Πολυσχιδής η προσφορά σε άτομα χωρίς όραση

Σε γερασμένα κτήρια στεγάζεται η Σχολή Τυφλών

Ξεπερνούν τις 2000 οι τυφλοί στην Κύπρο, βρίσκουν όμως καταφύγιο, στήριξη κι εκπαίδευση στη Σχολή «Άγιος Βαρνάβας»

Ένα πολύ ανθρώπινο ρεπορτάζ, με την υπογραφή της Μαρίας Αντούνα, δημοσίευσε χθες το Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων. Θέμα του το έργο που επιτελεί η Σχολή Τυφλών, καθώς και τα συναισθήματα της δημοσιογράφου από την ιστορία ενός τυφλού νεαρού ανθρώπου, τον οποίο συνάντησε στη Σχολή. Λόγω χώρου, δημοσιεύουμε αποσπάσματα του ρεπορτάζ της Μ. Αντούνα:

Ανοίγοντας την πόρτα της Σχολής Τυφλών στη Λευκωσία, το καλωσόρισμα από ένα νεαρό τυφλό άνδρα ήταν πολύ θερμό. «Ελάτε μέσα, κοπιάστε, καθήστε», είπε όλο ευγένεια. Η συζήτηση, εν αναμονή της συνάντησης με τη διεύθυνση της Σχολής, ξεδιπλώθηκε.

«Έτσι γεννήθηκα»

«Πώς είναι να ζεις συνέχεια στο σκοτάδι και να μη βλέπεις;», βγήκε κάπως αμήχανα η ερώτηση.

«Έτσι γεννήθηκα, δεν βρίσκω ότι έχω κάτι διαφορετικό. Αυτό γνώρισα στη ζωή μου. Από τον καιρό που ήμουν μικρός συμβιβάστηκα. Δεν ξέρω πώς είναι να βλέπεις», είπε απλά ο Νίκος Δημητρίου, 34 χρονών, από το Τσέρι.

«Υπάρχει διαφορά αν κάποιος γεννηθεί τυφλός και αν κάποιος τυφλωθεί μετέπειτα. Αν συνέβαινε τώρα, να χάσω μια άλλη αίσθηση, την ακοή για παράδειγμα, που τη βιώνω, τότε θα μου στοίχιζε περισσότερο», σημείωσε.

Με περηφάνεια μας διηγείται ότι κατόρθωσε να κάνει τα όνειρα που έκανε από μικρός πραγματικότητα. Σπούδασε, παντρεύτηκε, έχει ένα γιο τεσσάρων χρονών.

«Γνωρίζω το πρόσωπό του με την αφή. Δεν είχα την περιέργεια να δω πώς είναι το πρόσωπό του, διότι δεν έβλεπα ποτέ. Ακούω τη φωνή του, δεν με απασχολεί πώς φαίνεται. Είμαι ευτυχισμένος», προσθέτει.

Ήμουν τυχερός

«Στην περίπτωσή μου, ήμουν τυχερός, αναφέρει. «Για την ανάπτυξη ενός τυφλού παίζει μεγάλο ρόλο το περιβάλλον που θα μεγαλώσει. Αν οι συγγενείς και τα άτομα που το συναναστρέφονται δείξουν ότι λυπούνται για την αναπηρία του και του λένε ‘είσαι κρίμα και δεν μπορείς να κάμεις τίποτα’, θα εμπεδωθεί και η ιδέα στο άτομο ότι πράγματι έτσι είναι. Αν όμως υπάρχουν άτομα που θα τον ενθαρρύνουν, μπορεί να προχωρήσει στη ζωή του. Πιστεύω ότι εγώ ήμουν από τους τυχερούς που είχα υποστηρικτική οικογένεια».

Ρωτώντας για την καθημερινότητά του, μας είπε ότι το πιο δύσκολο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν όλοι οι τυφλοί είναι η διακίνησή τους με τις συγκοινωνίες που υπάρχουν.

Όσο για την προκατάληψη, χαμογελά, λέγοντας ότι «μπορεί να βελτιώθηκε κάπως τα τελευταία χρόνια, αλλά ακόμη υπάρχει. Αλλού υπάρχει οίκτος αλλού υπάρχει αδιαφορία. Ο κόσμος δεν είναι και τόσο ενημερωμένος».

Μέσα στη Σχολή

Διασχίζοντας τους διαδρόμους της Σχολής, βλέπεις τους τυφλούς να κινούνται σε ένα δικό τους οικείο περιβάλλον, που γνωρίζουν την κάθε γωνιά του. Στο άκουσμα κάποιου γνωστού τους ή ακόμη και από τον βηματισμό του, καταλαβαίνουν ποιος είναι, τον χαιρετούν και κουβεντιάζουν.

«Η Σχολή Τυφλών ‘Άγιος Βαρνάβας’ αποτελεί το μοναδικό εκπαιδευτικό ίδρυμα του είδους του στην Κύπρο, το μόνο εξειδικευμένο κέντρο που ασχολείται με θέματα εκπαίδευσης και αποκατάστασης ατόμων με οπτική αναπηρία», μας λέει η Αναπληρώτρια Διευθύντρια της Σχολής Πελαγία Καρπασίτη.

Η ίδρυσή της το 1929 σηματοδότησε την απαρχή της ειδικής εκπαίδευσης στην Κύπρο γενικότερα και της εκπαίδευσης των ατόμων με οπτική αναπηρία ειδικότερα. Μέχρι το 1957, η Σχολή λειτουργούσε στο πλαίσιο του φιλανθρωπικού μοντέλου. Με την ανεξαρτησία της Κύπρου το 1960, αρχίζει μια νέα περίοδος ανάπτυξης και αναβάθμισης του ρόλου της Σχολής, που παίρνει τη μορφή ενός πραγματικά ισότιμου δημόσιου σχολείου.

Κτίστηκε το 1963

Αναφερόμενη στα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η Σχολή, η κ. Καρπασίτη λέει ότι πρόκειται για «ένα παλιό κτήριο από το 1963, δημιούργημα του αείμνηστου Νίκου Ιερείδη, που ήταν ένας άνθρωπος με μεγάλο όραμα για την εκπαίδευση των τυφλών και είναι εξαιτίας του που υπάρχει το ιστορικό αμφιθέατρο και το παρεκκλήσι. Το κτήριο αφέθηκε για πολλά χρόνια επειδή κάποτε είχαν αποφασίσει ότι θα το κατεδαφίσουν, αφού κρίθηκε ασύμφορο να διορθωθεί».

«Είναι ένα κτήριο παλιό με πολλά προβλήματα, στο οποίο ζει και διακινείται κόσμος. Υπάρχει η ανάγκη αναβάθμισης για να προσφέρει συνθήκες πιο αξιοπρεπείς και ασφαλείς και να είναι πιο λειτουργικό. Χρειαζόμαστε αρκετή βοήθεια. Οι Τεχνικές Υπηρεσίες διεξάγουν τώρα ένα πολύ μεγάλο έργο για την αντικατάσταση της ηλεκτρολογικής εγκατάστασης, διότι κρίθηκε πεπαλαιωμένη και επικίνδυνη. Υπάρχει υγρασία στο κτήριο, τα παράθυρα είναι παλιά του 1963 με λεπτό τζάμι, η κουζίνα είναι σε άσχημη κατάσταση, οι οικιακές συσκευές είναι χαλασμένες», προσθέτει.

Αναβάθμισης και συντήρησης χρήζουν επίσης το ιστορικό αμφιθέατρο της Σχολής που είναι μοναδικό στο είδος του, καθώς και το παρεκκλήσι, που λειτουργεί με τυφλούς ψάλτες και προσελκύει πολλούς πιστούς.

Υπάρχουν φίλοι, συνεχίζει η κ. Καρπασίτη, που βοήθησαν να αγοραστούν κάποια πράγματα στη Σχολή. «Βεβαίως είναι από τον κρατικό προϋπολογισμό που λειτουργεί η Σχολή, αλλά ποτέ δεν είναι αρκετός για να καλύψει τις ανάγκες», σημειώνει.

Ο τεχνικός εξοπλισμός

Για τον τεχνικό εξοπλισμό που έχει σχέση με την εκπαίδευση των τυφλών, η Διευθύντρια είπε ότι είναι σε πολύ καλά επίπεδα, επειδή γίνεται συνεχώς επικαιροποίησή του από τον κρατικό προϋπολογισμό.

Ιδιαίτερα αναβαθμισμένη, τονίζει, είναι και η στελέχωση της Σχολής με προσοντούχο προσωπικό, που αποτελείται από 50 άτομα.

Εκφράζοντας την ανησυχία της για την ανεργία, που πλήττει και τους τυφλούς, η κ. Καρπασίτη παραδέχεται ότι «υστερούμε σε προγράμματα επαγγελματικής αποκατάστασης. Διότι έχουμε το τμήμα τηλεφωνικής, που εκπαιδεύονται οι τηλεφωνητές εδώ με την προοπτική να εργοδοτηθούν - υπάρχει ανεργία και σε αυτόν τον κλάδο - και πέρα από τη χειροτεχνία δεν έχουμε οργανωμένα προγράμματα που να στοχεύουν στην επαγγελματική εκπαίδευση. Υπάρχει και το εργαστήριο της Παγκύπριας Οργάνωσης Τυφλών, που ευτυχώς εργοδοτεί κάποια άτομα».

Χειροτεχνία

Στην αίθουσα χειροτεχνίας βρίσκουμε τη Στέλλα Χατζηκωστή, 47 χρονών, από την Κατωκοπιά, η οποία είναι σχεδόν τυφλή. Είναι ιδιαίτερα χαρούμενη φτιάχνοντας ένα κολιέ. «Είμαι από 5 χρονών στη Σχολή, είναι το δεύτερό μου σπίτι. Έρχομαι τρεις φορές την εβδομάδα, ασχολούμαι με κομπιούτερ, μαγειρική, καλαθοπλεχτική, χειροτεχνία. Εδώ είναι άνθρωποι που αγαπώ και με αγαπούν», λέει.

Στην αίθουσα της καλαθοπλεχτικής, ο 12χρονος Τουρκοκύπριος Σουλεϊμάν, από την Πάφο, φτιάχνει το δικό του εκπληκτικό κατασκεύασμα. Δηλώνει ευτυχής για την αγάπη με την οποία τον αγκάλιασαν όλοι στη Σχολή.

«Στην Κύπρο σήμερα -όπως είπε η κ. Καρπασίτη- υπάρχουν 2000 τυφλοί συνάνθρωποί μας. Είναι πλήρως λειτουργικοί, φτάνει να έχουν καλή εκπαίδευση, πρόσβαση στην πληροφόρηση και στη διακίνηση. Η προκατάληψη σαφώς υπάρχει, αλλά ο κόσμος προχωρεί και πάμε σε ένα καλό βαθμό να ξεφύγουμε από το μοντέλο της φιλανθρωπίας, συμπόνιας και οίκτου. Από την εμπειρία μου δεν θέλουν να τους οικτίρουν, γιατί τους ενοχλεί πάρα πολύ - ούτε να αγιοποιούνται επειδή είναι ανάπηροι, ούτε να θεοποιούνται γιατί τα καταφέρνουν, είναι άνθρωποι συνηθισμένοι όπως όλοι μας».

Η Διευθύντρια αναφέρθηκε και στα προβλήματα διακίνησης. «Τα ταξί είναι πανάκριβα. Οι περισσότεροι είναι άνεργοι. Επίδομα διακίνησης παίρνουν οι εργαζόμενοι και εκείνοι που ξεκινούν κύκλο σπουδών με σκοπό την επιμόρφωση και επαγγελματική αποκατάσταση, ωσάν να μην έχουν ανάγκη διακίνησης όλοι οι άλλοι. Το επίδομα διακίνησης είναι μόλις 102 ευρώ».

Πολύπλευρο το έργο

Το έργο της Σχολής, αναφέρει η κ. Καρπασίτη είναι πολύπλευρο. Τονίζει ότι ιδιαίτερα σημαντικά είναι τα προγράμματα στήριξης μαθητών με οπτική αναπηρία που φοιτούν σε συνηθισμένα εκπαιδευτήρια. Υπάρχουν γύρω στα 170 παιδιά που φοιτούν σε συνηθισμένα σχολεία.

Με την εφαρμογή τού Περί Αγωγής και Εκπαίδευσης Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες Νόμου του 1999, το Πρόγραμμα Στήριξης μαθητών με οπτική αναπηρία αναβαθμίζεται. Στο πλαίσιο του Προγράμματος παρέχονται υπηρεσίες εκπαιδευτικής, ψυχολογικής και κοινωνικής στήριξης του παιδιού, της οικογένειας και του σχολείου όπου φοιτά ο μαθητής.

Στήριξη προσφέρει η Σχολή και στα μικρά παιδιά μέχρι τριών χρονών, ενώ προσφέρει επίσης και απογευματινό πρόγραμμα, στο οποίο παιδιά που φοιτούν σε συνηθισμένα σχολεία έχουν τη δυνατότητα ενός επιπλέον αναλυτικού προγράμματος, που περιλαμβάνει θέματα όπως ηλεκτρονικοί υπολογιστές, εκπαίδευση σε ειδικά λογισμικά προγράμματα, εκπαίδευση στα εξειδικευμένα μέσα για την οπτική αναπηρία, διδασκαλία στο μπρέιλ, δεξιότητες, διακίνηση, εκπαίδευση στις δεξιότητες μελέτης, ακόμη και πώς να τοποθετηθούν τα βιβλία και τετράδια στην τσάντα τους, με τρόπο που να μπορούν εύκολα να τα βρουν, κ.ά.

Έχουμε επίσης, προσθέτει, προγράμματα εκπαίδευσης ενηλίκων, τα οποία διαχωρίζονται σε πρόγραμμα προεπαγγελματικής και επαγγελματικής κατάρτισης και αποκατάστασης, και πρόγραμμα απασχόλησης ενδιαφέροντος και εμπλουτισμού. Έχουμε γύρω στα 130 άτομα με οπτική αναπηρία από 19 μέχρι 93 χρονών.

Στη Σχολή, επίσης, φοιτούν έξι παιδιά ηλικίας από 3-6 χρονών που εντάσσονται στο Πρόγραμμα Έγκαιρης Παρέμβασης για παιδιά με οπτική αναπηρία και τις οικογένειές τους, ενώ άλλα πέντε παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας φοιτούν σε καθημερινή βάση στη μονάδα παιδιών με πολλαπλές αναπηρίες, συμπεριλαμβανομένης και της οπτικής.

(ΚΥΠΕ)