Η Λευκή Βίβλος για το μέλλον της Ε.Ε.

Έχοντας διανύσει έξι δεκαετίες συνεχών προσπαθειών ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, η Ευρωπαϊκή Ένωση καλείται πλέον να γυρίσει σελίδα και να μετεξελιχθεί
Ενόψει της ιστορικής Συνόδου Κορυφής της Ρώμης, που θα λάβει χώραν την 25η Μαρτίου 2017, εορτάζοντας την 60ή επέτειο της Ευρώπης και λαμβάνοντας υπόψη τις εξελίξεις που αφορούν στο μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά και την απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου για έξοδο από την Ένωση των 28, ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Γιούνκερ παρουσίασε την 1η Μαρτίου 2017 την Λευκή Βίβλο που εκπόνησε η Επιτροπή και που αφορά στο μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Λεύκη Βίβλος στοχεύει στο να προσδώσει ένα νέο όραμα για την Ένωση των 27 πλέον κρατών, μετά και την αναμενόμενη επίκληση του Άρθρου 50 της Συνθήκης της Λισσαβώνας, αργότερα τον Μάρτιο.


Στη Λευκή Βίβλο για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρουσιάζονται πέντε συγκεκριμένα σενάρια που αφορούν στην πορεία που θα ακολουθήσει η Ένωση, ανάλογα με την επιλογή των μελών της. Τα πέντε σενάρια τιτλοφορούνται ως ακολούθως: Συνεχίζουμε κανονικά (Σενάριο 1)? Τίποτα περισσότερο από την ενιαία αγορά (Σενάριο 2)? Αυτοί που θέλουν περισσότερα κάνουν περισσότερα (Σενάριο 3)? Κάνουμε λιγότερα με πιο αποδοτικό τρόπο (Σενάριο 4)? και, Κάνουμε μαζί πολύ περισσότερα (Σενάριο 5).


Εκ του περιεχομένου των πιο πάνω σεναρίων, εξάγεται το γεγονός ότι το μέλλον της Ένωσης θα είναι πολύ διαφορετικό από το παρελθόν της. Έχοντας διανύσει έξι δεκαετίες συνεχών προσπαθειών ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, η Ευρωπαϊκή Ένωση καλείται πλέον να γυρίσει σελίδα και να μετεξελιχθεί, λαμβάνοντας υπόψη τα νέα δεδομένα που προκύπτουν και ουσιαστικά δημιουργώντας μια πιο αποκεντρωμένη Ένωση ή μια Ένωση στην οποία οι αρμοδιότητες του κέντρου θα είναι λιγότερες ή πολύ πιο συγκεκριμένες ή συνεχίζοντας ακόμη πιο δυναμικά.


Σύμφωνα με το πρώτο σενάριο, για παράδειγμα, η Ε.Ε. θα συνεχίσει ως είναι, επικεντρώνοντας την προσοχή της στην επιτυχή ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων που έχουν δρομολογηθεί ήδη από το 2014 και περιλαμβάνονται πλέον στη Δήλωση της Μπρατισλάβας του 2016. Το αρνητικό του σεναρίου αυτού αφορά στο ενδεχόμενο δοκιμασίας της ενότητας των 27 εκεί όπου υπάρχουν μείζονες διαφωνίες, ενώ σε αμφισβήτηση τίθεται, ενδεχομένως, η κοινή δράση των κρατών.


Το δεύτερο σενάριο εστιάζεται απλώς στην ενιαία αγορά, με την Ένωση να έχει αρμοδιότητες μόνον όσον αφορά τις βασικές αρχές που τη διέπουν. Βασική αρνητική παράμετρος του σεναρίου αυτού, όπως καταγράφεται από την ίδια την Επιτροπή, είναι το ότι τα δικαιώματα των πολιτών της Ένωσης, όπως αυτά απολαμβάνονται τώρα, ενδέχεται να περιοριστούν με την πάροδο του χρόνου.


Το τρίτο σενάριο δημιουργεί, ουσιαστικά, μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων, γεννώντας παράλληλα ερωτηματικά ως προς την αξία μιας τέτοιας Ένωσης αλλά και ερωτηματικά όσον αφορά τη διαφάνεια και την εφαρμογή των δικαιωμάτων για τους Ευρωπαίους πολίτες στα κράτη που επιλέγουν να κάνουν λιγότερα. Το τέταρτο σενάριο εστιάζει την προσοχή της Ένωσης σε πολύ συγκεκριμένους, προεπιλεγμένους τομείς, περιορίζοντας έτσι σημαντικά το εύρος των αρμοδιοτήτων της.


Τέλος, το τελευταίο σενάριο αφορά στην ενδυνάμωση των αρμοδιοτήτων της Ένωσης και την περαιτέρω ανάπτυξη των τομέων με τους οποίους ασχολείται, δημιουργώντας έτσι ευκαιρίες για περαιτέρω ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.


Τα πιο πάνω σενάρια θα αποτελέσουν τη βάση συζήτησης κατά την επικείμενη Σύνοδο της Ρώμης, ενώ έχουν ήδη δημιουργήσει αρκετούς προβληματισμούς ως προς το πραγματικό μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης.


ΔΡ ΑΝΤΩΝΗΣ ΣΤ. ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ
Λέκτορας Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας,
LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law - International Law and Human Rights (Kent),
Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας