Αλλάζει το σύστημα αξιολόγησης

ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΑΛΛΑΓΗ ΣΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΤΟΙΜΑΖΕΙ ΤΟ ΥΠ. ΠΑΙΔΕΙΑΣ
Η ενιαία πρόταση, όπως έχει διαμορφωθεί τελικά, τεκμηριώνεται επιστημονικά, ανταποκρίνεται στις ιδιαίτερες ανάγκες και συνθήκες του κυπριακού σχολείου, συνάδει με τις σύγχρονες διεθνείς τάσεις και πρακτικές
Το υφιστάμενο σύστημα αξιολόγησης του μαθητή, τόσο στη Δημοτική όσο και στη Μέση Γενική και Επαγγελματική Εκπαίδευση, δίνει έμφαση στη συγκριτική αξιολόγησή του, ενώ ο ρόλος της διαμορφωτικής αξιολόγησης είναι υποβαθμισμένος και σχεδόν ανύπαρκτος
Μια ολοκληρωμένη και ενιαία εισήγηση για εκσυγχρονισμό του υφιστάμενου συστήματος αξιολόγησης του μαθητή στο κυπριακό δημόσιο σχολείο, σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, συμπεριλαμβανομένων της Προδημοτικής, Δημοτικής, Μέσης Γενικής και Μέσης Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, ετοίμασε ομάδα εμπειρογνωμόνων, κατόπιν οδηγιών του Υπουργού Παιδείας Κώστα Καδή.

Βασικό μέλημα στην όλη προσπάθεια ήταν η επεξεργασία και υποβολή μιας συνολικής πρότασης που να καλύπτει όλες τις βαθμίδες της δημόσιας εκπαίδευσης, με σεβασμό στις ιδιαιτερότητες και στις ανάγκες που παρουσιάζουν οι μαθητές της κάθε βαθμίδας.

Η ενιαία πρόταση, όπως έχει διαμορφωθεί τελικά, τεκμηριώνεται επιστημονικά, ανταποκρίνεται στις ιδιαίτερες ανάγκες και συνθήκες του κυπριακού σχολείου, συνάδει με τις σύγχρονες διεθνείς τάσεις και πρακτικές και χαρακτηρίζεται από μια ολιστική και ενιαία προσέγγιση στα θέματα της αξιολόγησης του μαθητή και της μάθησης, κατά τρόπο που να υπηρετείται και να υποβοηθείται η μάθηση, αλλά και η ομαλή συνέχεια και μετάβαση των μαθητών από τη μια βαθμίδα της εκπαίδευσης στην άλλη.
Η κατάσταση σήμερα

Δημοτική Εκπαίδευση: Στη Δημοτική Εκπαίδευση δεν χρησιμοποιείται αριθμητική ή άλλη βαθμολογία για αξιολόγηση της επίδοσης του μαθητή στα διάφορα μαθήματα. Συγκεκριμένα, ο μαθητής του Δημοτικού Σχολείου δεν παίρνει αριθμητική ή άλλη βαθμολογία στα διαγνωστικά του δοκίμια, στις γραπτές του εργασίες, στην προφορική του συμμετοχή στο μάθημα ή για τη συνολική του επίδοση σε ένα μάθημα. Στους ίδιους τους μαθητές δίνεται, στο τέλος της σχολικής χρονιάς, το ενδεικτικό ή το απολυτήριο, με βάση το οποίο μπορούν να εγγραφούν στην επόμενη τάξη ή στο Γυμνάσιο.

Στο ενδεικτικό ή το απολυτήριο δεν αναγράφεται η επίδοσή τους. Η επανάληψη τάξης από μαθητή του Δημοτικού Σχολείου γίνεται σπάνια και σε πολύ ειδικές περιπτώσεις, κυρίως στην πρώτη τάξη, έπειτα από την έγκριση του οικείου επιθεωρητή και ενημέρωση του γονέα ή κηδεμόνα. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο μια φορά κατά τη διάρκεια της φοίτησης του παιδιού στο Δημοτικό Σχολείο.
* Μέση Γενική και Μέση Επαγγελματική: Στον γυμνασιακό κύκλο χρησιμοποιείται η αλφαβητική βαθμολογία τόσο στα Δελτία Προόδου σε κάθε τρίμηνο όσο και στο Ενδεικτικό ή Απολυτήριο, ενώ στα διαγωνίσματα η βαθμολογία είναι αριθμητική. Στον λυκειακό κύκλο χρησιμοποιείται αποκλειστικά η αριθμητική βαθμολογία (1-20), ενώ υπάρχουν θεσμοθετημένοι κανονισμοί που προνοούν για την προαγωγή των μαθητών από τάξη σε τάξη.
Αδυναμίες υφιστάμενου συστήματος

Με βάση επομένως τα όσα περιγράφονται πιο πάνω, διαπιστώνεται ότι με το υφιστάμενο σύστημα αξιολόγησης του μαθητή, τόσο στη Δημοτική, όσο και στη Μέση Γενική και Επαγγελματική Εκπαίδευση, δίνεται έμφαση στη συγκριτική αξιολόγησή του, ενώ ο ρόλος της διαμορφωτικής αξιολόγησης είναι υποβαθμισμένος και σχεδόν ανύπαρκτος.

Επίσης, συχνό είναι το φαινόμενο η βαθμολογία να γίνεται αυτοσκοπός, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται φαινόμενα βαθμοθηρίας και έντονου ανταγωνισμού μεταξύ των μαθητών. Εκτός αυτού, η αξιολόγηση του μαθητή είναι συνυφασμένη περισσότερο με τους γνωσιολογικούς στόχους, ενώ παραβλέπονται στόχοι που αφορούν δεξιότητες, στάσεις και συμπεριφορές, μιας και το βασικό εργαλείο που χρησιμοποιούν οι πλείστοι εκπαιδευτικοί είναι τα γραπτά διαγωνίσματα, προειδοποιημένα και μη, από τα οποία καθορίζεται και ο βαθμός του τετραμήνου.

Τέλος, με τον υφιστάμενο τρόπο αξιολόγησης δεν παρέχεται στους μαθητές η δυνατότητα αυτοαξιολόγησης, μέσω της οποίας θα μπορούν να αναπτύξουν τρόπους αυτοβελτίωσης, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις χαμηλών μαθησιακών αποτελεσμάτων. Αξιοσημείωτο αποτελεί και το γεγονός ότι ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς, παρατηρείται ασυνέπεια ως προς τον τρόπο αξιολόγησης του μαθητή, όπως επίσης και έλλειψη κοινής στόχευσης. Επιπρόσθετα, εντοπίζονται βασικές αδυναμίες όσον αφορά στην ποιότητα των εργαλείων αξιολόγησης που χρησιμοποιούνται.
Η νέα πρόταση στο κυπριακό σχολείο

Δημοτική Εκπαίδευση: Σύμφωνα με την πρόταση που ετοίμασαν οι εμπειρογνώμονες, προτείνεται η υιοθέτηση ενός συγκροτημένου συστήματος αξιολόγησης της επίδοσης του μαθητή στο κυπριακό δημόσιο δημοτικό σχολείο, το οποίο θα έχει διαμορφωτικό χαρακτήρα. Ως εκ τούτου, πρωταρχικός σκοπός ενός τέτοιου συστήματος θα είναι η παροχή πληροφοριών προς όλους τους ενδιαφερόμενους (εκπαιδευτικούς, γονείς, μαθητές, ΥΠΠ), για τη βελτίωση της παρεχόμενης εκπαίδευσης και τη στόχευση των προσπαθειών για τη μεγιστοποίηση της μάθησης.

Στο πλαίσιο αυτό, η έννοια «επίδοση» του μαθητή οριοθετείται στην προσπάθειά του στους τομείς γνώσεων, δεξιοτήτων, κοινωνικοποίησης-συμπεριφοράς, αλλά και στη βελτίωση του μαθησιακού αποτελέσματος. Κατά συνέπεια, η αξιολόγηση του μαθητή πρέπει να περιλαμβάνει αξιολόγηση των δεξιοτήτων και γνώσεών του, των γνωστικών και μεταγνωστικών στρατηγικών του, των δεξιοτήτων μελέτης του, καθώς και πληροφορίες για το οικογενειακό του περιβάλλον, τα κίνητρα και τα ενδιαφέροντά του, όπως και την απόδοση αιτιολογικών προσδιορισμών της ακαδημαϊκής του επιτυχίας και αποτυχίας.

Προτείνεται επομένως στο δημοτικό σχολείο η αξιολόγηση να στηρίζεται, όπως και στα ευρωπαϊκά σχολεία, σε δύο βασικές παραμέτρους: α) στην όλη συμπεριφορά-δεξιότητες του μαθητή, και β) στην επίδοσή του σε κάθε γνωστικό αντικείμενο.
Ποσοτική αξιολόγηση

Βάσει αυτών, προτείνεται τουλάχιστον για τις πρώτες τέσσερεις τάξεις (Α ́-Δ ́) να καταργηθεί κάθε κλίμακα που πιθανόν σήμερα να χρησιμοποιείται άτυπα για την αξιολόγηση του μαθητή και η οποία χρησιμοποιεί είτε αριθμούς (π.χ. 1-10) είτε αλφαβητικά σύμβολα (Α-Ε). Αντί αυτών προτείνεται να υιοθετηθεί μια ενιαία κλίμακα συμβόλων, όπως εφαρμόζεται και στο εξωτερικό και ιδιαίτερα στα ευρωπαϊκά σχολεία, η οποία να αξιολογεί τις δύο προαναφερθείσες βασικές παραμέτρους.

Συγκεκριμένα, για την ποσοτική αξιολόγηση των συμπεριφορών-δεξιοτήτων του μαθητή προτείνεται αυτές να αξιολογούνται με τη χρήση ενιαίας κλίμακας συμβόλων (+) με τέσσερεις διαβαθμίσεις θετικής ανατροφοδότησης, όσον αφορά τη συχνότητα εμφάνισής τους: τις περισσότερες φορές (++++), συχνά (+++), μερικές φορές (++) και σπάνια (+).
Κλίμακα αξιολόγησης στην Ε ́ και Στ ́ τάξη

Για σκοπούς καλύτερης προετοιμασίας των μαθητών για το γυμνάσιο και εξοικείωσής τους με το σύστημα αξιολόγησης που εφαρμόζεται στη Μέση Εκπαίδευση, προτείνεται όπως στις δύο τελευταίες τάξεις του δημοτικού το σύστημα με τα θετικά πρόσημα αντικατασταθεί με την αντίστοιχη αλφαβητική κλίμακα Α-Δ.

Όλα τα υπόλοιπα (κριτήρια, λεκτικό, περιγραφή κάθε επιπέδου κ.λπ.) θα παραμείνουν τα ίδια που θα ισχύουν και στις μικρότερες τάξεις. Ειδικότερα, όσον αφορά στη συχνότητα εμφάνισης των συγκεκριμένων συμπεριφορών το γράμμα Α θα αντικαταστήσει τα σύμβολα (++++) και θα σημαίνει «τις περισσότερες φορές», το γράμμα Β τα σύμβολα (+++) και θα σημαίνει «συχνά», το γράμμα Γ τα σύμβολα (++) και θα σημαίνει «μερικές φορές» και το γράμμα Δ το σύμβολο (+) και θα σημαίνει «σπάνια».

Όσον αφορά στον βαθμό επίτευξης των μαθησιακών στόχων, κατά παρόμοιο τρόπο το γράμμα Α θα αντικαταστήσει τα σύμβολα (++++) και θα σημαίνει «πλήρης επίτευξη», το γράμμα Β τα σύμβολα (+++) και θα σημαίνει «ικανοποιητική επίτευξη», το γράμμα Γ τα σύμβολα (++) και θα σημαίνει «μερική επίτευξη» και το γράμμα Δ το σύμβολο (+) και θα σημαίνει «ανεπαρκής επίτευξη».
Μέση Εκπαίδευση

Στο νέο σύστημα αξιολόγησης του μαθητή στόχος είναι η διαμορφωτική αξιολόγηση, η οποία θα συμβάλλει στον έγκαιρο εντοπισμό των μαθησιακών ελλείψεων του μαθητή, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα για εποικοδομητική ανατροφοδότηση με εισηγήσεις για τρόπους βελτίωσης των μαθησιακών τους αποτελεσμάτων.

Αποδίδοντας ιδιαίτερη σημασία στη διαμορφωτική αξιολόγηση, προτείνεται όπως οι μαθητές στη Μέση Εκπαίδευση, εκτός της τελικής βαθμολογίας τετραμήνων και έτους, λαμβάνουν Έκθεση Προόδου δύο φορές κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Με την Έκθεση αυτή ο μαθητής θα ενημερώνεται σχετικά με τις ικανότητες-επίδοσή του σε κάθε μάθημα και θα διαπιστώνει τις τυχόν αδυναμίες του, ενώ παράλληλα θα ενημερώνονται σχετικά και οι γονείς. Η καταγραφή της προόδου θεωρείται βασικό προαπαιτούμενο της αποτελεσματικής μάθησης και διδασκαλίας.

Επίσης κατά τη διάρκεια των τετραμήνων ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να συλλέγει, να επεξεργάζεται και να αξιοποιεί δεδομένα για σκοπούς αξιολόγησης με τη χρήση ποικίλων μεθόδων και εργαλείων ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε γνωστικού αντικειμένου, ενώ προτείνεται και η εισαγωγή γραπτών εξετάσεων στο τέλος κάθε τετραμήνου, έτσι ώστε οι μαθητές να απαλλάσσονται από το βάρος της ύλης που απαιτεί μια και μόνο εξέταση στο τέλος της σχολικής χρονιάς.