Το θέμα της ασφάλειας και των εγγυήσεων είναι και σύνθετο αλλά και απλό. Σύνθετο, διότι η Τουρκία διαθέτει την ισχύ και μπορεί να επιβάλλει ακόμη και στις συνομιλίες, αλλά και μετά τη λύση, μέσα από τις ομοσπονδιακές δομές, τη βούλησή της.
Από την άλλη, θα μπορούσε να ήταν απλό για τον εξής λόγο: Εφόσον είναι κοινή κόκκινη γραμμή ότι δεν αποδεχόμαστε το σύστημα ασφάλειας και εγγυήσεων του ́60, θα πάμε σε διεθνή διάσκεψη για την πλήρη κατάργησή τους.
Εάν η θέση αυτή διαβρωθεί, τότε θα γίνει επεξεργασία επεμβατικών δικαιωμάτων και ασφάλειας, που θα είναι πέραν των αρμοδιοτήτων μιας ομοσπονδίας, και θα εμπίπτει στη σφαίρα της εξουσίας ξένων κρατών όπως η Τουρκία, που θα έχει ρόλο κηδεμόνα. Σύμφωνα με τη ρεαλιστική σχολή σκέψης, ο ελάχιστος δείκτης βιωσιμότητας και ανεξαρτησίας ενός κράτους συναρτάται με τον βαθμό δυνατότητάς του να έχει εσωτερική και εξωτερική ασφάλεια. Δηλαδή Αστυνομία και ένοπλες δυνάμεις. Ειδικώς όταν ζει σε μια εξ αντικειμένου ταραχώδη γεωπολιτική περιοχή, όπως είναι η δική μας.
Συνεπώς, τα θέματα της εσωτερικής και εξωτερικής ασφάλειας είναι ζητήματα αλληλένδετα όχι μόνο με την ανεξαρτησία και την κηδεμονία ενός πολιτειακού συστήματος αλλά και με τις ίδιες τις δομές του.
Το πρόβλημα της υφιστάμενης διαδικασίας των συνομιλιών και του στόχου τους είναι ότι θεωρούν πως μετά τη λύση θα σταματήσει η Τουρκία τη νεο-οθωμανική της στρατηγική. Εάν, λοιπόν, η πηγή του κακού είναι η επεκτατική τουρκική πολιτική, τότε εφόσον αυτή δεν εγκαταλείπεται, η ομοσπονδία είναι, κατά την Άγκυρα, η φόρμουλα που νομιμοποιεί και οδηγεί στον πλήρη έλεγχο της Κύπρου.
Εφόσον δεν υπάρχει εξ ημών πρόθεση αλλαγής των ισοζυγίων δυνάμεων προ της ομοσπονδιακής λύσης προς όφελός μας, η διευθέτηση του προβλήματος θα αποτυπώνει επί των συνταγματικών της δομών την τουρκική βούληση και την εξυπηρέτηση των δικών της εθνικών συμφερόντων και στόχων. Ακόμη και μετά τη λύση, η Άγκυρα θα συνεχίσει να διατηρεί την ισχύ της και να την αυξάνει ως περιφερειακή δύναμη, ενώ εμείς θα δίνουμε αγώνα επιβίωσης κατά πόσον και πώς θα λειτουργήσει, εάν λειτουργήσει, το νέο πολιτειακό σύστημα τεσσάρων Βουλών, τριών κυβερνήσεων και ούτω καθεξής με ένα μηχανισμό επίλυσης κρίσεων, που θα καταργεί την ανεξαρτησία των τριών βασικών εξουσιών της Δημοκρατίας (εκτελεστικής, νομοθετικής, δικαστικής).
Γεγονός που προδίδει τα συναφή προβλήματα δημοκρατικού ελλείμματος και βιωσιμότητας, τα οποία παραπέμπουν στον τουρκικό ισχυρισμό ότι: Για να είναι βιώσιμη η λύση, επιβάλλεται να υπάρχει αξιόπιστη ασφάλεια. Και, ως εκ τούτου, προστίθεται, είναι αναγκαίες οι ξένες εγγυήσεις ή η εξωτερική εποπτεία, που μόνο η Τουρκία μπορεί να προσφέρει.
Το ζήτημα της ασφάλειας και των ξένων εγγυήσεων γεννάται μέσα από την ομοσπονδιακή δομή και είναι αποτέλεσμα της δικής μας αδυναμίας. Έτσι, τροφοδοτείται η τουρκική επεκτατική πολιτική, η οποία εάν δεν αλλάξει, ακόμη και η «καλύτερη» μορφή ομοσπονδιακής λύσης να βρεθεί, η βιωσιμότητά της θα περνά μέσα από τους στρατηγικούς στόχους και τα συμφέροντα της Άγκυρας. Είτε υπάρχουν είτε όχι γραπτώς οι τουρκικές εγγυήσεις. Ως ρεαλιστές, που είμαστε, δεν τρέφουμε καμιά ψευδαίσθηση πού μπορεί να καταλήξει η κρίσιμη διαδικασία των συνομιλιών: Είτε σε λαθροβίωση για να μη φανεί η αποτυχία είτε στην επιβολή της θέλησης του ισχυρού. Δηλαδή της Τουρκίας... Και είναι ήδη πρόδηλη η προσπάθεια που καταβάλλεται να εμφανιστεί η ήττα ως επιτυχία.Ως νίκη.
Αυτή η επικοινωνιακή πολιτική εφαρμόστηκε και το 2004 στο σχέδιο Ανάν. Είναι μάλιστα κωμικοτραγικό το γεγονός ότι εκείνοι που επέμεναν ότι θα έπρεπε να το δεχτούμε, σήμερα ισχυρίζονται ότι επιδιώκουν να το βελτιώσουν... Τώρα σωθήκαμε!
