Απόφαση «σταθμός» για εγγυητές - θύματα

Απόφαση ορόσημο για το τεράστιο κοινωνικοοικονομικό πρόβλημα των εκατοντάδων εγγυητών - «θυμάτων» σε μη εξυπηρετούμενα δάνεια εξέδωσε, πριν από λίγες μέρες, ο Χρηματοοικονομικός Επίτροπος, όπως αποκαλύπτει η «Σημερινή της Κυριακής». Λόγω των κακών πρακτικών που τηρούνταν, στο παρελθόν, από τον τραπεζικό τομέα και της ευκολίας με την οποία εγγυητές μετατρέπονταν σε οφειλέτες, μεγάλος αριθμός πολιτών, που... τόλμησε να βοηθήσει φιλικά και συγγενικά του πρόσωπα, εξακολουθεί να βρίσκεται μπροστά σε μεγάλα οικονομικά «αδιέξοδα».

Με την απόφασή αυτή, ημερομηνίας 29 Νοεμβρίου 2017, την οποία κατέχει η εφημερίδα μας, ο Επίτροπος, Παύλος Θ. Ιωάννου, δικαιώνει παραπονούμενη - εγγυήτρια, η οποία βρέθηκε να χρωστάει, μαζί με τους άλλους πέντε συνεγγυητές, μετά και τον θάνατο του πρωτοφειλέτη, δάνειο ύψους 350 χιλιάδων ευρώ, παρ' όλο που η εγγύηση που υπέγραψαν το μακρινό 1991 ήταν για το ποσό των 25 χιλιάδων λιρών! Η εγγυήτρια υπέβαλε πρόσφατα παράπονο στον Επίτροπο. Πληροφορήθηκε για την «εκτίναξη» του δανείου, όταν επιχείρησε να ζητήσει η ίδια δάνειο από πιστωτικό ίδρυμα, το οποίο και την ενημέρωσε για τις εκκρεμούσες υποχρεώσεις της.

«Δεν ρύθμισε ως όφειλε»

Ο Χρηματοοικονομικός Επίτροπος έκρινε ότι, μετά τον θάνατο του πρωτοφειλέτη, το εμπλεκόμενο πιστωτικό ίδρυμα δεν ρύθμισε ως όφειλε την εξόφληση του δανείου. Στην απόφαση, ημερομηνίας 29 Νοεμβρίου 2017, ο κ. Ιωάννου, αφότου σημειώνει ότι «το παράπονο στοιχειοθετείται στην ολότητά του», ενημερώνει το πιστωτικό ίδρυμα ότι οφείλει να προχωρήσει στην απαλλαγή της παραπονούμενης «από εγγυήτρια των υποχρεώσεων του αποβιώσαντα πρωτοφειλέτη». Καταλήγει, λέγοντας ότι τα δύο εμπλεκόμενα μέρη θα πρέπει να ενημερώσουν γραπτώς, εντός δύο μηνών, αν αποδέχονται την εκδοθείσα απόφαση. Μιλώντας στη «Σημερινή», ο Χρηματοοικονομικός Επίτροπός εξήγησε το σκεπτικό της απόφασής του, ενώ αναφέρθηκε και ευρύτερα στο πρόβλημα των εγγυητών.

Επίτροπος: «Επικίνδυνη ιδιαιτερότητα»

- Πώς αποκρυσταλλώνεται μέσα από τα παράπονα που φθάνουν κοντά σας το σοβαρό πρόβλημα των εγγυητών;

Πριν προχωρήσω στην ουσία της ερώτησής σας, να μου επιτραπεί να επαναλάβω αυτό που εδώ και καιρό έχω διαπιστώσει και προειδοποιήσει. Το φαινόμενο των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων (ΜΕΔ) στην Κύπρο εκδηλώνεται με μια πολύ κρίσιμη και, δυστυχώς, επικίνδυνη ιδιαιτερότητα. Είναι η μεταδοτικότητά τους και, όσο χρονίζει η αντιμετώπιση του προβλήματος των ΜΕΔ, η μεταδοτικότητα αυτή επιταχύνεται και διευρύνεται. Ο μηχανισμός, δε, μετάδοσής τους (transmission mechanism), είναι η εγγυητική σύμβαση. Εγγυητές για δανειακή σύμβαση τρίτου προσώπου υπάρχουν, βέβαια, παντού. Στην Κύπρο, όμως, υπήρξε κατάχρηση. Ιδίως στα Συνεργατικά Πιστωτικά Ιδρύματα.

Γνωρίζω γλαφυρότατες περιγραφές, σύμφωνα με τις οποίες, ο Γραμματέας ενός Συνεργατικού φώναζε τους θαμώνες του παρακείμενου, στο γραφείο του, καφενείου, για να εγγυηθούν κάποιον συγχωριανό τους...! O αριθμός των εμπλεκομένων εγγυητών σε δάνεια του Συνεργατισμού είναι τεράστιος και οι άκρως αρνητικές κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της κατάστασης αυτής μεγιστοποιούνται, εξαιτίας της ευκολίας με την οποία οι εγγυητές αυτοί καθίστανται εκ δικαστικής αποφάσεως οφειλέτες, μέσα από τη διαδικασία της διαιτησίας που εφαρμόζεται από τον Συνεργατισμό.

Έτσι, λοιπόν, τα παράπονα από εγγυητές που φτάνουν κοντά μας σχετίζονται, κυρίως, με: α) τις συνθήκες κάτω από τις οποίες κάποιος έγινε εγγυητής, β) το γεγονός ότι, σύμφωνα με σχετικούς ισχυρισμούς, ουδέποτε ειδοποιήθηκαν από τις Τράπεζες για την αδυναμία του πρωτοφειλέτη να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του, κάτι που συνέβαινε, πάντα σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του παραπονουμένου, προτού ειδοποιηθούν οι ίδιοι, γ) την απροθυμία των Τραπεζών να χρησιμοποιήσουν ενυπόθηκα ακίνητα του πρωτοφειλέτη.
- Έχετε εκδώσει οποιαδήποτε απόφαση για παράπονο από εγγυητή;

Ο Χρηματοοικονομικός Επίτροπος είναι υποχρεωμένος από τον Νόμο να επιληφθεί νομίμως υποβληθέντων παραπόνων. Κατά συνέπεια, έχει επιληφθεί και παραπόνου εγγυητών νομίμως υποβληθέντων στο Γραφείο του. Πρόσφατα, δε, έχουμε εκδώσει απόφαση υπέρ ενός παραπονούμενου εγγυητή. Το ιστορικό της υπόθεσης στη συγκεκριμένη απόφαση, η οποία στρέφεται κατά της ΣΠΕ Στροβόλου, αναφέρει τα εξής:

«Η κυρία χχχχ χχχχ (εφεξής «η παραπονούμενη», δυνάμει συμφωνίας εγγύησης ημερομηνίας 12/11/9, με συνεγγυητές άλλα πέντε άτομα, εγγυήθηκε τις υποχρεώσεις του πρωτοφειλέτη χχχχχ χχχχχ, ο οποίος έχει αποβιώσει. Οι εν λόγω υποχρεώσεις πηγάζουν από το γραμμάτιο υπ’ αριθμό χχχχχ μεταξύ του αποβιώσαντα και της ΣΠΕ Στροβόλου Λτδ (..............). Έκτοτε, η παραπονούμενη ισχυρίζεται ότι ουδέποτε έλαβε γνώση για την κατάσταση του εν λόγω δανείου. Επιπρόσθετα, μετά τον θάνατο του πρωτοφειλέτη δεν έγινε η νενομισμένη διαχείριση, ώστε να επέλθει και ρύθμιση του όλου θέματος. Εξαιτίας της εκκρεμότητας, η παραπονούμενη διαπίστωσε, κατόπιν αιτήματος για λήψη δανείου από άλλο ΑΠΙ, ότι είναι εγγυήτρια για ποσό μεγαλύτερο των €350.000,00 περίπου, ενώ η εγγύηση που υπέγραψε αρχικά ήταν για το ποσό των ΛΚ25.000,00! Αμέσως, μετά την διαπίστωση αυτή, ζήτησε απαλλαγή της από την εγγυητική υποχρέωση προς το ΑΠΙ».
- Και πώς καταλήξατε σε αυτή την απόφαση;
Το νομικό σύστημα της Κύπρου, τόσο ο περί Συμβάσεων Νόμος, όσο και ο περί της Προστασίας Ορισμένης Κατηγορίας Εγγυητών Νόμος, προσφέρει αρκετά εργαλεία προστασίας των εγγυητών, νοουμένου ότι οι ίδιοι ενεργούν έγκαιρα για να προστατευθούν.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, χρησιμοποιήσαμε πρόνοια τού περί της Προστασίας Ορισμένης Κατηγορίας Εγγυητών Νόμου, η οποία καθιστά, μεταξύ άλλων, υποχρεωτική την ενημέρωση του εγγυητή «χωρίς καθυστέρηση και γραπτώς τον εγγυητή ... για κάθε καθυστέρηση καταβολής τριών τουλάχιστον δόσεων ή αθέτηση από τον πρωτοφειλέτη οποιασδήποτε άλλης υπόσχεσης...». Πρόκειται για το άρθρο 12 του εν λόγω Νόμου, που αποτελεί μαζί με τον περί Συμβάσεων Νόμο μια πολύ αποτελεσματική ασπίδα προστασίας των εγγυητών.

Μάλιστα, η πρόθεση του Κύπριου Νομοθέτη, σε ό,τι αφορά την προστασία αυτής της ομάδας πολιτών της Δημοκρατίας, διαφαίνεται και από το γεγονός ότι, στην πρόσφατη τροποποίηση του Νόμου (2015) για προστασία των εγγυητών, διευρύνθηκε το πεδίο εφαρμογής του για όλες τις εν ισχύει συμβάσεις εγγυήσεων, ανεξάρτητα από τον χρόνο σύναψης. Να σημειώσω ότι, πριν από την εν λόγω τροποποίηση, ο Νόμος μπορούσε να εφαρμοστεί μόνο για εγγυητικές συμβάσεις που συνήφθησαν το 2003 και μετά.