Ακριβώς όπως ένας μουσικός της τζαζ…

Σπύρος Εξάρας: «Στις αποσκευές μου έχω τις καλύτερες ελληνικές μουσικές»

ΝΟΜΙΖΩ ΠΩΣ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΧΕΙ ΠΕΘΑΝΕΙ ΚΑΠΟΥ ΓΥΡΩ ΣΤΟ 2000. ΔΕΝ ΕΧΩ ΑΝΤΙΛΗΦΘΕΙ ΚΑΠΟΙΑ ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ, ΚΑΤΙ ΠΟΥ ΝΑ ΜΕ ΣΥΝΤΑΡΑΞΕΙ. ΑΝΤΙΘΕΤΩΣ, ΟΜΩΣ, ΕΧΕΙ ΑΝΕΒΕΙ ΠΟΛΥ ΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΤΩΝ ΜΟΥΣΙΚΩΝ. ΙΣΩΣ Η ΚΡΙΣΗ ΝΑ ΕΧΕΙ ΦΕΡΕΙ ΚΑΠΟΙΑ ΘΕΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Η συναναστροφή με φυσιογνωμίες παγκόσμιας ακτινοβολίας είναι σίγουρα μια εμπειρία που δεν μπορεί κάποιος να την εκφράσει με λόγια. Συνεργασίες αυτού του βεληνεκούς είναι σπάνιες και σε βοηθούν πάντα στην πορεία σου και στην καριέρα σου
Κάποιοι πήγαν στην Αμερική με μια βαλίτσα στο χέρι. Και ίσως να κατάφεραν να αγγίξουν το αμερικάνικο όνειρο. Ίσως να πέτυχαν, να έκαναν χρήματα, να έκαναν θάματα και πράματα. Τούτος εδώ, όμως, ο καλλιτέχνης πήγε στην Αμερική με μια κιθάρα στο χέρι... Και με την ίδια κιθάρα, με πέντε χορδές όλες κι όλες, κατέκτησε το δικό του όνειρο: Το μουσικό του όνειρο!

Δεν είναι τόσο εύκολο για έναν μουσικό από την Ελλάδα να βρεθεί στη Νέα Υόρκη, μέσα στη «φωλιά του θηρίου», όπως την ονομάζουν, και να μπορέσει να βρει -δίχως χάρτες- όλες τις χαράδρες που οδηγούν στο φως της μουσικής.

Ο Σπύρος Εξάρας είναι ένας αξιόλογος μουσικός, κιθαρίστας, συνθέτης, για τον οποίον ο περίφημος Al Di Meola αναφέρθηκε με τα καλύτερα λόγια. Είναι ένας καλλιτέχνης με ελληνικές μνήμες, με ελληνική καταγωγή, αλλά και βαθιά γνώση της διεθνούς μουσικής. Κάπου ανάμεσα στην Αστόρια και στο Μανχάταν τον είδαμε, κι ανάμεσα σ’ έναν ελληνικό καφέ με πολλή ζάχαρη και πολλές μνήμες μιλήσαμε για όλα όσα η αγάπη για τη μουσική προστάζει!
Με την ποίηση του Ελύτη και του Σεφέρη
Ένας Έλληνας κιθαρίστας και συνθέτης, ο οποίος θα μπορούσε να κάνει μια τεράστια καριέρα στην Ελλάδα, αποφασίζει να ταξιδέψει στη Νέα Υόρκη πριν από είκοσι πέντε χρόνια! Σπύρο, αλήθεια, ήξερες από την αρχή το σενάριο που ήθελες να βιώσεις ή απλώς ριψοκινδύνεψες;
Ακολούθησα την τεχνική του αυτοσχεδιασμού, όπως ακριβώς ένας μουσικός της τζαζ. Σενάριο δεν είχα. Είχα, όμως, προσανατολισμό.
Θαρρώ ότι προτού αλλάξεις τόπο επιβίωσης, μέσα στις αποσκευές σου είχες τις καλύτερες ελληνικές μουσικές. Σε βοήθησε η Ελλάδα που έφερες μαζί σου;
Τις είχα και τις έχω ακόμη. Και τις φυλάω σε «επτασφράγιστο κιτάπι». Καθώς επίσης και την ποίηση του Ελύτη και του Σεφέρη, αλλά και τα σοφά λόγια του Καζαντζάκη. Η έννοια της Ελλάδας είναι παντοδύναμη. Μου θυμίζει συνεχώς να παραμένω σταθερός στις αξίες μου.
Κάνε μας μια περιγραφή του πρώτου χρόνου που βρέθηκες στη Νέα Υόρκη και ύστερα μια περιγραφή τού «σήμερα». Τι έχει αλλάξει από τότε μέχρι σήμερα;
Πρώτη χρονιά: Μόνος με μια κιθάρα, μένοντας με συγκάτοικους σε μια «τρύπα» στο Μανχάταν, χωρίς να γνωρίζω κανέναν, προσπαθώντας να ενταχθώ μουσικά αλλά και κοινωνικά. Είκοσι πέντε χρόνια μετά: Mόνιμος κάτοικος εξωτερικού, με αρκετούς προσωπικούς δίσκους, μουσικές για θέατρο και κινηματογράφο, αλλά και πολλές και σημαντικές εργασίες με Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες. Το μεγαλύτερο και πιο επιτυχημένο πρότζεκτ, όμως, είναι η κόρη μου, 21 ετών, τεταρτοετής στο Lehigh University.
Έχεις ένα τεράστιο βιογραφικό με συνεργασίες μεγάλων Αμερικανών μουσικών, όπως Mariah Carey, Shirley Bassey, Mark Murphy και Dave Valentin, μεταξύ άλλων. Ο Al Di Meola έχει αναφερθεί για σένα με τα καλύτερα λόγια. Τι σε βοήθησε -ως μουσικό και ως άνθρωπο- η συνεργασία σου με όλους αυτούς τους φημισμένους μουσικούς της «Πόλης του Μήλου»;
Η κάθε συνεργασία είναι σαν ένα βιβλίο που διαβάζεις. Υπάρχουν πράγματα που κρατάς και άλλα που πετάς. Αυτά που κρατάς, τα διατηρείς είτε γιατί σου άνοιξαν κάποια παραθυράκια του μυαλού σου ή πόρτες για την καριέρα σου, ενώ αυτά που πετάς δεν είχαν τίποτα να σου πουν ή σου αποτυπώνονται ως παραδείγματα προς αποφυγήν. Η συναναστροφή με φυσιογνωμίες παγκόσμιας ακτινοβολίας είναι σίγουρα μια εμπειρία που δεν μπορεί κάποιος να την εκφράσει με λόγια. Συνεργασίες αυτού του βεληνεκούς είναι σπάνιες και σε βοηθούν πάντα στην πορεία σου και στην καριέρα σου.
Από πτυχίο, διδακτορικό...
Τι «πανεπιστήμιο» είναι η Νέα Υόρκη για έναν άνθρωπο της μουσικής;
Έρχεσαι από τη χώρα σου με το βασικό πτυχίο και φεύγεις με διδακτορικό! Αυτή είναι η αναλογία!
Πες μας δυο λόγια για την ομογένεια της Νέας Υόρκης και για τις μέχρι τώρα εμπειρίες σου με τους Έλληνες που ζουν και δημιουργούν σ’ αυτήν την τεράστια πόλη. Υπάρχει καλή μουσική στους κόλπους της Ομογένειας;
Όταν πρωτοήρθα το 1992 υπήρχε -μπορώ να πω- μεγαλύτερη μουσική δράση από τους μουσικούς της Ομογένειας. Υπήρχε, από τη μια, έντονα ακόμη το «σκυλάδικο» και, από την άλλην, οι μπουάτ «Θίασος» και «Μικρόκοσμος», καθώς και άλλοι χώροι, όπου αξιόλογοι μουσικοί προσπαθούσαν να αντισταθμίσουν την κατάσταση. Ήταν κάτι σαν την αντιπολίτευση, όταν έχεις άχρηστους κυβερνώντες, μπορεί να έχεις μια ισχυρή αντιπολίτευση που να επηρεάζει θετικά σε μεγάλο βαθμό. Σήμερα όλο και λιγότεροι μουσικοί ασχολούνται με την ελληνική μουσική στην Ομογένεια. Αντιθέτως, υπάρχουν υψηλού επιπέδου Έλληνες μουσικοί που κινούνται περισσότερο στον διεθνή χώρο.
«Μοιρασμένη» καριέρα
Περίγραψέ μας μια μέρα που βιώνεις εκεί που ζεις. Είσαι πάντα με μια κιθάρα στο χέρι; Πόσο πιο γρήγοροι είναι οι ρυθμοί εκεί σε σχέση με την Ελλάδα;
Η καριέρα μου είναι μοιρασμένη, θα έλεγα. Από τη μια έχω την κιθάρα και από την άλλη το τρίπτυχο «σύνθεση, ενορχήστρωση, παραγωγή».
Οι ρυθμοί εδώ είναι τάχιστοι, και το ιδιόμορφο είναι πως «τρέχουμε καθήμενοι». Εδώ είναι η πηγή μέσα από την οποίαν αναβλύζουν καινούργιες ιδέες και επιστημονικά επιτεύγματα. Δεν έχεις το περιθώριο να πεις «άσε, θα το δω μετά», γιατί το επόμενο λεπτό θεωρείσαι ξεπερασμένος. Επομένως, πρέπει να ακολουθείς το ρεύμα, αλλά ταυτόχρονα να είσαι κι εσύ ένας απο τους πρωτοπόρους. Το να μπορείς να ακολουθήσεις αυτόν το χείμαρρο απαιτεί να βρίσκεσαι μόνιμα σε εγρήγορση.
Παρακολουθείς την εξέλιξη της ελληνικής μουσικής σήμερα; Ακούς τα νέα τραγούδια, τα νέα πρόσωπα που σιγά-σιγά μπαίνουν στην εικόνα της ελληνικής μουσικής πραγματικότητας; Ποια η γνώμη σου για την ελληνική μουσική τού σήμερα;
Νομίζω πως η ελληνική μουσική έχει πεθάνει κάπου γύρω στο 2000. Δεν έχω αντιληφθεί κάποια μουσική πρόταση, κάτι που να με συνταράξει. Αντιθέτως, όμως, έχει ανέβει πολύ το επίπεδο των μουσικών. Ίσως η κρίση να έχει φέρει κάποια θετικά αποτελέσματα.
Οι φήμες λένε ότι η κόρη σου ακολουθεί καλλιτεχνικά χνάρια, που έχουν βρει ρίζες από τον πατέρα της. Αληθεύει;
Το «μικρόβιο» της μουσικής είναι κληρονομικό. Συνεπώς και η κόρη μου «μολύνθηκε». Μόνο που η μικρή έχει και εξαιρετικό ταλέντο στη στιχουργική. Έχει βραβευθεί επανειλημμένα για την ποίησή της. Είναι μια ανερχόμενη τραγουδοποιός, η οποία κινείται στον χώρο της ηλεκτρονικής ποπ/ροκ σκηνής.
Μελοποιώντας Καμπανέλλη
Μίλησέ μας για την πιο πρόσφατη δισκογραφική σου δουλειά και τους συντελεστές της.
Πρόσφατα είχα την τιμή και την τεράστια ευθύνη να μελοποιήσω ανέκδοτους στίχους του Ιάκωβου Καμπανέλλη, που βρέθηκαν στα συρτάρια από την κόρη του. Πρόκειται για δέκα ολοκαίνουργια τραγούδια, τα οποία ηχογραφήθηκαν από μουσικούς της Ομογένειας αλλά και Αμερικανούς στα στούντιο της Νέας Υόρκης, με βραβευμένους ηχολήπτες. Μια δουλειά που θεωρώ πως αναδεικνύει μιαν άλλη πτυχή του εαυτού μου. Κύρια ερμηνεύτρια αυτού του δίσκου είναι η Ελληνοαμερικανίδα σοπράνο Λίνα Ορφανού. Συμμετέχει ο Νίκος Κουρουπάκης, η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη και ο ράπερ Κόμης Χ.
Όλα αυτά τα χρόνια έτυχε να γνωρίσεις κάποια αξιόλογα ταλέντα μέσα στην ελληνοαμερικάνικη κοινότητα (νέα παιδιά που να γράφουν μουσική, στίχους ή να τραγουδάνε) που πιστεύεις ότι έχουν κάτι να δώσουν καλλιτεχνικά;
Έχω συνεργαστεί με ταλαντούχους ομογενείς μουσικούς, όπως ο Λευτέρης Μπουρνιάς (κλαρίνο), ο Φαίδων Σίνης (κανονάκι και πολίτικη λύρα), ο Χρήστος Παπαδόπουλος και ο Κώστας Ψαρρός (μπουζούκι), ο Δημήτρης Μαρίνος (μαντολίνο), ο Άγγελος Παπαδάτος (μπάσο) και ο Jim Carras (ακορντεόν), μεταξύ άλλων. Επίσης έχω συνεργαστεί και με τους εξαίρετους τραγουδιστές Νίκο Κουρουπάκη, Γιάννη Παπαστεφάνου και Julie Ziavras.

Tο εντυπωσιακό είναι πως εκτός των ομογενών έχω γνωρίσει και πολλούς Αμερικανούς, οι οποίοι έχουν υιοθετήσει την ελληνική μουσική κουλτούρα, όπως η Megan Gould και η Beth Cohen (βιολί), οι Μathias Kunzli και David Siliman (κρουστά), Rufus Cappadocia (τσέλο), και την αποδίδουν με εξαιρετικό ενδιαφέρον, αφού μέσα στην παραδοσιακή μουσική προσθέτουν και την προσωπική άρτια τεχνική τους!
Βιογραφικό
Ο Σπύρος Εξάρας αποφοίτησε από το Athens Conservatory of Music. Σπούδασε κλασική κιθάρα και σύνθεση. Ένας μουσικός διεθνούς φήμης, οποίος έχει την ικανότητα να εμπλέκει και να αξιοποιεί μουσικές από διαφορετικές κουλτούρες. Στην Ελλάδα, όπου γεννήθηκε, συμμετείχε στην Ορχήστρα της ΕΡΤ, την Ορχήστρα των Χρωμάτων, τη Συμφωνική Ορχήστρα Καμεράτα και άλλες. Έχει συνεργαστεί με μεγάλους Έλληνες συνθέτες, όπως ο Γιάννης Μαρκόπουλος, με σημαντικούς ερμηνευτές, όπως ο Μάριος Φραγκούλης, η Άλκηστις Πρωτοψάλτη, η Ευανθία Ρεμπούτσικα, ο Ηλίας Ανδριόπουλος, ο Πέτρος Γαϊτάνος και ο Κώστας Χατζής.

Σε διεθνές επίπεδο έχει παίξει με καλλιτέχνες, όπως: Shirley Bassey, Randy Brecker, Jon Benitez, Matt Garrison, Ray Vega, Tessa Souter, J.D. Walter, Joel Rosenblatt και τους βραβευθέντες με Grammy, Dave Valentin, Hernan Romero, Gerardo Velez και Arturo O’Farrill. Συμμετείχε ως σολίστας στην κιθάρα με τη Mariah Carey’s στο πλατινένιο κομμάτι της “My All”. Όσον αφορά τις συμμετοχές του σε ταινίες και θέατρο, αναφέρουμε τα εξής: Everything For a Reason, Niko’s Restaurant, Just Cause. Tα θεατρικά Gallathea, and The Hand And Hen.

Επίσης έχει γράψει μουσική για διαφημίσεις. Έχει εκδώσει τρεις προσωπικούς δίσκους: “Spiros Exaras plays Kostas Hatzis” (MBI, 1992), “Phrygianics” (Blue Note, 2003), "Old Waters New River" (Harbinger/Naxos, 2014). Επίσης είχε συμμετοχή ως featured artist στο "Live in Athens, Greece" (Mark Murphy ) CD (Harbinger/Naxos, 2016).

Σε άλλες συνεργασίες συναντήθηκε με τον Achilles Liarmakopoulos's (Canadian Brass) "Trombone Atrevido" και "Ethereal" albums, με τη σύνθεση "Chorinho Do Sol" και "Nostos". Πρόσφατα κυκλοφόρησε ο τέταρτος δίσκος του "Στις παραλίες του φεγγαριού" σε ποίηση Ιάκωβου Καμπανέλλη (MLK Records, 7 Δεκεμβρίου, 2016).