Εκδρομή στη Γαλάτα

Το χωριό των βυζαντινών εκκλησιών και των παραδοσιακών μπαλκονιών
Οδοιπορικό της «Σημερινής» στο χωριό, που συνδυάζει την πλούσια φυσική ομορφιά με την πολιτιστική παράδοση και την απαράμιλλη αρχιτεκτονική του. Η Γαλάτα αποτελεί πόλο έλξης για κάθε ντόπιο και ξένο τουρίστα
Όσοι από εσάς αναζητάτε την ηρεμία και τη γαλήνη που αποπνέει το καταπράσινο τοπίο, σας προτείνουμε να επισκεφθείτε τη Γαλάτα, ένα όμορφο χωριό κτισμένο 60 χιλιόμετρα δυτικά της πόλης της Λευκωσίας. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που η πανέμορφη Γαλάτα είναι ένας από τους αγαπημένους προορισμούς των Κυπρίων αλλά και των ξένων επισκεπτών. Γεννημένη μέσα στα ασταμάτητα νερά του ποταμού Κλάριου, ανάμεσα σε οργιώδη βλάστηση από μια απέραντη ποικιλία χρωμάτων και αρωμάτων, ένας επίγειος παράδεισος.

Ακολουθώντας τον τουριστικό δρόμο Λευκωσίας-Τροόδους και μπαίνοντας στην Κοινότητα Γαλάτας, θα περάσετε ένα γεφύρι και αμέσως μετά το γεφύρι θα βρείτε στα δεξιά σας έναν μεγάλο χώρο στάθμευσης. Μπορείτε να αφήσετε το αυτοκίνητό σας εκεί και να γυρίσετε το χωριό όλο με τα πόδια. Στο μεταξύ θα συναντήσετε και τα παραδοσιακά καφενεία απέναντι από τον χώρο στάθμευσης, όπου συχνάζουν οι κάτοικοι του χωριού και από το πρωί μέχρι το απόγευμα θα τους δείτε να παίζουν τάβλι ή χαρτιά. Πριν ξεκινήσετε τη βόλτα ή την ξενάγησή σας στο χωριό, μπορείτε να πιείτε ένα καφεδάκι ή κάτι δροσιστικό στην καφετερία «Η Πλατεία» και να απολαύσετε τη θέα του ποταμού.

Στη Γαλάτα έχει πολλά πράγματα να δείτε και να κάνετε. Υπάρχουν πολλές εκκλησίες, η μια από τις οποίες βρίσκεται στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ. Επιπλέον μπορείτε να επισκεφθείτε το μουσείο Λαϊκής Τέχνης με παραδοσιακά εκθέματα, τον παραδοσιακό νερόμυλο, το μονοπάτι της φύσης και τα παλιά κτήρια με τα παραδοσιακά μπαλκόνια.

Η Γαλάτα είναι φημισμένη για τα εύγευστα φρούτα της που παράγει σε μεγάλες ποσότητες, ιδιαίτερα μήλα όλων των ποικιλιών, χρυσόμηλα, ροδάκινα, κεράσια, φορμόζες, σταφύλια και άλλα, καθώς επίσης και ποικιλία φρέσκων λαχανικών. Τα σπίτια της Γαλάτας, σύγχρονα και παραδοσιακά, έχουν μια χάρη και ομορφιά. Εντυπωσιάζεσαι ιδιαίτερα από τα ξύλινα μπαλκόνια και τις ξύλινες σκάλες των παλιών παραδοσιακών σπιτιών. Οι κεραμιδένιες επικλινείς στέγες, το τοπικό πέτρωμα με το οποίο είναι κτισμένοι οι τοίχοι των σπιτιών, τα μαντάλια και τα ρωμανίσια, τα ξωπόρτια με τα ξύλινα ανώφλια τους, όλα είναι αψευδείς μάρτυρες μιας αριστουργηματικής λαϊκής αρχιτεκτονικής, που δυστυχώς με τα χρόνια σβήνει.

Έτσι πήρε το όνομά του

Σε πολύ παλιούς καιρούς, εκεί που ο θρύλος σμίγει με την ιστορία, στα δυτικά του σημερινού χωριού, στην τοποθεσία Έσσω-Γαλάτα, ζούσαν μερικοί βοσκοί με τα κοπάδια τους. Οι άνθρωποι που ζούσαν στα χαμηλότερα μέρη, οι κατωχωρίτες, πήγαιναν εκεί και αγόραζαν γάλα. «Πάμε τζιει πάνω στους γαλατάες να αγοράσουμε γάλα», έλεγαν μεταξύ τους. Από τους γαλατάες, πάντα κατά την παράδοση, προήλθε η ονομασία Γαλάτα.

Άλλη παράδοση αναφέρει πως οι πρώτοι οικιστές ήρθαν από την Γαλατία της Μικράς Ασίας και ονομάζονταν Γαλάτες (Βυζαντινή περίοδος). Έτσι και ο μικρός οικισμός τους ονομάστηκε Γαλάτα. Ο Λεόντιος Μαχαιράς αναφέρει στο Χρονικό του ότι η Γαλάτα ανήκε στο φέουδο του Ρηγός (βασιλιά) από το 1196. Τη Γαλάτα την αναφέρει ξανά ο Λεόντιος Μαχαιράς στο Χρονικό του: «.....Μάθετε..... Αυτά μου τα είπεν η Μαρία..... που φρόντιζε τα γεράκια του κυρίου Ερρίκου ντε Γκιμπλέτ στο χωριό Γαλάτα....». Συμπεραίνουμε, λοιπόν, πως κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, η Γαλάτα ανήκε στην οικογένεια Ντε Γκιμπλέτ. Επιπλέον στους Μεσαιωνικούς χάρτες η Γαλάτα εμφανίζεται με το όνομα Golata και Galata (Iacomo Franco 1570, Galata).

Εκκλησίες του χωριού

Στη Γαλάτα υπάρχουν οχτώ εκκλησίες, όμως εμείς επισκεφθήκαμε κάποιες από αυτές. Η εκκλησία της Παναγίας της Ελεούσας, γνωστή και ως Παναγία της Ποδίθου, είναι κατάλοιπο μιας μικρής Μονής που σήμερα δεν υπάρχει. Ο ναός είναι κτισμένος στη μέση μιας μακρόστενης κοιλάδας κοντά στις παραποτάμιες όχθες του ποταμού Κλάριου. Το εικονοστάσι του ναού θεωρείται από τα καλύτερα ξυλόγλυπτα επίχρυσα εικονοστάσια του 16ου αιώνα.

Δυστυχώς, ούτε ο Σταυρός ψηλά υπάρχει, ούτε οι μικρές εικόνες ψηλά στο εικονοστάσι. Τα βημόθυρα του ναού, μεγάλης αξίας έργα τέχνης, έχουν κλαπεί αρχές του 2003 και αγνοείται η τύχη τους. Η ΟΥΝΕΣΚΟ έχει συμπεριλάβει την εκκλησία της Παναγίας Ποδίθου μεταξύ των 10 βυζαντινών εκκλησιών της Κύπρου, που κρίθηκαν ιδιαίτερης σημασίας και συμπεριλήφθηκαν στον κατάλογο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Στη μέση του χωριού και πολύ κοντά στην εκκλησία της Παναγίας της Οδηγήτριας βρίσκεται η μικρή εκκλησία του Αγίου Σωζομένου. Είναι ναός μονόκλιτος και περιβάλλεται από τρεις πλευρές με στοές που καλύπτονται κάτω από την ίδια στέγη με τον ναό. Ολόκληρος ο ναός καθώς και η εξωτερική πλευρά του βόρειου τοίχου, έχει διακοσμηθεί με τοιχογραφίες. Οι εσωτερικές έχουν καθαρισθεί σχεδόν όλες το 2002 και 2003 και είναι εξαίρετες. Περιλαμβάνουν εικόνες από τη ζωή του Κυρίου, της Παρθένου καθώς και πολλών αγίων, μαρτύρων, ιεραρχών, οσίων, ασκητών και σκηνές από την Παλαιά Διαθήκη.

Επίσης δεν πρέπει να παραλείψετε να επισκεφθείτε την κεντρική εκκλησία του χωριού, την εκκλησία της Παναγίας Οδηγήτριας. Ο Μητροπολίτης Κυρηνείας Μακάριος ο Β ́ συνήθιζε ν' αποκαλεί την εκκλησία αυτή «μικρή Φανερωμένη», για να τονίσει τη μεγαλοπρέπειά της, παρομοιάζοντάς την με εκείνην της Λευκωσίας. Είναι κτίσμα του 1930 με δωρεές και εθελοντική εργασία των κατοίκων της κοινότητας.

Μουσείο Λαϊκής Τέχνης

Δίπλα από το Κοινοτικό Συμβούλιο, στο κτήριο του παλιού Δημοτικού Σχολείου, στεγάζεται το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης, το οποίο λειτουργεί καθημερινά, από το πρωί μέχρι το απόγευμα. Μέσα στο μουσείο εκτίθενται εργαλεία από παραδοσιακά κυπριακά επαγγέλματα, όπως τα εργαλεία του γεωργού, του βοσκού, του κτίστη, του τσαγκάρη, του μεταξά, της υφάντρας, του κεραμοποιού και πολλών άλλων, καθώς και κουζινικά. Με λίγα λόγια, τα εκθέματα του μουσείου καλύπτουν το χωριάτικο σπίτι από τις αρχές του αιώνα και μετά.

Οι παραδοσιακοί νερόμυλοι

Στη Γαλάτα σήμερα υπάρχουν δύο παραδοσιακοί νερόμυλοι. Ο ένας είναι ο Νερόμυλος της Ροδούς, έχει αναπαλαιωθεί το 2002 και έχει ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Κληρονομιά, όμως δεν λειτουργεί. Εκτός από το ίδιο το οικοδόμημα, που πραγματικά ενθουσιάζει με την παράξενη ομορφιά του, θα σας καταπλήξει τόσο ευχάριστα το παραποτάμιο περιβάλλον, που δεν θα θέλετε να το αποχωριστείτε.

Ο άλλος νερόμυλος βρίσκεται λίγο πιο κάτω από το Κοινοτικό Συμβούλιο και ονομάζεται ο Μύλος του Κύριλλου. Είναι ο μοναδικός μύλος που αλέθει όπως παλιά και βρίσκεται δίπλα από τον ποταμό Κλάριο. Είναι ένα πανέμορφο και καταπράσινο τοπίο που αξίζει να επισκεφθείτε όταν πάτε στη Γαλάτα και είναι πολύ ενδιαφέρον να δείτε πώς δουλεύει ένας παλιός μύλος.

Το μονοπάτι της φύσης

Το μονοπάτι αυτό, που αρχίζει από το εκκλησάκι του Αρχαγγέλου και καταλήγει στον Μύλο της Ροδούς, καλύπτει μιαν απόσταση ενός χιλιομέτρου περίπου. Στην αρχή βαδίζεις μέσα από ένα μονοπάτι που είναι παράλληλο με ένα τσιμεντένιο αυλάκι και σε λίγο βρίσκεσαι δίπλα από τον ποταμό Κλάριο.

Είναι ένα μονοπάτι εξαιρετικής ομορφιάς, κατά μήκος της παραποτάμιας όχθης ψηλότερα. Βλέπεις στα δεξιά σου το ποτάμι να κυλά και ακούς το χαρακτηριστικό πάφλασμα του νερού, βλέπεις τα πανύψηλα δέντρα μέσα στην κοίτη και στις όχθες του ποταμού που συνήθως είναι σκλήδροι, πλατάνια, λεύκες, καλαμιές κ.ά.

Ταβέρνες και διαμονή

Δεν μπορείτε να επισκεφθείτε τη Γαλάτα και να μην κάνετε και μια στάση για φαγητό, καθώς στο χωριό υπάρχουν πολλές επιλογές. Όπως αναφέραμε και πριν, μπορείτε να δοκιμάσετε τα σνακ που σερβίρει το κέντρο «Η Πλατεία», επιπλέον μπορείτε να φάτε στο «Vengera», στα «Πέντε Πεύκα» που βρίσκεται λίγο πιο πάνω από το κέντρο του χωριού ή αν προτιμάτε μια πίτσα, μπορείτε να κάτσετε στην πιτσαρία του χωριού. Για διαμονή στη Γαλάτα μπορείτε να ενοικιάσετε ένα από τα παραδοσιακά σπίτια που προσφέρονται για ενοικίαση και επίσης υπάρχουν και τέσσερα αγροτουριστικά καταλύματα στο συγκρότημα «Το σπίτι του Ξενή».

Το ετήσιο Φεστιβάλ

Κάθε χρόνο τον Σεπτέμβριο οργανώνεται στο χωριό ένα φεστιβάλ, το οποίο είναι αφιερωμένο στην παρασκευή διαφόρων αρτοσκευασμάτων, αφού η περιοχή, εξαιτίας των μύλων που διαθέτει, έχει παράδοση στον τομέα αυτό. Το φεστιβάλ περιλαμβάνει παρασκευή διαφόρων αρτοσκευασμάτων, γευσιγνωσία διαφόρων παραδοσιακών λιχουδιών, αναπαράσταση παραδοσιακών επαγγελμάτων και πλούσιο παραδοσιακό πολιτιστικό πρόγραμμα. Το φεστιβάλ φέτος θα πραγματοποιηθεί σήμερα, 4 Σεπτεμβρίου, από τις 3 το απόγευμα, στον εξωτερικό χώρο του Κοινοτικού Συμβουλίου και στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων. Φέτος θα υπάρχει και έκθεση παλιάς κυπριακής φωτογραφίας.