Τι συμβαίνει στη γλώσσα μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο
Κυριακή 29 Οκτ 2017
«Είναι κορίτσι... καρέκλα... εεε γλυκά... καρέκλα... όχι, αυτό είναι καρέκλα, εεε τέτοιο... δέμα... μόμα... είναι κορίτσι... γλυκά... ντουλάπια... τραπέζι. Αυτό εεε πιάτο... πλύνει το πιάτο... εεε και νερό (αναστενάζει), όχι νερό... Δεν ξέρω... Κουρτίνα... φρα- φράνι... φλιτζάνι... Ντουλάπια εδώ. Πέφτει... πέφτει... Πέφτει καρέκλα».
Έτσι περιέγραψε ο Χ.Χ. το σκίτσο της «κλοπής των μπισκότων». Ο Κ.Κ. το περιέγραψε διαφορετικά:
«Εδώ είναι μια κυρία, αλλά εδώ πέρα τώρα κάπου πρέπει να είναι. Στο σπίτι της είναι; Στην αυλή της είναι; Μάλλον κάτι πρέπει κάπου κάτι είναι τώρα εδώ πέρα τώρα αυτό το πράμα εδώ. Αυτό είναι ένα παιδάκι, παιδάκι μού φαίνεται. Και από πάνω είναι πάλι ένα παιδάκι, δεν είναι; Και αυτή είναι ας το πούμε, καρέκλα να το πούμε, αλλά δεν είναι καρέκλα, σαν σκαμπό είναι. Και τώρα ανεβαίνει στο ντουλάπι κάτι να πιάσει κι έχει ανοίξει, μου φαίνεται, εκεί πέρα το ντουλάπι να πάρει κάτι, αλλά πάει να πέσει κιόλας γιατί έχει γυρίσει το ..., αλλά δεν μπορώ να καταλάβω εδώ πέρα τώρα τι ‘ναι. Και αυτά εδώ πέρα είναι μες το σπίτι της ας πούμε αυτά εδώ πέρα ας πούμε τα πράγματα; (γελάει) Αυτό είναι κουρτίνες ας πούμε, που είναι η κουζίνα και έχει τις κουρτίνες ας πούμε αυτό. Αυτά πιάτα πρέπει να 'ναι, αυτό δεν μπορώ να το καταλάβω τώρα τι είναι. Και αυτό εδώ πέρα να είναι ας πούμε κάτι σαν ρούχο ας πούμε;».
Οι περιγραφές που δίνουν ο Χ.Χ. και ο Κ.Κ. απέχουν από αυτό που θα ονομάζαμε «κανονικές». Ο Χ.Χ. και ο Κ.Κ. υπέστησαν εγκεφαλικό επεισόδιο 2 μήνες πριν και διαγνώστηκαν αμέσως με αφασία.
Τι είναι και τι δεν είναι η αφασία;
Η βλάβη σε συγκεκριμένες περιοχές του κεντρικού νευρικού συστήματος μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο καταλήγει σε διαταραχές στην κατανόηση και παραγωγή λόγου—τη λεγόμενη αφασία. Κύριος παράγοντας επικινδυνότητας για εγκεφαλικό είναι η ηλικία, καθώς οι πιθανότητες διπλασιάζονται ανά δεκαετία μετά τα 55 έτη και τα 2/3 των ασθενών είναι άνω των 65 ετών. Περίπου 25–40% των επιζώντων διαγιγνώσκονται με αφασία.
Να διευκρινίσουμε ότι η αφασία προκαλείται αποκλειστικά από εξωτερικές βλάβες στον εγκέφαλο—κυρίως, ισχαιμία λόγω αρτηριακής απόφραξης ή αιμορραγία—χωρίς όμως η αφασία να είναι το μοναδικό πρόβλημα που προκαλείται από τέτοιες βλάβες· δυσλειτουργία ή/και παράλυση των άκρων είναι συνήθη συμπτώματα μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο. Έτσι, η αφασία διαφέρει από την επιδείνωση του λόγου σε ανθρώπους με άνοια (π.χ. νόσο Alzheimer) και επίσης διαφέρει από διαταραχές της κινητικής ή της ακουστικής παραμέτρου του λόγου (π.χ. απραξία του λόγου και δυσαρθρία). Δεν είναι δηλαδή αποτέλεσμα ούτε μείωσης της ευφυΐας, ούτε ανεπιτυχούς συντονισμού των οργάνων άρθρωσης (γλώσσα, δόντια, χείλη κ.λπ.), ούτε προβλημάτων στην ακοή. Ο αφασικός έχει υποστεί βλάβη σε εγκεφαλικές περιοχές που συμμετέχουν στην κεντρική επεξεργασία της γλώσσας με τις εξής πιθανές συνέπειες: πρώτο, ο εισερχόμενος λόγος δεν αποκωδικοποιείται σωστά—άρα, ενώ ακούει, δεν καταλαβαίνει αυτό που ακούει—και, δεύτερο, ο εξερχόμενος λόγος δεν κωδικοποιείται σωστά πριν σταλεί στα όργανα άρθρωσης—άρα, ενώ ξέρει τι θέλει να πει και μπορεί να κινήσει τα όργανα άρθρωσής του, δεν μπορεί να οργανώσει τις λέξεις με σωστή σειρά.
Έτσι άρχισαν όλα
Η ιδέα ότι ο εγκέφαλος είναι το όργανο που γεννά τη γλώσσα—μαζί και άλλες νοητικές λειτουργίες (σκέψη, μνήμη, ευφυΐα)—υπάρχει ήδη στους Ιπποκράτη, Πλάτωνα, Ηρόφιλο (5ος–4ος αι. π.Χ.) και Κλαύδιο Γαληνό (2ος αι. μ.Χ.). Ήταν από τότε γνωστό ότι η αφασία συνδεόταν με εγκεφαλικές βλάβες, αλλά το ακριβές σημείο της βλάβης δεν είχε ακόμα εντοπιστεί. Ωστόσο, ο 19ος αι. επιφύλαξε μια ριζοσπαστική ανακάλυψη.
Το 1861 ο Γάλλος νευρολόγος Pierre Paul Broca δημοσίευσε την περίπτωση του ασθενούς Louis Victor LeBorgne, ο οποίος μετά από εγκεφαλικό, είχε χάσει την ικανότητα να παράγει σωστές και ολοκληρωμένες προτάσεις, αν και κατανοούσε πλήρως όσα άκουγε. Μπορούσε μόνο να επαναλαμβάνει τη συλλαβή tan—έτσι ονομάστηκε Monsieur Tan—ενώ η λειτουργία των φωνητικών χορδών και των οργάνων του στόματος παρέμενε φυσιολογική (π.χ. όταν μασούσε και κατάπινε τροφή). Η νεκροψία του εγκεφάλου του έδειξε βλάβη στον κατώτερο μετωπιαίο λοβό του αριστερού ημισφαιρίου—τη μετέπειτα γνωστή ως περιοχή Broca. Η παρατήρηση και άλλων ασθενών με παρόμοια βλάβη οδήγησε τον Broca να συμπεράνει το 1864 ότι η συγκεκριμένη περιοχή είναι «το κέντρο της φωνούμενης γλώσσας». Το 1874 ο Γερμανός νευρολόγος Karl Wernicke δημοσίευσε περιπτώσεις ασθενών με βλάβη στον ανώτερο κροταφικό λοβό του αριστερού ημισφαιρίου—τη μετέπειτα γνωστή ως περιοχή Wernicke—που είχαν διαταραχές στην κατανόηση παρά στην παραγωγή λόγου. Έγινε σαφές ότι η αφασία δεν είναι ένα ενιαίο σύνδρομο.
Οι κυριότεροι τύποι αφασίας
Ο Broca και ο Wernicke άνοιξαν τον δρόμο για την αναγνώριση δύο βασικών, προτυπικών τύπων αφασίας, της αφασίας Broca και της αφασίας Wernicke.
Άτομο με βλάβη στην περιοχή Broca, όπως ο Χ.Χ., αν και συνεχίζει να κατανοεί τον προφορικό λόγο σχετικά καλά, παράγει λόγο μη ρέοντα, κοπιώδη, με αργό ρυθμό και πολλές παύσεις· είναι ένα είδος μη ρέουσας αφασίας. Χρησιμοποιεί κυρίως λέξεις περιεχομένου (ουσιαστικά και ρήματα) και παραλείπει λειτουργικές λέξεις (άρθρα, προθέσεις, βοηθητικά ρήματα), παράγοντας ένα είδος τηλεγραφικού λόγου με πολύ απλές προτάσεις. Συχνά δυσκολεύεται να ανακτήσει λέξεις από τη μνήμη του. Οι λέξεις όμως αυτές δεν έχουν απαραιτήτως διαγραφεί από τη μνήμη του, αφού, αν τις ακούσει, μπορεί να τις αναγνωρίσει και να τις κατανοήσει. Σπανιότερα, όταν παράγει λέξεις, αντικαθιστά σωστούς με λανθασμένους φθόγγους. Επιπλέον, η επίγνωση του γλωσσικού του ελλείμματος τού προκαλεί εκνευρισμό. Την καθαρά γλωσσική αποκλίνουσα επίδοσή του συνοδεύουν και κινητικές δυσλειτουργίες στη δεξιά πλευρά του σώματος και κάποτε προβλήματα στην άρθρωση της ομιλίας λόγω της ανατομικής γειτνίασης της περιοχής Broca με τις περιοχές που ελέγχουν τις κινητικές λειτουργίες.
Αντίθετα, βλάβη στην περιοχή Wernicke οδηγεί σε ρέουσα αφασία, όπως συμβαίνει στον Κ.Κ. Ο αφασικός Wernicke μοιάζει να είναι το αντίστροφο του
αφασικού Broca: δεν μπορεί να κατανοήσει τον προφορικό λόγο, αλλά μπορεί να παράγει γρήγορο, ρέοντα προφορικό λόγο που χαρακτηρίζεται ως «λογοδιάρροια». Αν και φαινομενικά οι προτάσεις του έχουν κανονική δομή, προσωδία και ρυθμό, στερούνται περιεχόμενο και συνοχή νοήματος και συνήθως οι απαντήσεις που δίνει μοιάζουν «άσχετες» με το θέμα. Δεν αντιμετωπίζει προβλήματα άρθρωσης, αλλά μια σειρά λεξιλογικών διαταραχών, καθώς δυσκολεύεται να ανακτήσει λέξεις από τη μνήμη του.
«Αυτό παθαίνω· έρχεται η λέξη και δεν μπορώ να την πω. Ξέρω τι θέλω να πω, αλλά δεν μπορώ να το πω» δηλώνει ένας ασθενής προσπαθώντας να περιγράψει τι βλέπει έξω από το παράθυρο στο σκίτσο. Έτσι, καταφεύγει σε περιφράσεις ή σημασιολογικά παραπλήσιες λέξεις, δημιουργεί μη υπαρκτές λέξεις (νεολογισμούς) και πολύ συχνά αντικαθιστά σωστούς με λανθασμένους φθόγγους στις λέξεις που χρησιμοποιεί. Η σοβαρή διαταραχή εδώ βρίσκεται στην πρόσβαση στο νοητικό λεξικό—δηλαδή στο κομμάτι της μνήμης όπου «αποθηκεύουμε» τις λέξεις που ξέρουμε.
Πώς παρεμβαίνουμε;
Η αυστηρή κατηγοριοποίηση ενός ασθενούς σε έναν από τους δύο παραπάνω τύπους δεν είναι πάντα εφικτή. Η ακριβής θέση και έκταση της καταστροφής του εγκεφαλικού ιστού οδηγεί σε ένα ιδιοσυγκρασιακό σύμπλεγμα συμπτωμάτων. Ο χαμένος ιστός είναι πια άχρηστος. Ο τραυματισμένος εγκέφαλος όμως έχει την ικανότητα να αναδιοργανώνει τις λειτουργίες του στον διαθέσιμο ιστό. Ο λογοθεραπευτής διαγιγνώσκει τον βαθμό σοβαρότητας του γλωσσικού ελλείματος και παρεμβαίνει αμέσως μετά το εγκεφαλικό με ειδικές γλωσσικές ασκήσεις, με στόχο να επαναφέρει τις χαμένες γλωσσικές λειτουργίες εκμεταλλευόμενος την πλαστικότητα του εγκεφάλου και τις άθικτες γλωσσικές λειτουργίες του ασθενούς.
*****************************************************
Τα δεδομένα ελληνόφωνων αφασικών αντλήθηκαν από την ηλεκτρονική βάση δεδομένων AphasiaBank, για την οποία τα συγκέντρωσε και τα επιμελήθηκε ο δρ Διονύσης Γούτσος, καθηγητής Κειμενογλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Από το 2006 η 29η Οκτωβρίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Εγκεφαλικού Επεισοδίου από τον Παγκόσμιο Οργανισμό κατά των Εγκεφαλικών Επεισοδίων
*****************************************************
Βενέδικτος Βασιλείου, M.Sc.
vassileiou@cbs.mpg.de
Γλωσσολόγος, υποψήφιος διδάκτορας Νευρογλωσσολογίας
Max Planck Institute for Human Cognitive and Brain Sciences,
Τμήμα Νευροψυχολογίας, Λειψία, Γερμανία
*Ακολουθήστε μας στο @glossoskopio (Twitter) και στο Γλωσσοσκόπιο («Η Σημερινή») (Facebook)
Έτσι περιέγραψε ο Χ.Χ. το σκίτσο της «κλοπής των μπισκότων». Ο Κ.Κ. το περιέγραψε διαφορετικά:
«Εδώ είναι μια κυρία, αλλά εδώ πέρα τώρα κάπου πρέπει να είναι. Στο σπίτι της είναι; Στην αυλή της είναι; Μάλλον κάτι πρέπει κάπου κάτι είναι τώρα εδώ πέρα τώρα αυτό το πράμα εδώ. Αυτό είναι ένα παιδάκι, παιδάκι μού φαίνεται. Και από πάνω είναι πάλι ένα παιδάκι, δεν είναι; Και αυτή είναι ας το πούμε, καρέκλα να το πούμε, αλλά δεν είναι καρέκλα, σαν σκαμπό είναι. Και τώρα ανεβαίνει στο ντουλάπι κάτι να πιάσει κι έχει ανοίξει, μου φαίνεται, εκεί πέρα το ντουλάπι να πάρει κάτι, αλλά πάει να πέσει κιόλας γιατί έχει γυρίσει το ..., αλλά δεν μπορώ να καταλάβω εδώ πέρα τώρα τι ‘ναι. Και αυτά εδώ πέρα είναι μες το σπίτι της ας πούμε αυτά εδώ πέρα ας πούμε τα πράγματα; (γελάει) Αυτό είναι κουρτίνες ας πούμε, που είναι η κουζίνα και έχει τις κουρτίνες ας πούμε αυτό. Αυτά πιάτα πρέπει να 'ναι, αυτό δεν μπορώ να το καταλάβω τώρα τι είναι. Και αυτό εδώ πέρα να είναι ας πούμε κάτι σαν ρούχο ας πούμε;».
Οι περιγραφές που δίνουν ο Χ.Χ. και ο Κ.Κ. απέχουν από αυτό που θα ονομάζαμε «κανονικές». Ο Χ.Χ. και ο Κ.Κ. υπέστησαν εγκεφαλικό επεισόδιο 2 μήνες πριν και διαγνώστηκαν αμέσως με αφασία.
Τι είναι και τι δεν είναι η αφασία;
Η βλάβη σε συγκεκριμένες περιοχές του κεντρικού νευρικού συστήματος μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο καταλήγει σε διαταραχές στην κατανόηση και παραγωγή λόγου—τη λεγόμενη αφασία. Κύριος παράγοντας επικινδυνότητας για εγκεφαλικό είναι η ηλικία, καθώς οι πιθανότητες διπλασιάζονται ανά δεκαετία μετά τα 55 έτη και τα 2/3 των ασθενών είναι άνω των 65 ετών. Περίπου 25–40% των επιζώντων διαγιγνώσκονται με αφασία.
Να διευκρινίσουμε ότι η αφασία προκαλείται αποκλειστικά από εξωτερικές βλάβες στον εγκέφαλο—κυρίως, ισχαιμία λόγω αρτηριακής απόφραξης ή αιμορραγία—χωρίς όμως η αφασία να είναι το μοναδικό πρόβλημα που προκαλείται από τέτοιες βλάβες· δυσλειτουργία ή/και παράλυση των άκρων είναι συνήθη συμπτώματα μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο. Έτσι, η αφασία διαφέρει από την επιδείνωση του λόγου σε ανθρώπους με άνοια (π.χ. νόσο Alzheimer) και επίσης διαφέρει από διαταραχές της κινητικής ή της ακουστικής παραμέτρου του λόγου (π.χ. απραξία του λόγου και δυσαρθρία). Δεν είναι δηλαδή αποτέλεσμα ούτε μείωσης της ευφυΐας, ούτε ανεπιτυχούς συντονισμού των οργάνων άρθρωσης (γλώσσα, δόντια, χείλη κ.λπ.), ούτε προβλημάτων στην ακοή. Ο αφασικός έχει υποστεί βλάβη σε εγκεφαλικές περιοχές που συμμετέχουν στην κεντρική επεξεργασία της γλώσσας με τις εξής πιθανές συνέπειες: πρώτο, ο εισερχόμενος λόγος δεν αποκωδικοποιείται σωστά—άρα, ενώ ακούει, δεν καταλαβαίνει αυτό που ακούει—και, δεύτερο, ο εξερχόμενος λόγος δεν κωδικοποιείται σωστά πριν σταλεί στα όργανα άρθρωσης—άρα, ενώ ξέρει τι θέλει να πει και μπορεί να κινήσει τα όργανα άρθρωσής του, δεν μπορεί να οργανώσει τις λέξεις με σωστή σειρά.
Έτσι άρχισαν όλα
Η ιδέα ότι ο εγκέφαλος είναι το όργανο που γεννά τη γλώσσα—μαζί και άλλες νοητικές λειτουργίες (σκέψη, μνήμη, ευφυΐα)—υπάρχει ήδη στους Ιπποκράτη, Πλάτωνα, Ηρόφιλο (5ος–4ος αι. π.Χ.) και Κλαύδιο Γαληνό (2ος αι. μ.Χ.). Ήταν από τότε γνωστό ότι η αφασία συνδεόταν με εγκεφαλικές βλάβες, αλλά το ακριβές σημείο της βλάβης δεν είχε ακόμα εντοπιστεί. Ωστόσο, ο 19ος αι. επιφύλαξε μια ριζοσπαστική ανακάλυψη.
Το 1861 ο Γάλλος νευρολόγος Pierre Paul Broca δημοσίευσε την περίπτωση του ασθενούς Louis Victor LeBorgne, ο οποίος μετά από εγκεφαλικό, είχε χάσει την ικανότητα να παράγει σωστές και ολοκληρωμένες προτάσεις, αν και κατανοούσε πλήρως όσα άκουγε. Μπορούσε μόνο να επαναλαμβάνει τη συλλαβή tan—έτσι ονομάστηκε Monsieur Tan—ενώ η λειτουργία των φωνητικών χορδών και των οργάνων του στόματος παρέμενε φυσιολογική (π.χ. όταν μασούσε και κατάπινε τροφή). Η νεκροψία του εγκεφάλου του έδειξε βλάβη στον κατώτερο μετωπιαίο λοβό του αριστερού ημισφαιρίου—τη μετέπειτα γνωστή ως περιοχή Broca. Η παρατήρηση και άλλων ασθενών με παρόμοια βλάβη οδήγησε τον Broca να συμπεράνει το 1864 ότι η συγκεκριμένη περιοχή είναι «το κέντρο της φωνούμενης γλώσσας». Το 1874 ο Γερμανός νευρολόγος Karl Wernicke δημοσίευσε περιπτώσεις ασθενών με βλάβη στον ανώτερο κροταφικό λοβό του αριστερού ημισφαιρίου—τη μετέπειτα γνωστή ως περιοχή Wernicke—που είχαν διαταραχές στην κατανόηση παρά στην παραγωγή λόγου. Έγινε σαφές ότι η αφασία δεν είναι ένα ενιαίο σύνδρομο.
Οι κυριότεροι τύποι αφασίας
Ο Broca και ο Wernicke άνοιξαν τον δρόμο για την αναγνώριση δύο βασικών, προτυπικών τύπων αφασίας, της αφασίας Broca και της αφασίας Wernicke.
Άτομο με βλάβη στην περιοχή Broca, όπως ο Χ.Χ., αν και συνεχίζει να κατανοεί τον προφορικό λόγο σχετικά καλά, παράγει λόγο μη ρέοντα, κοπιώδη, με αργό ρυθμό και πολλές παύσεις· είναι ένα είδος μη ρέουσας αφασίας. Χρησιμοποιεί κυρίως λέξεις περιεχομένου (ουσιαστικά και ρήματα) και παραλείπει λειτουργικές λέξεις (άρθρα, προθέσεις, βοηθητικά ρήματα), παράγοντας ένα είδος τηλεγραφικού λόγου με πολύ απλές προτάσεις. Συχνά δυσκολεύεται να ανακτήσει λέξεις από τη μνήμη του. Οι λέξεις όμως αυτές δεν έχουν απαραιτήτως διαγραφεί από τη μνήμη του, αφού, αν τις ακούσει, μπορεί να τις αναγνωρίσει και να τις κατανοήσει. Σπανιότερα, όταν παράγει λέξεις, αντικαθιστά σωστούς με λανθασμένους φθόγγους. Επιπλέον, η επίγνωση του γλωσσικού του ελλείμματος τού προκαλεί εκνευρισμό. Την καθαρά γλωσσική αποκλίνουσα επίδοσή του συνοδεύουν και κινητικές δυσλειτουργίες στη δεξιά πλευρά του σώματος και κάποτε προβλήματα στην άρθρωση της ομιλίας λόγω της ανατομικής γειτνίασης της περιοχής Broca με τις περιοχές που ελέγχουν τις κινητικές λειτουργίες.
Αντίθετα, βλάβη στην περιοχή Wernicke οδηγεί σε ρέουσα αφασία, όπως συμβαίνει στον Κ.Κ. Ο αφασικός Wernicke μοιάζει να είναι το αντίστροφο του
αφασικού Broca: δεν μπορεί να κατανοήσει τον προφορικό λόγο, αλλά μπορεί να παράγει γρήγορο, ρέοντα προφορικό λόγο που χαρακτηρίζεται ως «λογοδιάρροια». Αν και φαινομενικά οι προτάσεις του έχουν κανονική δομή, προσωδία και ρυθμό, στερούνται περιεχόμενο και συνοχή νοήματος και συνήθως οι απαντήσεις που δίνει μοιάζουν «άσχετες» με το θέμα. Δεν αντιμετωπίζει προβλήματα άρθρωσης, αλλά μια σειρά λεξιλογικών διαταραχών, καθώς δυσκολεύεται να ανακτήσει λέξεις από τη μνήμη του.
«Αυτό παθαίνω· έρχεται η λέξη και δεν μπορώ να την πω. Ξέρω τι θέλω να πω, αλλά δεν μπορώ να το πω» δηλώνει ένας ασθενής προσπαθώντας να περιγράψει τι βλέπει έξω από το παράθυρο στο σκίτσο. Έτσι, καταφεύγει σε περιφράσεις ή σημασιολογικά παραπλήσιες λέξεις, δημιουργεί μη υπαρκτές λέξεις (νεολογισμούς) και πολύ συχνά αντικαθιστά σωστούς με λανθασμένους φθόγγους στις λέξεις που χρησιμοποιεί. Η σοβαρή διαταραχή εδώ βρίσκεται στην πρόσβαση στο νοητικό λεξικό—δηλαδή στο κομμάτι της μνήμης όπου «αποθηκεύουμε» τις λέξεις που ξέρουμε.
Πώς παρεμβαίνουμε;
Η αυστηρή κατηγοριοποίηση ενός ασθενούς σε έναν από τους δύο παραπάνω τύπους δεν είναι πάντα εφικτή. Η ακριβής θέση και έκταση της καταστροφής του εγκεφαλικού ιστού οδηγεί σε ένα ιδιοσυγκρασιακό σύμπλεγμα συμπτωμάτων. Ο χαμένος ιστός είναι πια άχρηστος. Ο τραυματισμένος εγκέφαλος όμως έχει την ικανότητα να αναδιοργανώνει τις λειτουργίες του στον διαθέσιμο ιστό. Ο λογοθεραπευτής διαγιγνώσκει τον βαθμό σοβαρότητας του γλωσσικού ελλείματος και παρεμβαίνει αμέσως μετά το εγκεφαλικό με ειδικές γλωσσικές ασκήσεις, με στόχο να επαναφέρει τις χαμένες γλωσσικές λειτουργίες εκμεταλλευόμενος την πλαστικότητα του εγκεφάλου και τις άθικτες γλωσσικές λειτουργίες του ασθενούς.
*****************************************************
Τα δεδομένα ελληνόφωνων αφασικών αντλήθηκαν από την ηλεκτρονική βάση δεδομένων AphasiaBank, για την οποία τα συγκέντρωσε και τα επιμελήθηκε ο δρ Διονύσης Γούτσος, καθηγητής Κειμενογλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Από το 2006 η 29η Οκτωβρίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Εγκεφαλικού Επεισοδίου από τον Παγκόσμιο Οργανισμό κατά των Εγκεφαλικών Επεισοδίων
*****************************************************
Βενέδικτος Βασιλείου, M.Sc.
vassileiou@cbs.mpg.de
Γλωσσολόγος, υποψήφιος διδάκτορας Νευρογλωσσολογίας
Max Planck Institute for Human Cognitive and Brain Sciences,
Τμήμα Νευροψυχολογίας, Λειψία, Γερμανία
*Ακολουθήστε μας στο @glossoskopio (Twitter) και στο Γλωσσοσκόπιο («Η Σημερινή») (Facebook)
