Όσα παίρνει ο… άνεμος

Σε μερικά μόνο χρόνια από σήμερα, τα ακραία καιρικά φαινόμενα δεν θα αποκαλούνται πλέον ως τέτοια, καθώς η συχνότητά τους -ιδιαίτερα στη γεωγραφική περιοχή όπου βρίσκεται η Κύπρος- θα αυξηθούν σε τέτοιο βαθμό, ώστε θα αντιμετωπίζονται ως κανονικά. Η έννοια του ακραίου καιρικού φαινομένου -όπως είναι για παράδειγμα ο καύσωνας, οι πλημμύρες και οι τυφώνες- έχει να κάνει με τη σπανιότητα με την οποία εμφανίζεται.

Ο ανεμοστρόβιλος που χτύπησε τους Αγίους Τριμιθιάς την περασμένη Κυριακή (21/10) και οι υλικές καταστροφές που άφησε στο πέρασμά του, δοκίμασαν τα αντανακλαστικά του κρατικού μηχανισμού, χωρίς, ευτυχώς, να θρηνήσουμε θύματα. Ωστόσο, σύμφωνα με το ιστορικό όπως αυτό έχει καταγραφεί από τη Μετεωρολογική Υπηρεσία, στο παρελθόν χάθηκαν ακόμη και ανθρώπινες ζωές από τους ανεμοστρόβιλους. Ως εκ τούτου, εύλογα προκύπτει το ερώτημα: Είναι έτοιμος ο κρατικός μηχανισμός ν' αντεπεξέλθει και να αντιμετωπίσει τέτοιου είδους φαινόμενα, τα οποία όλο και θα εντείνονται;
Το ιστορικό

Η «Σημερινή» της Κυριακής εξασφάλισε και παρουσιάζει για πρώτη φορά συνοπτικά το ιστορικό των ανεμοστρόβιλων στην Κύπρο, όπως αυτοί έχουν καταγραφεί από τη Μετεωρολογική Υπηρεσία. Τον σχετικό κατάλογο ετοίμασε ο Ανώτερος Λειτουργός της Υπηρεσίας, Φίλιππος Τύμβιος, ανατρέχοντας στη βάση δεδομένων της Μετεωρολογικής, στα αρχεία του αγγλικού Γραφείου Πρόγνωσης, αλλά και στη σχετική βιβλιογραφία.

Το 1936 ανεμοστρόβιλος στην Κερύνεια έριξε το καμπαναριό της εκκλησίας στην οποία είχαν καταφύγει μαθητές, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν τρία παιδιά. Το 1946 καταγράφηκε ένα περιστατικό εμφάνισης ανεμοστρόβιλου στο Αεροδρόμιο Λευκωσίας, όπου είχαμε την καταστροφή αεροπλάνων από το χαλάζι και τον δυνατό άνεμο. Στις 31 Ιουλίου του 1969, ένας ανεμοστρόβιλος στη Λευκωσία παρέσυρε στην πορεία του μερικές στέγες.

Στις 22 Δεκεμβρίου του 1969 είχαμε το πιο καταστροφικό χτύπημα από ανεμοστρόβιλους στην Κύπρο μέχρι εκείνη τη στιγμή, με πάμπολλες καταστροφές σε σπίτια και υποστατικά, αλλά, κυρίως, την απώλεια ανθρώπινων ζωών. Συγκεκριμένα, ομάδα σιφώνων θάλασσας (6 συνολικά), χτύπησε τη Λεμεσό και την Επισκοπή με τραγικό απολογισμό τον θάνατο τεσσάρων προσώπων.

Πολύ σημαντική είναι η μαρτυρία αυτόπτη μάρτυρα της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας Κύπρου, που αναφέρει ότι οι πρώτοι σίφωνες που άφησαν τη θάλασσα και βγήκαν στην ακτή κινούνταν σε ζεύγος και μάλιστα σε αντίθετη φορά, κάτι που παρατηρείται σπάνια. Στις 29 Μαΐου του 1986 σχηματίστηκε ένας ισχυρός ανεμοστρόβιλος στον Κόρνο και στα Πυργά, που προξένησε σημαντικές καταστροφές σε ακίνητη περιουσία.

Την 1η Σεπτεμβρίου 1997, καταστροφικός ανεμοστρόβιλος έπληξε τα μεσάνυχτα την περιοχή Λάρνακας - Ξυλοτύμπου - Άχνας, προκαλώντας μεγάλες ζημιές σε σπίτια, υποστατικά και δρόμους. Ο ανεμοστρόβιλος ξεκίνησε από την περιοχή του Κ.Ο.Τ. στη Λάρνακα, ξερίζωσε δέντρα και προξένησε ζημιές σε καλώδια. Πρόκειται κατά πάσα πιθανότητα για σίφωνα θάλασσας, αλλά λόγω του προχωρημένου της ώρας δεν υπήρξε μαρτυρία που να επιβεβαιώσει τις υποψίες.

Στις 12 Αυγούστου 1998, στην Κοκκινοτριμιθιά, με θερμοκρασία εδάφους 40 βαθμούς, ανεμοστρόβιλος προξένησε σημαντικές καταστροφές σε δεκάδες σπίτια, ενώ κατάφερε να ξεριζώσει και να σηκώσει στον αέρα ολόκληρη αποθήκη. Σχεδόν ένα χρόνο αργότερα, στις 24 Αυγούστου 1999, ένας ανεμοστρόβιλος κτύπησε στον κύριο δρόμο Λευκωσίας-Λεμεσού, κοντά στο νέο στάδιο ΓΣΠ, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ατυχημάτων στον δρόμο και τον σοβαρό τραυματισμό γυναίκας οδηγού.

Μερικές μέρες αργότερα, στις 7 Σεπτεμβρίου 1999, ισχυρός ανεμοστρόβιλος έπληξε τις περιοχές Σια και Κόρνο. Ήταν ιδιαίτερα βίαιος και ξερίζωσε ολόκληρα δέντρα (πεύκα) και στέγες σπιτιών. Στις 25 Οκτωβρίου του ίδιου έτους, ανεμοστρόβιλος στην περιοχή Δευτεράς-Ψημολόφου προκάλεσε μεγάλες ζημιές και σοβαρούς τραυματισμούς δύο εργατών. Στις 19 Φεβρουαρίου 2000, ισχυρότατος ανεμοστρόβιλος έπληξε τις περιοχές Μαρί, Αγγλισίδες, Ορμήδεια και Αραδίππου, προκαλώντας εκτεταμένες ζημιές χιλιάδων λιρών σε κατοικίες, κτηνοτροφικά υποστατικά και σε ένα φυτώριο.

Ο πρώτος ανεμοστρόβιλος εκδηλώθηκε στις Αγγλισίδες, στις 7.15 π.μ. Στο Μαρί, ο δυνατός ανεμοστρόβιλος παρέσυρε αρκετές τσίγκινες στέγες σπιτιών, ενώ και στην Αραδίππου σημειώθηκαν ζημιές σε τσίγκινες στέγες κτηνοτροφικών υποστατικών, που βρίσκονταν στον δρόμο Ριζοελιάς-Δεκέλειας. Ζημιές προκλήθηκαν, επίσης, σε κτηνοτροφικά υποστατικά στην Ορμήδεια. Ευτυχώς, δεν υπήρξαν τραυματισμοί από την κακοκαιρία.

Στις 16 Απριλίου 2001, Μεγάλο Σάββατο, σφοδρή κακοκαιρία, με καταρρακτώδεις βροχές και ισχυρούς ανέμους, έπληξε την πόλη και την επαρχία Λάρνακας. Δύο ηλικιωμένα πρόσωπα διέτρεξαν σοβαρό κίνδυνο, όταν ανεμοστρόβιλος άρπαξε τις στέγες των σπιτιών τους στο Αλεθρικό. Ζημιές από τον ίδιο ανεμοστρόβιλο, σε πιο περιορισμένη όμως έκταση, σημειώθηκαν και στα χωριά Κοφίνου και Αναφωτία, απ’ όπου είχε διέλθει προηγουμένως. Εξάλλου, στην Ορμήδεια, λόγω της κακοκαιρίας, προκλήθηκαν ζημιές σε θερμοκήπια. Ο ανεμοστρόβιλος συνοδευόταν από καταρρακτώδεις βροχές.

Στις 18 Αυγούστου του 2001, ανεμοστρόβιλος στους Τρούλλους της επαρχίας Λάρνακας διήλθε την Πράσινη Γραμμή και, σύμφωνα με δημοσιεύματα του Τύπου, είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο ενός κατοχικού στρατιώτη. Στις 27 Ιανουαρίου 2003 και στις 22 Ιανουαρίου 2004, δύο πολύ παρόμοια ξεσπάσματα ανεμοστρόβιλων «χτύπησαν» τα νότια παράλια. Συγκεκριμένα, εμφανίστηκαν τέσσερεις υδροστρόβιλοι, οι οποίοι βγήκαν στα παράλια και προχώρησαν στο εσωτερικό, αφήνοντας πίσω τους ένα νεκρό και 4 τραυματίες.

Στις 19 Σεπτεμβρίου 2009, καταγράφηκε ο σχηματισμός ενός πολύ ισχυρού ανεμοστρόβιλου από υπερκύτταρο στην περιοχή των Λατσιών (εντάσεως Τ2-Τ3), ο οποίος προχώρησε διαμέσου του δάσους της Αθαλάσσας και κατέληξε στην περιοχή του Άρωνα, κατευθυνόμενος προς την Πράσινη Γραμμή. Το αποτέλεσμα ήταν υλικές ζημιές και 17 τραυματίες.
Μας περιμένει η κόλαση

«Η κλιματική αλλαγή δεν μας χτυπάει απλώς την πόρτα. Είναι εδώ και ζούμε ήδη τις συνέπειες της καταστροφής του περιβάλλοντος». Ο βουλευτής των Οικολόγων - Συνεργασία Πολιτών και τέως Επίτροπος Περιβάλλοντος, Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, μιλώντας στη «Σ», ανέφερε ότι, σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, μέχρι το 2070, ο καύσωνας στην Κύπρο θα αγγίζει τους 47 βαθμούς Κελσίου.

Οι νύχτες στην Κύπρο θα είναι πιο ζεστές, ενώ το καλοκαίρι θα μεγαλώσει ακόμη περισσότερο. Η γεωγραφική περιοχή όπου βρίσκεται η Κύπρος, ανέφερε ο κ. Θεοπέμπτου, είναι η χειρότερη στον πλανήτη και άμεσα επηρεαζόμενη από την αύξηση της θερμοκρασίας. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα ενταθούν, αφού θα έχουμε ακόμη μεγαλύτερη μείωση των βροχοπτώσεων.

Η βροχόπτωση στην Κύπρο, πρόσθεσε, θα έχει συγκριμένα χαρακτηριστικά, καθώς θα υπάρχουν μεγάλα διαστήματα ανομβρίας και ακολούθως καταρρακτώδεις βροχές για πολύ μικρό διάστημα. Το αποτέλεσμα θα είναι να αυξηθούν σε πολύ μεγάλο βαθμό οι πλημμύρες. Οι κλιματικές αλλαγές, που προβλέπεται να σημειωθούν στην Κύπρο, θα φέρουν αλυσιδωτές επιπτώσεις στο οικοσύστημα, με το 70% της Γης να κινδυνεύει με απερήμωση, τόνισε.

Την ίδια ώρα, ο κίνδυνος για πολύ περισσότερες πυρκαγιές θα εκτοξευτεί. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής δεν θα επηρεάσουν, όμως, μόνο το περιβάλλον, αλλά και τον άνθρωπο, λέει και εξηγεί ότι, λόγω της ζέστης, θα μειωθεί και το προσδόκιμο ζωής. Όπως υπογραμμίζει ο κ. Θεοπέμπτου, οι υψηλές θερμοκρασίες θα προκαλέσουν αύξηση και στα κρούσματα συγκεκριμένων ασθενειών, όπως είναι η μαλάρια των πόλεων.
Είμαστε έτοιμοι;

Ο πρόσφατος ανεμοστρόβιλος στους Αγίους Τριμιθιάς δοκίμασε σε ένα βαθμό τα αντανακλαστικά των κρατικών υπηρεσιών. Οι ίδιες οι Υπηρεσίες υποστηρίζουν ότι ανταποκρίθηκαν με επάρκεια και αμεσότητα στο περιστατικό, κάτι που αμφισβητείται από μια μερίδα πολιτών που επλήγησαν από τον καταστροφικό ανεμοστρόβιλο. Η «Σ» επικοινώνησε με τις αρμόδιες Υπηρεσίες που ενδέχεται να κληθούν για να ανταποκριθούν σε φυσικές καταστροφές (σεισμούς, πλημμύρες, πυρκαγιές, τυφώνες).

Αυτό που μας ειπώθηκε είναι ότι, με βάση τη νομοθεσία, υπάρχει μια σειρά σχεδίων αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών, με την κάθε υπηρεσία να έχει τους δικούς της κανόνες λειτουργίας. Αυτό που μπορεί να χαρακτηριστεί ως «κενό» είναι η απουσία ενός συντονιστικού φορέα, γεγονός το οποίο φαίνεται να προβληματίζει την Κυβέρνηση.

Μεταξύ άλλων, η «Σ» συνομίλησε και με τον Διευθυντή του Τμήματος Περιβάλλοντος, Κώστα Χατζηπαναγιώτου, που κλήθηκε να σχολιάσει το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, αλλά και τον σχεδιασμό από πλευράς Πολιτείας με στόχο την αντιμετώπιση μελλοντικών κινδύνων από την εκδήλωση ακραίων καιρικών φαινομένων. Σύμφωνα με τον κ. Χατζηπαναγιώτου, το Υπουργικό Συμβούλιο ζήτησε από την Υπηρεσία του να καταρτίσει «Σχέδιο Διακυβέρνησης Κλίματος και Ενέργειας», παραδοτέο μέχρι τον Φεβρουάριο του 2019.

Προβαίνοντας σε διαχωρισμό των μέτρων που αφορούν στα ακραία καιρικά φαινόμενα από τον σχεδιασμό για την κλιματική αλλαγή, ο διευθυντής της Υπηρεσίας υπογράμμισε ότι, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του, το Τμήμα Περιβάλλοντος εστιάζει στις δράσεις για μείωση των αέριων εκπομπών από τις διάφορες δραστηριότητες του ανθρώπου. Στο εν λόγω σχέδιο δράσης, το οποίο θα είναι δεσμευτικό προς το Κράτος, συμπεριλαμβάνονται στόχοι με ορίζοντα το 2020 και το 2030 και λεπτομερής επεξήγηση για τον τρόπο υλοποίησής τους.

Ο κ. Χατζηπαναγιώτου δήλωσε στη «Σ» ότι το νέο σχέδιο βρίσκεται στα σκαριά και προσθέτει ότι μέσω αυτού θα ενοποιηθούν και θα ποσοτικοποιηθούν όλες οι περιβαλλοντικές δράσεις των αρμόδιων Υπηρεσιών. «Με τον τρόπο αυτό», όπως αναφέρει, «τόσο οι πολίτες όσο κι εμείς θα μπορούμε απ' εδώ και πέρα να βλέπουμε όλη την εικόνα, σε αντίθεση με αυτό που συμβαίνει τώρα, όπου οι δράσεις των Υπηρεσιών αντιμετωπίζονται αποσπασματικά».