεμούν, ποια έχουν ψηφισθεί, αν ψηφίσθηκε οποιοδήποτε;

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως και εμείς, θεωρεί πολύ σημαντική την προώθηση αυτών των μεταρρυθμίσεων. Ας μην ξεχνάμε, ότι και τα έξι νομοσχέδια έτυχαν της μελέτης αλλά και της έγκρισης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενώ η έγκρισή τους από το Υπουργικό Συμβούλιο πέρυσι Αύγουστο αποτελούσε και προϋπόθεση για να παίρναμε τη δόση των 500 εκατομμυρίων ευρώ. Για εμάς το θέμα είναι να ψηφιστούν πριν από το τέλος του χρόνου, γιατί όχι μόνο θα χαθεί μια ευκαιρία πραγματικού εκσυγχρονισμού της Δημόσιας Υπηρεσίας, αλλά θα πληγεί και η αξιοπιστία της Κύπρου στο εξωτερικό.

Οι νομικές ενστάσεις

- Πού έγκειται η καθυστέρηση, σε ποια ακριβώς ζητήματα αφορά και ποια είναι τα χρονοδιαγράμματα στα οποία είμαστε δεσμευμένοι, αν είμαστε.

Ενώ η συζήτηση στη Βουλή ήταν σε αρκετά προχωρημένο στάδιο, προέκυψαν εκ των υστέρων κάποιες νομικές ενστάσεις για δύο από τα έξι νομοσχέδια, που αφορούσαν επιμέρους ζητήματα, με αποτέλεσμα η Βουλή να επιλέξει να τα αποσύρει στην ολότητά τους και να τα ξανασυζητήσει μετά τις διακοπές. Το ένα αφορούσε τη συνταγματικότητα της «ποσόστωσης» στο σύστημα αξιολόγησης, μια πρόνοια που υπάρχει σε πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως μέρος ενός πραγματικά αποτελεσματικού συστήματος αξιολόγησης, και το δεύτερο θέμα αφορούσε κατά πόσον οι αυξήσεις στους μισθούς των δικαστών θα μπορούσαν να τύχουν της ευρύτερης ρύθμισης που προτείνουμε για όλη τη δημόσια υπηρεσία.

Η δική μας η θέση είναι ότι και για τα δύο ζητήματα δεν υπάρχει θέμα αντισυνταγματικότητας. Έχουμε επεξηγήσει λεπτομερώς τις θέσεις μας στην Νομική Υπηρεσία, με την οποία έχουμε πολύ καλή συνεργασία, και αναμένουμε μέχρι το τέλος του μήνα να ξεκαθαρίσει το θέμα. Θα βοηθούσε, όμως, αν και η Βουλή είχε τη δική της Νομική Υπηρεσία για να μπορεί να κρίνει και η ίδια επί νομικής φύσεως, τόσο για τα νομοσχέδια της Κυβέρνησης, όσο και για τις προτάσεις νόμου που η ίδια καταθέτει και οι οποίες πολλές φορές πάσχουν νομικά. Αυτή είναι μια μεταρρύθμιση που νομίζω και η ίδια η Βουλή μελετά.

Ποια είναι η υποχρέωσή μας

- Υπάρχει η εντύπωση γενικά ότι εκτός μνημονίου πλέον η Κύπρος δεν είναι υποχρεωμένη σε μεταρρυθμίσεις, οι οποίες προνοούντο στο πρόγραμμα στήριξης. Πώς απαντάτε;

Τις μεταρρυθμίσεις δεν πρέπει να τις προωθούμε επειδή είμαστε υποχρεωμένοι, αλλά επειδή θέλουμε να αλλάξουμε και να εκσυγχρονίσουμε το σύστημα, να το απαλλάξουμε από τις παθογένειες του παρελθόντος. Οι μεταρρυθμίσεις είναι για το δικό μας όφελος και όχι των όποιων ξένων και δεν πρέπει να τις κάνουμε μόνο υπό καθεστώς επιτήρησης. Αυτό πρέπει να γίνει συνείδησή μας, και αυτό είναι το χρέος μας στην επόμενη γενιά. Να τους παραδώσουμε ένα καλύτερο κράτος. Είναι γι' αυτόν τον λόγο που οι μεταρρυθμίσεις αποτελούσαν και μέρος του προγράμματος του Προέδρου Αναστασιάδη, το οποίο ως Κυβέρνηση έχουμε χρέος να υλοποιήσουμε.

Φυσικά πρέπει όμως να έχουμε υπόψη ότι κάποιες μεταρρυθμίσεις, και αναφέρομαι σε αυτές που αφορούν τη δημοσιονομική πολιτική, είναι καθορισμένες σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Παράδειγμα ο «κανόνας δαπανών» που θα ισχύσει σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. και με βάση τον οποίο οι δαπάνες του κράτους δεν μπορούν να ξεπεράσουν ένα όριο. Αν δεν θεσμοθετήσουμε και εμείς επιμέρους νομοθεσίες όπως αυτή που προτείνουμε για το Κρατικό Μισθολόγιο και αν επιστρέψουμε στα παλιά, τότε θα είναι θέμα χρόνου να μην μπορούμε να τηρήσουμε τις υποχρεώσεις μας ως κράτος μέλος.

- Ποιες αλλαγές θα επέλθουν αν ψηφισθούν τα νομοσχέδια και ποιους τομείς θα αγγίζουν περισσότερο;

Όπως είπα, τα δύο θέματα τα οποία ηγέρθησαν στη Βουλή ήταν επιμέρους και δεν αλλοιώνουν τη φιλοσοφία των μεταρρυθμίσεων. Δεν θα ήθελα να δω σημαντικές αλλαγές στα νομοσχέδια, γιατί είναι καλά μελετημένα από όλες τις πλευρές και έτυχαν της έγκρισης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Θα αλλάξουν πολλά

- Θα υπάρξει, αντιλαμβάνομαι, εξοικονόμηση και πόρων και ανθρώπινου δυναμικού με τις αλλαγές και τη μεταρρύθμιση. Έχει γίνει κοστολόγηση; Έχετε αριθμούς να μας δώσετε;

Από κάποιες αλλαγές αναμφίβολα θα υπάρξουν εξοικονομήσεις πόρων. Πέραν του νομοσχεδίου για το Κρατικό Μισθολόγιο, το οποίο αν εφαρμοζόταν από το 2000 το κράτος θα εξοικονομούσε πέραν των 2 δις ευρώ, σημαντικές διαρθρωτικές εξοικονομήσεις θα επιφέρει και η εφαρμογή του νομοσχεδίου για την κινητικότητα. Θα επιτρέπεται, δηλαδή, η μετακίνηση προσωπικού από ημικρατικούς οργανισμούς στην Κυβέρνηση και αντίστοιχα, με βάση τις ανάγκες, τις ελλείψεις ή τον πλεονασμό προσωπικού.

Είναι οξύμωρο και ανεύθυνο να μην μπορεί να χρησιμοποιηθεί πλεονάζον προσωπικό από οργανισμούς ή τμήματα του Δημοσίου εκεί όπου υπάρχει ανάγκη επειδή δεν το επιτρέπει η νομοθεσία, και να αναγκαζόμαστε να κάνουμε συνεχώς προσλήψεις. Οι εργαζόμενοι στο Δημόσιο πληρώνονται από τον φορολογούμενο και θα πρέπει να τον εξυπηρετούν με τον καλύτερο τρόπο, εκεί που ο ίδιος έχει ανάγκες.

- Έχετε επίσης μιλήσει και για μεταρρυθμίσεις που αφορούν τα οριζόντια θέματα της δημόσιας υπηρεσίας, τα οποία «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί πάρα πολύ σημαντικά ούτως ώστε να αντιμετωπιστούν οι μακροοικονομικές ανισοσκέλειες από τις οποίες υποφέρει η Κύπρος εδώ και πάρα-πάρα πολλά χρόνια». Τι ακριβώς εννοείτε όταν αναφέρεστε σε οριζόντια θέματα;

Είναι συγκεκριμένη ορολογία που αφορά τις μεταρρυθμίσεις στη Δημόσια Υπηρεσία στο σύνολό της και όχι επιμέρους θέματα συγκεκριμένων τμημάτων ή Υπουργείων. Είναι το θέμα του Κρατικού Μισθολογίου που, όπως γνωρίζετε, επηρεάζει σημαντικά τη δημοσιονομική πολιτική του κράτους και κατ’ επέκτασιν τη μακροοικονομική σταθερότητα, στην οποία αναφέρεστε. Είναι επίσης το θέμα του συστήματος αξιολόγησης των δημοσίων υπαλλήλων, το νέο σύστημα προαγωγών, η κινητικότητα και ο νέος τρόπος λειτουργίας της ΕΔΥ. Είναι όλα αυτά τα θέματα, τα οποία ρυθμίζονται στα έξι νομοσχέδια τα οποία έχουμε καταθέσει.

Οι 80 δράσεις

- Χαρακτηριστική, επίσης, είναι η δήλωσή σας για ύπαρξη ενός πλάνου, «το οποίο περιέχει 80 συγκεκριμένες δράσεις, οι οποίες αποσκοπούν στη διαμόρφωση, με συγκεκριμένες ενέργειες και όχι με διακηρύξεις, ενός νέου αναπτυξιακού μοντέλου». Ποιες είναι οι κυριότερες από τις 80 δράσεις και πόσες έχουν υλοποιηθεί;

Αυτό είναι κάτι διαφορετικό και αφορά την αναπτυξιακή μεταρρύθμιση. Έχουμε καταρτίσει ένα πλάνο με συγκεκριμένες δράσεις που αφορούν κατά κύριο λόγο νομοθετικές η θεσμικές αλλαγές για την επιχειρηματικότητα και την ανάπτυξη. Για παράδειγμα, είναι μέρος αυτού του πλάνου το νομοσχέδιο που ενέκρινε πρόσφατα το Υπουργικό Συμβούλιο, που αφορά φορολογικά κίνητρα για start-ups και καινοτόμες επιχειρήσεις, όπως και η αλλαγή όρου για το τι εστί καινοτόμα επιχείρηση, ούτως ώστε να μπορούν να επωφεληθούν από αυτά τα κίνητρα σημαντικός αριθμός μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Άλλο παράδειγμα είναι οι δράσεις που έχουν γίνει όσον αφορά την ηλεκτρονική διακυβέρνηση και οι νέες υπηρεσίες που παρέχονται ηλεκτρονικά. Είναι επίσης οι θεσμικές αλλαγές που προωθούνται για τον τουρισμό, η αλλαγή του συστήματος κατηγοριοποίησης των ξενοδοχείων ούτως ώστε να αναβαθμιστεί το τουριστικό μας προϊόν. Είναι ένα καλά μελετημένο και ρεαλιστικό πλάνο, το οποίο είναι και διαθέσιμο στην ιστοσελίδα της Μονάδας Διοικητικής Μεταρρύθμισης στο reform.gov.cy

Μεγάλο το όφελος για όλους

- Ποιο πιστεύετε ότι θα είναι το αποτέλεσμα των μεταρρυθμίσεων αν και όταν εγκριθούν τα νομοσχέδια; Πώς θα διαμορφωθεί το τοπίο στη δημόσια υπηρεσία;

Το μεσοπρόθεσμο όφελος θα είναι μεγάλο. Σταδιακά θα έχουμε μια πιο αποτελεσματική Δημόσια Υπηρεσία, στην οποία θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να γίνονται πολιτικές παρεμβάσεις στις προαγωγές. Θα προάγονται αντικειμενικά οι πιο άξιοι και οι πολίτες θα έχουν στις θέσεις ευθύνης του Δημοσίου, τους πιο άξιους. Όλοι οι δημόσιοι υπάλληλοι θα τυγχάνουν μιας αποτελεσματικής και όχι ισοπεδωτικής αξιολόγησης, κάτι που για χρόνια απαιτούν τόσο οι πολίτες όσο και οι ευσυνείδητοι εργαζόμενοι στο Δημόσιο.

Να ξέρετε ότι ένα ισοπεδωτικό σύστημα αξιολόγησης δεν προάγει την ισότητα, απλώς ευνοεί τους μη αποδοτικούς και τιμωρεί τους καλύτερους υπαλλήλους. Το κρατικό μισθολόγιο δεν θα απορροφά αλόγιστα και συνεχώς πόρους εις βάρος της υπόλοιπης οικονομίας, με αποτέλεσμα την αύξηση των φορολογιών ή τη μείωση των δαπανών σε άλλους τομείς, όπως η κοινωνική ή η αναπτυξιακή πολιτική.

Όλοι οι υπάλληλοι θα μπορούν να μετακινούνται με βάση τις ανάγκες. Θέλω, όμως, να είμαι ειλικρινής. Τα οφέλη για τον τόπο, όπως και για τις πλείστες μεταρρυθμίσεις δεν θα γίνουν αισθητά από τη μια μέρα στην άλλη, ούτε ενδεχομένως στη διάρκεια αυτής της διακυβέρνησης. Θα οδηγήσουν όμως μεσοπρόθεσμα σε μια καλύτερη δημόσια υπηρεσία, έστω και αν είμαστε εμείς που θα υποστούμε το πολιτικό κόστος προώθησής τους.

Δεν πρέπει να τελειώσει ποτέ

- Η μεταρρυθμιστική προσπάθεια θα συνεχιστεί ή τελειώνει με τα νομοσχέδια τα οποία καταθέσατε;

Φυσικά και θα συνεχιστεί. Και ομολογώ ότι δεν πρέπει να τελειώσει με το τέλος αυτής της διακυβέρνησης. Η μεταρρύθμιση πρέπει να είναι μια συνεχής διεργασία, θα πρέπει να συνεχιστεί και μετά, και πάντα θα πρέπει να υπάρχει υπεύθυνος πολιτικός προϊστάμενος με αυτήν την εντολή. Αυτός, κατά την άποψή μου, θα μπορούσε να είναι ο εκάστοτε Υφυπουργός παρά τω Προέδρω. Υπάρχουν πολλά που πρέπει και μπορούν να αλλάξουν, αλλά δεν μπορούν να γίνουν τα πάντα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα.

- Θα λέγατε ότι η παρούσα Κυβέρνηση μπορεί να χαρακτηριστεί ως μεταρρυθμιστική;

Αναμφίβολα. Παρά το γεγονός ότι το μισό της θητείας αναλώθηκε κυριολεκτικά στη διάσωση της χώρας από την άτακτη χρεοκοπία και την ορατή τότε πιθανότητα εξόδου από το ευρώ, παρά το γεγονός ότι είχαμε να ολοκληρώσουμε ένα δύσκολο μνημόνιο αλλά και να ανακόψουμε την ύφεση και να επανέλθουμε σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, έγιναν πολλά. Η νέα κοινωνική πολιτική με την εφαρμογή του ΕΕΕ, η μείωση της στρατιωτικής θητείας, οι αλλαγές στο Δημόσιο, σημαντικότατα βήματα στην εφαρμογή της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, η δημοσιονομική μεταρρύθμιση, οι αλλαγές που προωθούνται στην Παιδεία, στην Υγεία, στην Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Προκαλώ να μου πει κάποιος πότε έγινε μια τέτοια πολύπλευρη προσπάθεια στο παρελθόν, και μάλιστα σε καιρούς πολύ ευνοϊκότερους για την οικονομία. Αυτή η προσπάθεια και αυτά τα αποτελέσματα δεν μπορούν να τυγχάνουν μηδενισμού από τις όποιες δυνάμεις της συντήρησης που το μόνο που θέλουν είναι η διατήρηση του status quo.