Ερμαφρόδιτοι: Διαφορετικότητα ή κατάρα

Οι θεοί εισάκουσαν τα παρακάλια της Νύμφης και έτσι ο Ερμαφρόδιτος με τη Σαλμακίδα έμειναν για πάντα ενωμένοι σε ένα πλάσμα, που είχε και τα δύο φύλα, το αρσενικό και το θηλυκό
Σε μια κοινωνία κατ’ ευφημισμό προοδευτική, όμως στην πραγματικότητα εξαιρετικά συντηρητική, αλλά και σε ένα κόσμο που αρέσκεται να κρίνει και να κατακρίνει, ακόμα και οι ίδιες οι επιλογές της φύσης δεν γλιτώνουν από το στόχαστρο. Επομένως, άνθρωποι τους οποίους η φύση επέλεξε να πλάσει με ιδιαιτερότητες, μεταξύ αυτών και οι ερμαφρόδιτοι, έρχονται αντιμέτωποι με ένα άδικο κατεστημένο, που καθίσταται ακόμη σκληρότερο, επειδή ακριβώς γίνεται αναίτια.

Αυτό το άδικο κατεστημένο καλούνται να βιώσουν από πρώτο χέρι και τα ερμαφρόδιτα άτομα στην Κύπρο, η ύπαρξη των οποίων αποτέλεσε αντικείμενο συζήτησης σε πρόσφατη συνεδρία της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Πιο συγκεκριμένα, αίσθηση προκαλεί το γεγονός ότι στην Κύπρο υπάρχει παντελής άγνοια σε σχέση με τα ερμαφρόδιτα άτομα, γεγονός που δυσκολεύει ακόμη περισσότερο τους ανθρώπους αυτούς και τις οικογένειές τους.

Σύμφωνα με τα όσα ακούστηκαν ενώπιον της Επιτροπής, δύο είναι οι καταγεγραμμένες περιπτώσεις παιδιών που γεννήθηκαν ως ερμαφρόδιτα άτομα (αληθής ερμαφροδιτισμός) τα τελευταία τρία χρόνια στο Μακάρειο Νοσοκομείο, όμως ο αριθμός υπολογίζεται ακόμη μεγαλύτερος, μιας και απουσιάζουν στατιστικά στοιχεία τόσο για τα προηγούμενα χρόνια, όσο και από τις ιδιωτικές κλινικές.
Ο ορισμός του ερμαφροδιτισμού

Ερμαφροδιτισμός λέγεται η συνύπαρξη σ' ένα άτομο ενός οργανισμού αρσενικών και θηλυκών οργάνων ή γεννητικών κυττάρων, κάτι που συνεπάγεται και τη συνύπαρξη αρσενικών και θηλυκών κυττάρων. Εντούτοις, αν και ο ορισμός υφίσταται τόσο στην ανθρωπολογία, όσο και στη βιολογία, εντούτοις νομικά υπάρχουν μόνο δύο γένη: το αρσενικό και το θηλυκό, ενώ οι ερμαφρόδιτοι ανήκουν στο γένος που επικρατεί σ' αυτούς.

Με βάση τις υπάρχουσες μαρτυρίες, στις πλείστες των περιπτώσεων τα παιδιά αυτά μεγαλώνουν βιώνοντας έναν Γολγοθά, κυρίως λόγω της άγνοιας που υπάρχει στο νομικό πλαίσιο αλλά και τις ελλείψεις στη νομοθεσία. Ως εκ τούτου, οι γονείς αναγκάζονται να υποβάλουν σε επέμβαση διόρθωσης των γεννητικών οργάνων, επιλέγοντας ένα από τα δύο γεννητικά όργανα. Κάτι τέτοιο δημιουργεί το ενδεχόμενο το φύλο το οποίο θα επιλεγεί να διατηρηθεί από τους γονείς, να μην είναι τελικά αυτό στο οποίο ανήκει το παιδί. Παρόμοια είναι και η κατάσταση στην Κύπρο, μιας και η γνώση γύρω από τα εν λόγω άτομα είναι μηδενική.
Σοβαρές περιπτώσεις

Σύμφωνα με τα όσα ακούστηκαν ενώπιον της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τα δύο παιδιά που γεννήθηκαν ως intersex στο Μακάρειο υποβλήθηκαν αμέσως σε χειρουργική επέμβαση, κατόπιν συναίνεσης των γονιών τους, προκειμένου να καθοριστεί το φύλο τους, ενώ υπάρχει ακόμη μια σοβαρή περίπτωση παιδιού, στην Κύπρο, το οποίο βρίσκεται στην εφηβεία και φοιτά σε λύκειο στην Κύπρο. Το παιδί αυτό γεννήθηκε ως ερμαφρόδιτο, υποβλήθηκε σε επέμβαση και σήμερα αισθάνεται ότι δεν ανήκει στο φύλο με το οποίο είναι δηλωμένο στην ταυτότητά του.
Απουσία θεσμικού πλαισίου

Αίσθηση πάντως προκαλεί και η έκθεση του Γραφείου της Επιτρόπου Διοικήσεως για το ζήτημα, η οποία εμμέσως πλην σαφώς κάνει λόγο για παντελή απουσία οποιουδήποτε θεσμικού πλαισίου καθώς και καθοδηγητικών γραμμών, αναφορικά με τη μεταχείριση των ερμαφρόδιτων ατόμων, ενώ σε γενικές γραμμές επικρατεί άγνοια και ελλιπής ενημέρωση για την κατάστασή τους.

Αξίζει μάλιστα να αναφερθεί ότι σε πρόσφατη συνάντηση μεταξύ της Επιτρόπου Διοικήσεως Ελίζας Σαββίδου και του Διευθυντή της Παιδοχειρουργικής κλινικής του Μακάρειου Νοσοκομείου, αναφέρθηκε ότι η χειρουργική επέμβαση πρέπει να γίνεται το συντομότερο δυνατό (το αργότερο μέχρι ενός-δύο ετών), ακόμα και αν δεν υπάρχει άλλος λόγος που να την καθιστά ιατρικώς απαραίτητη. Όπως υπογράμμισε ο Διευθυντής, το θέμα τυγχάνει πολυθεματικής προσέγγισης από ομάδα γιατρών, ενώ το παιδί παρακολουθείται ιατρικά μέχρι την εφηβεία του.
Περισσότερη ενημέρωση

Είναι προφανές ότι χρειάζεται αφενός περισσότερη ενημέρωση και αφετέρου περισσότερη ευαισθητοποίηση και εξειδικευμένη κατάρτιση γύρω από τις ιδιαιτερότητες των ερμαφρόδιτων ατόμων. Σε σχέση με τις ιατρικές επεμβάσεις, οι επαγγελματίες υγείας πρέπει να έχουν την κατάλληλη γνώση, ώστε να ενημερώνουν επαρκώς τους γονείς των παιδιών, να μην χαρακτηρίζουν την κατάστασή τους ως διαταραχή, και να μην προτείνουν αυτόματα, εύκολα και άνευ ετέρου λόγου τη χειρουργική επιβολή του φύλου.

Τέτοιες παρεμβατικές και μη αναστρέψιμες χειρουργικές επεμβάσεις θα πρέπει να απαγορεύονται αν δεν προηγείται η συναίνεση του παιδιού, το οποίο θα πρέπει να αφήνεται ελεύθερο να αναπτύξει τον αυτοπροσδιορισμό της ταυτότητας του φύλου του. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να γίνεται σεβαστό το δικαίωμα του ανθρώπου, να μην υποβάλλεται σε χειρουργική επέμβαση ή οποιαδήποτε άλλη θεραπεία καθορισμού φύλου.
«Γιος» του Ερμή και της Αφροδίτης

Στην ελληνική μυθολογία ο Ερμαφρόδιτος ήταν γιος του Ερμή και της Αφροδίτης. Σε ηλικία 15 ετών, ο Ερμαφρόδιτος, ως θεϊκό παιδί, ήταν ο ομορφότερος νέος στον κόσμο. Την ανατροφή του είχαν αναλάβει οι Ναϊάδες που κατοικούσαν στις σπηλιές του όρους Ίδη της Φρυγίας.

Μία ημέρα, ο Ερμαφρόδιτος έφυγε από το βουνό για να ταξιδέψει ώς την Καρία. Στον δρόμο κάθισε να ξαποστάσει σε ένα δασάκι κοντά στην Αλικαρνασσό. Εκεί κοντά έτρεχε μια γάργαρη πηγή, που σχημάτιζε και μια λιμνούλα. Ο νέος ξεδίψασε και μετά θέλησε και να πάρει το μπάνιο του για να καθαριστεί από τις σκόνες του δρόμου.
Η Νύμφη της πηγής, η Σαλμακίδα, μόλις τον είδε τον ερωτεύθηκε αμέσως, έτρεξε κοντά του και τον αγκάλιασε σφιχτά. Ο Ερμαφρόδιτος αιφνιδιάσθηκε και την απώθησε.

Δεν μπόρεσε όμως να ξεφύγει από το αγκάλιασμά της. Παρακάλεσε τότε τους θεούς να τον ελευθερώσουν. Αλλά και η Σαλμακίδα τούς παρακάλεσε θερμά να μην την εγκαταλείψει ποτέ ο αγαπημένος της. Οι θεοί εισάκουσαν τα παρακάλια της Νύμφης και έτσι ο Ερμαφρόδιτος με τη Σαλμακίδα έμειναν για πάντα ενωμένοι σε ένα πλάσμα, που είχε και τα δύο φύλα, το αρσενικό και το θηλυκό. Ακόμα και σήμερα, στη βιολογία οι οργανισμοί που έχουν και τα δύο φύλα σε ένα άτομο ονομάζονται ερμαφρόδιτοι.

Ως αντάλλαγμα, ο Ερμαφρόδιτος ζήτησε άλλη χάρη από τους θεϊκούς γονείς του: όποιος στο εξής λουζόταν στη λιμνούλα αυτή να έχανε τον ανδρισμό του, πράγμα που έγινε. Ακόμα και κατά την ιστορική εποχή, στα χρόνια του Στράβωνα, υπήρχε η πεποίθηση ότι η συγκεκριμένη λιμνούλα εξακολουθούσε να επιδρά κατά τον τρόπο αυτό στους άνδρες που έμπαιναν μέσα της. Τον μύθο ενός πλάσματος θεϊκού με διπλή φύση, οι Έλληνες τον αντέγραψαν από τη Μέση Ανατολή. Γνωστή ήταν η διπλή θεότητα Αστάρτη-Άδωνις στους Φοίνικες και η Μύλλιτα-Σάνδωνας στους Βαβυλώνιους.

Στην αρχαία Κύπρο, παράλληλα με τη λατρεία της Αφροδίτης είχαν και τη λατρεία το Αφρόδιτου, ο οποίος στις αναπαραστάσεις του έφερε γενειάδα, φαλλό και γυναικεία ρούχα. Στην Ελλάδα, πολύ συχνά ο Ερμαφρόδιτος εικονίζεται ανάμεσα στους συντρόφους του θεού Διονύσου.