«Επικεντρωθείτε στην εγχώρια ζήτηση»

Μια κλειστή συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με θέμα «Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Ασφάλεια, πρόσφατες εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και Πολιτικές Επιπτώσεις» συνδιοργάνωσαν την Παρασκευή το Κέντρο Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας και η Ισραηλινή Πρεσβεία της Κύπρου. Εισηγήτρια της εκδήλωσης ήταν η Καθηγήτρια και πρώην Σύμβουλος του Υπουργείου Ενέργειας του Ισραήλ Μπρέντα Σάφερ.

Η Δρ Σάφερ είναι συγγραφέας αρκετών βιβλίων με θέμα την Ενεργειακή Ασφάλεια, ενώ είχε επισκεφθεί το νησί μας ξανά και πριν από το Σχέδιο Ανάν. Κατά το παρελθόν, η ίδια έδωσε διαλέξεις για την ενέργεια και στα κατεχόμενα. Το «παρών» τους στη συζήτηση της Παρασκευής έδωσαν καθηγητές, ειδικοί σε θέματα ενέργειας, διπλωμάτες, καθώς και στελέχη του Υπουργείου Εξωτερικών της Κύπρου.
Η στροφή της Τουρκίας

Στο αρχικό μέρος της εισήγησης η Δρ Σάφερ έκανε μια γενική περιγραφή της γεωπολιτικής κατάστασης στη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο. «Αυτό το καλοκαίρι υπήρξαν ένας μεγάλος αριθμός γεωπολιτικών εξελίξεων στις γειτονικές χώρες της Ευρώπης, που δημιουργούν νέες ευκαιρίες και νέες προκλήσεις για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης», είπε. Αναφερόμενη στην Τουρκία επεσήμανε: «Την άνοιξη, η τουρκική εξωτερική πολιτική μετατοπίστηκε προς τον ρεαλισμό: υπήρξε παραίτηση του πρωθυπουργού Νταβούτογλου, αποκατάσταση των σχέσεων με το Ισραήλ και τη Ρωσία, σημάδια αλλαγής της στάσης στη Συρία.

»Λόγω της πραγματιστικής προσέγγισης της Τουρκίας, θα μπορούσε να είναι καλό timing για τις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού», είπε, προσθέτοντας πως αυτή η επιστροφή στον ρεαλισμό προηγήθηκε του πραξικοπήματος.
Συμφέρον των εταιρειών σε νέες εξορύξεις και έργα

Όσον αφορά την ενεργειακή αγορά, επεσήμανε πως αν και οι τιμές του πετρελαίου βρίσκονται σε κρίση, και οι εταιρείες αντιμετωπίζουν έλλειψη χρηματοδότησης για νέες επενδύσεις, εντούτοις η παρούσα χρονική συγκυρία επιτρέπει την κατασκευή ενεργειακών υποδομών, όπως οι αγωγοί, τα δίκτυα μεταφοράς ενέργειας και οι σταθμοί υγροποίησης.

«Οι τιμές του χάλυβα είναι χαμηλές και οι εταιρείες ενεργειακών υποδομών εργάζονται με περίπου με το ήμισυ των τιμών προ 2014», εξήγησε σημειώνοντας επίσης: «Όπου η γεωλογία προσκαλεί, οι εταιρείες εξακολουθούν να κάνουν κάποιες τεράστιες επενδύσεις σε νέες εξορύξεις». Ως παράδειγμα έφερε την πρόσφατη απόφαση της Chevron να προχωρήσει σε επενδύσεις ενεργειακών υποδομών ύψους 37 δις δολαρίων στο Καζακστάν και της BP στην Αίγυπτο.
Εισήγηση προς Κύπρο-Ισραήλ

Κεντρικό σημείο της εισήγησης της Δρος Σάφερ ήταν όπως η Κύπρος και το Ισραήλ επικεντρωθούν στην ανάπτυξη της εγχώριας ζήτησης για το φυσικό αέριο (παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικό αέριο, μονάδες αφαλάτωσης για το φυσικό αέριο, μεταφορές κ.λπ.). Θα ήταν καλύτερο, σημείωσε, να χρησιμοποιηθεί τώρα το φυσικό αέριο που έχει ανακαλυφθεί, παρά οι δύο χώρες να αναμένουν εξαγωγικές επιλογές, που ενδεχομένως να μην υλοποιηθούν ποτέ.

«Δεν υπάρχει γεωπολιτικό όφελος για την Κύπρο να καταστεί ενεργειακός κόμβος φυσικού αερίου και δεν είναι σαφές αν θα υπάρξουν σημαντικά έσοδα από τη μετατροπή σε κόμβο υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), με ως επί το πλείστον ένα σταθμό αποθήκευσης υγροποιημένου φυσικού αερίου».
Χρονοδιαγράμματα εκμετάλλευσης

Αναφορικά με τα χρονοδιαγράμματα που απαιτούνται, προκειμένου ένα κοίτασμα να επιφέρει έσοδα στην εγχώρια οικονομία, εξήγησε πως στην καλύτερη περίπτωση μπορεί να χρειαστούν επτά χρόνια, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις η όλη διαδικασία μπορεί να διαρκέσει και δύο δεκαετίες.
Αγωγοί και ειρήνη

Αναφορικά με τα όσα ακούγονται περί κατασκευής αγωγών, κυρίως προς την Τουρκία, επεσήμανε πως δεν υπάρχει προηγούμενο στις διεθνείς σχέσεις, όπου η ενεργειακή συνεργασία μέσω αγωγών να έχει επιλύσει διασυνοριακές διενέξεις. «Το μέρισμα ειρήνης από το εμπόριο φυσικού αερίου είναι ότι το αέριο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την αύξηση της ευημερίας των γειτόνων μας και, συνεπώς, με τη βελτίωση της ποιότητας ζωής θα αυξηθούν και οι πιθανότητες σταθερότητας», είπε προσθέτοντας:

«Το φυσικό αέριο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για μονάδες αφαλάτωσης και έτσι να εξαλειφθούν οι συγκρούσεις για το νερό. Ωστόσο, δεν υπάρχει προηγούμενο, όπου το εμπόριο πετρελαίου και φυσικού αερίου οδήγησε στην ειρήνη. Λειτουργεί αντίθετα: H ειρήνη επιτρέπει το εμπόριο πετρελαίου και φυσικού αερίου». Κληθείς να σχολιάσει πρόσφατο άρθρο της «Cyprus Mail», σύμφωνα με το οποίο η εξόρυξη και εκμετάλλευση του κοιτάσματος Λεβιάθαν (Ισραήλ) και της Αφροδίτης δεν μπορούν να προχωρήσουν χωρίς την επίλυση του κυπριακού προβλήματος, η Δρ Σάφερ χαρακτήρισε απομακρυσμένο το ενδεχόμενο αυτός ο αγωγός να προχωρήσει χωρίς επίλυση του Κυπριακού. «Η ενεργειακή αγορά της Τουρκίας έχει ήδη πέντε πηγές εφοδιασμού και, συνεπώς, η Τουρκία σε καμία περίπτωση δεν θα εξαρτάται από τον εφοδιασμό φυσικού αερίου», είπε.
Ο παράγοντας Ρωσία

Ειδική σημασία δόθηκε και στον ρωσικό παράγοντα, με την Αμερικανοεβραία καθηγήτρια να τονίζει πως η Μόσχα ακόμη δεν έχει πει την τελευταία της κουβέντα σχετικά με μια πιθανή εμπλοκή στα ενεργειακά τεκταινόμενα της Ανατολικής Μεσογείου. Εξήγησε μάλιστα πως η Ρωσία δεν νιώθει να απειλούνται τα συμφέροντά της στην ενεργειακή αγορά, αφού οι ποσότητες που έχουν ανακαλυφθεί μέχρι στιγμής στην Ανατολική Μεσόγειο είναι ελάχιστες σε σχέση με αυτά που αυτή διαθέτει. Ερωτηθείσα από τη «Σημερινή» για το κατά πόσο μια ενδεχόμενη εμπλοκή της Ρωσίας στην ΑΟΖ του Ισραήλ θα δημιουργούσε προβλήματα στις σχέσεις Ουάσιγκτον-Τελ Αβίβ, δήλωσε πως μέχρι στιγμής η «κυβέρνηση Ομπάμα δεν έχει εκφράσει ρητά την αντίθεσή της στη ρωσική συμμετοχή στα ενεργειακά έργα στην ΑΟΖ του Ισραήλ».
Οι επιλογές των εταιρειών

Ερωτηθείσα κατά πόσον η εθνική ταυτότητα μιας ενεργειακής εταιρείας θα μπορούσε να επηρεάσει τα σχέδια των εξαγωγών της, απάντησε πως το περισσότερο πετρέλαιο και αέριο που παράγεται στο εξωτερικό δεν παρέχεται στη χώρα, στην οποία η εταιρεία έχει τη βάση της, αλλά στην πιο κατάλληλη αγορά και, σε ορισμένες περιπτώσεις, κοντά στην πηγή παραγωγής.
Το μέλλον του LNG

Τέλος, κληθείσα να δώσει τη δική της εκτίμηση σχετικά με το μέλλον των αγορών LNG σε πέντε χρόνια απάντησε: «Είναι μια μεγάλη συζήτηση και υπάρχουν δύο ανταγωνιστικές απόψεις. Ορισμένοι εκτιμούν ότι το εμπόριο υγροποιημένου φυσικού αερίου θα αυξηθεί και θα διεξάγεται περισσότερο όπως το πετρέλαιο. Άλλοι εκτιμούν ότι με την ανάπτυξη νέων πηγών φυσικού αερίου, σε πολλές περιοχές, η ζήτηση για LNG θα μειωθεί, δεδομένου ότι θα υπάρχουν περισσότερες επιλογές για μεταφορά στις αγορές μέσω αγωγού».