Κακόηθες μελάνωμα-καρκίνος δέρματος

ΤΕΡΑΣΤΙΑ ΣΗΜΑΣΙΑ Η ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΩΙΜΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ ΤΟΥ ΜΕΛΑΝΩΜΑΤΟΣ

Όταν διαγνωστεί στα αρχικά στάδια, είναι στις περισσότερες περιπτώσεις πλήρως ιάσιμο

Σε αντίθεση με άλλους καρκίνους του δέρματος, το μελάνωμα έχει γρήγορη και επιθετική συμπεριφορά, η οποία μπορεί να αποβεί μοιραία σε σύντομο χρονικό διάστημα - λιγότερο από ένα χρόνο

Το μελάνωμα είναι μια επικίνδυνη μορφή καρκίνου του δέρματος, που αν μείνει αθεράπευτη, μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο. Ευτυχώς στις περισσότερες περιπτώσεις υπάρχουν σημάδια που μπορεί να αναγνωρίσει κάποιος ότι ο κίνδυνος καραδοκεί. Παρατηρήστε τα και το μελάνωμα μπορεί να διαγνωσθεί νωρίς.

Όταν διαγνωστεί το μελάνωμα στα αρχικά στάδια, είναι στις περισσότερες περιπτώσεις πλήρως ιάσιμο. Έχει λοιπόν τεράστια σημασία η αναγνώριση των πρώιμων σημείων του μελανώματος.

Πώς δημιουργείται;

Το μελάνωμα δημιουργείται από τα μελανοκύτταρα - κύτταρα τα οποία βρίσκονται πάνω στην επιφάνεια του δέρματος, τα οποία εξαλλάσσονται σε καρκινικά. Σε αντίθεση με άλλους καρκίνους δέρματος, το μελάνωμα έχει γρήγορη και επιθετική συμπεριφορά, η οποία μπορεί να αποβεί μοιραία σε σύντομο χρονικό διάστημα (λιγότερο από ένα χρόνο!!) αν η διάγνωση δεν γίνει έγκαιρα (εικόνα 1 Α, 1Β - μεταστατικού μελανώματος). Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια, ο αριθμός των νέων περιστατικών μελανώματος διπλασιάζεται και προσβάλλει όλο και συχνότερα νεαρότερες ηλικίες.

Η κύρια αιτία εμφάνισης μελανώματος είναι η χρόνια έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία, δλδ χρόνια έκθεση στον ήλιο, εγκαύματα στον ήλιο, ειδικά σε άτομα με ανοιχτόχρωμες επιδερμίδες που έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν μελάνωμα. Γι' αυτό είναι ουσιώδους σημασίας να γίνεται προστασία του δέρματος από τον ήλιο και την ακτινοβολία που εκπέμπει.

Βέβαια στην αιτιολογία του μελανώματος εμπλέκονται και άλλοι παράγοντες, όπως γενετικοί, το χρώμα του δέρματος, ο αριθμός των σπίλων (ελιών) που υπάρχουν στην επιφάνεια του δέρματος του κάθε ατόμου, καθώς και η γενικότερη υγεία του ατόμου.

Πόσο συχνό είναι το μελάνωμα;

Το μελάνωμα είναι -απ' όλους τους τύπους καρκίνου που υπάρχουν- η 19η αίτια καρκίνου στον κόσμο, δλδ είναι αρκετά συχνό. Υπάρχουν περίπου 2 καινούργια περιστατικά μελανώματος ανά 100.000 άτομα κάθε χρόνο. Σε αντίθεση με άλλους καρκίνους, που διαγνώσκονται μετά την ηλικία των 65, το μελάνωμα εμφανίζεται σε πιο μικρές ηλικίες. Μπορεί να εμφανιστεί σε άντρες και γυναίκες από την ηλικία των 20-60 και είναι σπάνιο σε παιδικές ηλικίες.

Πώς μπορείς να καταλάβεις το μελάνωμα; Από εσένα εξαρτάται!

Μπορείς να αναγνωρίσεις το μελάνωμα, αν ξέρεις το δέρμα σου καλά. Το μελάνωμα μπορεί να εμφανιστεί στο δέρμα σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος. Αν παρατηρήσεις να αλλάζει ένας σπίλος (ελιά) πάνω στο δέρμα σου, π.χ. αν αλλάζει ο σπίλος (ελιά) χρώμα, σχήμα, μέγεθος, δημιουργία ανώμαλων ορίων ή αρχίσει να σου δίνει συμπτώματα, π.χ. έχει φαγούρα, πόνο ή αρχίζει να αιμορραγεί είναι σημάδια που πρέπει να θέσουν σε επιφυλακή και θα πρέπει να προγραμματίσεις επίσκεψη στον δερματολόγο σου. Δηλαδή το μελάνωμα μπορεί να δημιουργηθεί από σπίλους (ελιές) που προϋπάρχουν στο δέρμα μας.

Επιπλέον, το μελάνωμα μπορεί να εμφανιστεί στο «έδαφος» φυσιολογικού δέρματος, δλδ σε δέρμα που είναι «καθαρό» να εμφανιστεί καινούργια ελιά, όμως να μην είναι ελιά αλλά μελάνωμα. Γι' αυτό είναι σημαντικό να εξετάζεις το δέρμα σου μια φορά τον μήνα. Η αυτοεξέταση δέρματος είναι το άλφα και το ωμέγα στη γρήγορη ανίχνευση του μελανώματος, ώστε να προσέλθεις νωρίς στον δερματολόγο σου στα αρχικά στάδια της νόσου. Αυτές οι εικόνες από μελάνωμα μπορεί να σας βοηθήσουν να ξέρετε τι ψάχνετε (εικόνα 2Α, 2Β, 2Γ, 2Δ).

Ποια άτομα θεωρούνται να είναι υψηλού κινδύνου για εμφάνιση μελανώματος και θα πρέπει να εξετάζονται;

· Το μελάνωμα εμφανίζεται πιο συχνά σε λευκές φυλές, και από τους λευκούς υψηλότερο κίνδυνο εμφανίζουν τα άτομα με κόκκινα μαλλιά και ανοικτόχρωμο δέρμα. Ακολουθούν τα άτομα με ξανθά μαλλιά και γαλανά μάτια.

· Λευκωπά άτομα με πολυάριθμους σπίλους (ελιές), περισσότερες από 100, διατρέχουν πιο αυξημένο ρίσκο.

· Άτομα με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου δέρματος παρουσιάζουν αυξημένη τάση να αναπτύξουν μελάνωμα.

· Ιστορικό επανειλημμένων εγκαυμάτων είτε από τον ήλιο ή άλλης μορφής εγκαύματος, ειδικά σε παιδική ηλικία, αυξάνουν το ρίσκο να εμφανίσει κάποιος μελάνωμα.

· Άτομα που έχουν περάσει οι ίδιοι ιστορικό καρκίνου του δέρματος ή μελανώματος μπορεί να ξαναεμφανίσουν και άλλο καρκίνο δέρματος.

· Άτομα που εμφανίζουν ελιές από την παιδική ηλικία (γιγαντιαίο συγγενή μελανοκυτταρικό σπίλο).

· Άτομα που λαμβάνουν ανοσοκασταλτικά φάρμακα για άλλο ιατρικό πρόβλημα (χρόνια κατανάλωση κορτιζόνης, μεθοτρεξάτης, κυκλοσπορίνης, αζαθιοπρίνης, ιντεργερόνης, τακρολιμούς κλπ) είναι σε πιο αυξημένο ρίσκο να εμφανίσουν καρκίνο δέρματος.

Οι ανωτέρω πληθυσμοί θεωρούνται να είναι αυξημένου ρίσκου για καρκίνο δέρματος, συνιστάται να εξετάζονται μια φορά τον χρόνο για προληπτικούς λόγους, ώστε να ανιχνεύονται τα μελανώματα σε αρχικά στάδια.

Πώς γίνεται η διάγνωση του μελανώματος;

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι ώστε ο δερματολόγος να προβεί σε έγκαιρη διάγνωση του μελανώματος, αλλά και να προλάβει ύποπτους σπίλους (ελιές) οι οποίοι μπορούν να μετεξελιχθούν σε κακόηθες μελάνωμα. Στις πλείστες των περιπτώσεων ο δερματολόγος σας μπορεί να υποψιαστεί το μελάνωμα με απλή οπτική εξέταση και δερματοσκόπηση.

α. Δερματοσκόπηση

Για την πρώιμη διάγνωση του κακοήθους μελανώματος ο δερματολόγος διευκολύνεται σημαντικά με τη βοήθεια της δερματοσκόπησης. Το δερματοσκόπιο είναι ειδικό μηχάνημα το οποίο εφαρμόζεται πάνω στους σπίλους και μπορεί ο δερματολόγος να διακρίνει μορφολογικές αλλοιώσεις και χαρακτηριστικά της δομής και του χρώματος των σπίλων, που δεν είναι ορατά με το γυμνό μάτι. Έτσι μπορεί να γίνει πρώιμη ανίχνευση κάποιας κακοήθειας.

β. Χαρτογράφηση

Η χαρτογράφηση είναι μέθοδος καταγραφής των σπίλων του σώματος με τη χρήση ψηφιακής φωτογράφησης, ανάλυσης και αποθήκευσης των δερματοσκοπικών εικόνων σε ηλεκτρονικό υπολογιστή με τη βοήθεια ειδικού λογισμικού. Με τη χρήση της χαρτογράφησης μπορεί να γίνει σύγκριση των σπίλων με τις παλαιότερες εικόνες σε επόμενο έλεγχο, με αποτέλεσμα και οι πιο μικρές αλλαγές και αλλοιώσεις να είναι εύκολα ανιχνεύσιμες. Έτσι, αρχικά στάδια καρκίνου του δέρματος μπορούν να ανιχνευτούν και να αντιμετωπιστούν επιτυχώς.

Η χαρτογράφηση των σπίλων σε άτομα αυξημένου κινδύνου πρέπει να γίνεται μία φορά ετησίως, εκτός αν θεωρηθεί αναγκαία η επανεξέταση κάποιου σπίλου συντομότερα.

γ. Βιοψία

Σε περίπτωση που υπάρχει υποψία για μελάνωμα ή υπάρχει κάποιος σπίλος με άτυπα χαρακτηριστικά, αφαιρείται και αποστέλλεται για βιοψία και ανάλυση των κυττάρων, προκειμένου να εκτιμηθεί η ιστολογική του εικόνα με ακρίβεια. Η βιοψία είναι ένα διαγνωστικό εργαλείο, που στις περισσότερες περιπτώσεις επιβεβαιώνει την υποψία μελανώματος.

δ. Περαιτέρω εξετάσεις

Όταν αφαιρεθεί το μελάνωμα και βάσει τις ανάλυσης των κυττάρων της βιοψίας, και αν ο γιατρός υποψιάζεται ότι το μελάνωμα μπορεί να έχει εξαπλωθεί, μπορεί να χρειαστεί να γίνουν περαιτέρω εξετάσεις όπως αίματος, απεικονιστικός έλεγχος, π.χ. αξονικός, μαγνητικός τομογράφος, έλεγχος των λεμφαδένων κλπ.

Πώς μπορούμε να προλάβουμε το μελάνωμα;

Πρόληψη - Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαμβάνειν

Η αυτοεξέταση αποτελεί τη σημαντικότερη μέθοδο πρόληψης. Να γνωρίζετε το δέρμα σας και αν παρατηρήσετε αλλαγές πάνω στο δέρμα σας που σας ανησυχούν, να εξεταστείτε το συντομότερο. Κάθε ελιά ο οποία εμφανίζει κάποια αλλαγή θα πρέπει να σας βάζει σε υποψία. Ύποπτοι σπίλοι είναι αυτοί που αλλάζουν σχήμα, χρώμα, ή όρια. Επίσης αυτοί που αιμορραγούν ή αρχίζουν να έχουν επίμονο κνησμό (φαγούρα). Η αυτοεξέταση θα πρέπει να γίνεται σε ένα καλά φωτισμένο δωμάτιο, χρησιμοποιώντας έναν μεγάλο καθρέφτη και έναν φορητό.

Στην πρόληψη του μελανώματος σημαντική είναι και η ελαχιστοποίηση της έκθεσης στην υπεριώδη ακτινοβολία, αφού εμπλέκεται σε μεγάλο βαθμό στην αιτιολογία του μελανώματος. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με αποφυγή έκθεσης στην υπεριώδη ακτινοβολία μεταξύ των ωρών 12-4 μμ, χρήση καπέλου με μεγάλη περίμετρο, χρήση αντηλιακού με μεγάλο δείκτη προστασίας και συχνή επάλειψη, καθώς και χρήση γυαλιών ηλίου.

Στην προσπάθεια πρόληψης του καρκίνου δέρματος, όλοι οι Δερματολόγοι της Κύπρου που ανήκουν στη Δερματολογική Εταιρεία Κύπρου, αύριο Δευτέρα 8 Μαΐου, κατόπιν ραντεβού, θα εξετάζουν δωρεάν τους σπίλους (ελιές) ασθενών.

ΔΡ ΝΙΚΟΛ ΣΑΚΚΑ

Δερματολόγος- Αφροδισιολόγος

Μέλος Συμβουλίου Δερματολογικής εταιρείας Κύπρου

Λέκτορας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Λευκωσίας

info@sakkadermatologist.com

www,sakkadermatologist.com