Ένα «εγχειρίδιο» μνήμης για μνήμονες και επιλήσμονες

«Το βιβλίο, βέβαια, είναι προϊόν μιας πολύχρονης ψυχικής δοκιμασίας. Μιας δοκιμασίας που πήγασε από το χρέος προς τη μνήμη όχι μόνο των γονιών μου, που με ανέθρεψαν, αλλά και του τόπου και των ανθρώπων μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο της πατρίδας που ως τροφείς με ανάστησαν, όπως το βρίσκουμε και στους αρχαίους συγγραφείς από τον Όμηρο, τον Πίνδαρο μέχρι και τον Αισχύλο»
Πλήθος κόσμου παρευρέθη στην παρουσίαση του βιβλίου της Τούλας Χατζηκωστή «Ένας κόσμος που χάθηκε - Γλυκόπικρες Αναμνήσεις από την Κύπρο του χθες» (Εκδόσεις Γερμανός 2018) την περασμένη Πέμπτη, στο Σπίτι της Κύπρου, στην Αθήνα.

Το βιβλίο παρουσίασαν ο Γιώργος Συλλούρης, Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Κυπριακών Οργανώσεων Ελλάδας, και η ψυχολόγος και Πρόεδρος του Ιδρύματος «Ανδρέας Λεντάκης», Έφη Λεντάκη, ενώ χαιρετισμό απηύθυνε ο Πρέσβης της Κύπρου στην Αθήνα, Κυριάκος Κενεβέζος.

Εισαγωγική ομιλία έκανε ο εκδότης, Ανδρέας Γερμανός, ενώ αποσπάσματα από το βιβλίο διάβασε η ηθοποιός Μιμή Ντενίση.

Στην αντιφώνησή της η συγγραφέας χαρακτήρισε το βιβλίο -«το μικρό αυτό αφήγημα/πόνημα»-, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, ως μια εκπλήρωση χρέους προς τη μνήμη του τόπου και των ανθρώπων που την ανέθρεψαν, με αφετηρία τις αναμνήσεις και τα βιώματα μιας άλλης εποχής, στο λυκαυγές της σύγχρονης πολύπαθης κυπριακής Ιστορίας.

Ένα εγχειρίδιο μνήμης, πρόσφορο για την περιήγηση στην κοιτίδα «ενός άλλου κόσμου πιο ανθρώπινου, πιο όμορφου, πιο αληθινού», που χάθηκε, με το δράμα του 1974 και τον ξεριζωμό από την πατρώα γη.

Η Τούλα Χατζηκωστή, στο διακοσίων σελίδων αφήγημά της, με γλαφυρή και ζωντανή γλώσσα, ξεδιπλώνει το χρονικό της εποχής που εξέβαλε στην τραγωδία του 1974, μέσα από ανθρώπινες ιστορίες, που συνέθεσαν και την τοιχογραφία της δικής της ζωής. «Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο αναμνήσεων, όπου η βιογραφία, η ηθογραφία, η τοπογραφία και η ιστορία του νησιού της Αφροδίτης συναντώνται και η ζώσα κυπριακή τραγωδία ξεδιπλώνεται με ματιά όχι τόσο πολιτική, όσο ανθρώπινη» γράφει ο κριτικός Γιάννης Θ. Κεσσόπουλος.
Η συγγραφέας, με αξιοθαύμαστη ακρίβεια, καταφέρνει να ανασυνθέσει το πολύμορφο τοπίο των τόπων και των ανθρώπων πάνω στον καμβά της ιστορίας, «ξεδιπλώνοντας, εν είδει ημερολογίου, όλους τους χαρακτήρες που συνέθεσαν το φιλμ της δικής της ζωής».
Η Τούλα Χατζηκωστή, σε αντίθεση με επιτηδευμένες τεχνικές μιας εντυπωσιοθηρικής αφηγηματογραφίας, κατέχει την τέχνη της ζωντανής αφήγησης, που αναδεικνύει τη δύναμη της επικοινωνιακής αναγνωστικής αμεσότητας, αλλά και τη μέθεξη της συνοδοιπορίας στ’ αχνάρια ανθρώπων της αλλοτινής κυπριακής κοινωνίας, όπως και σε κρίσιμες καμπές δραματικών γεγονότων από την πρόσφατη Ιστορία του τόπου μας, αναφέρει σε κριτικό σημείωμά της η κριτικός, Χρυσόθεμις Χατζηπαναγή, για να προσθέσει:

«Έτσι, η αλήθεια της αυθεντικής βιωματικής γραφής αποτυπώνεται με την απέριττη εκφραστική αρτιότητα της φιλολόγου συγγραφέως και τη συνοχή των αυτοτελών αναδιηγηματικών δρώμενων στη δομική συνάρθρωση της ευθύγραμμης ροής είτε της εγκιβωτιστικής τους αναδρομής. Η παραστατική αναβίωση των οικογενειακών περιπετειών και των αυτοαναφορικών κομβικών σημείων από τη νεανική ζωή της αφηγήτριας-συγγραφέως συνηχούν αντιστικτικά και εξελικτικά ερμηνεύονται μέσα στις ανατρεπτικές αλλαγές του ευρύτερου κοινωνικοπολιτικού γίγνεσθαι από τις αρχές και τα μέσα του περασμένου αιώνα μέχρι τις τραγικές στιγμές του 1974 με τους ρυθμούς κινηματογραφικής πρόσληψης σε μιαν οιονεί μυθιστορηματική αυτοβιογραφία ημερολογιακής καταγραφής».
Αποδελτιώνοντας τις σελίδες της Ιστορίας

Αυτούσια η αντιφώνηση από τη συγγραφέα, στην εκδήλωση:

«Κυρίες και Κύριοι,

»Φίλοι και φίλες,

»Με ανυπόκριτη συγκίνηση σάς απευθύνω απόψε αυτές τις λίγες λέξεις. Πρέπει να τονίσω ότι ούτε για μια στιγμή δεν θεώρησα ότι το αφήγημα αυτό έχει αξιώσεις κάποιας ασήμαντης, έστω, λογοτεχνικής καταξίωσης.
»Το βιβλίο, βέβαια, είναι προϊόν μιας πολύχρονης ψυχικής δοκιμασίας. Μιας δοκιμασίας που πήγασε από το χρέος προς τη μνήμη όχι μόνο των γονιών μου, που με ανέθρεψαν, αλλά και του τόπου και των ανθρώπων μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο της πατρίδας, που ως τροφείς με ανάστησαν, όπως το βρίσκουμε και στους αρχαίους συγγραφείς από τον Όμηρο, τον Πίνδαρο μέχρι και τον Αισχύλο.
»Το χρέος αυτό με ώθησε στη συγγραφή του μικρού αφηγήματος με μόνη εσωτερική παρόρμηση να απεικονίσω τα βιώματα σε παραστάσεις ως ιστορική καταγραφή χρήσιμη για τις νέες γενιές της ηλεκτρονικής επανάστασης. Μέσα στη δίνη της εποχής μας, όπου η γνώση αποκτάται χωρίς κανένα απολύτως προσδιορισμό ή έλεγχο, το μικρό αυτό πόνημα (εγχειρίδιο) φέρνει στη μνήμη έναν άλλον κόσμο, πιο ανθρώπινο, πιο όμορφο, πιο αληθινό.
»Μέσα από την αναδρομή της δικής μου προσωπικής ζωής και αφηγήσεις άλλων, ίσως ο αναγνώστης μπορέσει να ξαναζήσει γεγονότα που σημάδεψαν και τον ίδιο και να του προσφέρουν μερικές γλυκόπικρες αναμνήσεις. Τα ιστορικά γεγονότα, τα οποία οδήγησαν στο δράμα και τον ξεριζωμό των Κυπρίων, εύχομαι να αποτελέσουν έναυσμα για αποφυγή άλλων μοιραίων αποφάσεων για τον δύσμοιρο τόπο μας.

»Κυρίες και κύριοι, φίλες και φίλοι,

»Μετά τα όσα έχουν πει οι προηγούμενοι ομιλητές, και τους οποίους ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου, το μόνο που αισθάνομαι σήμερα είναι να τονίσω το πόσο σημαντικός είναι ο κόσμος που χάθηκε στην ευρύτερη έννοιά του και πόσο ασήμαντα, ίσως, είναι όσα λέγονται σήμερα για να αποδώσουν με λόγια απλά τόσο ενδιαφέρουσες σελίδες ιστορίας.

»Τελειώνοντας, θα ήθελα να σας εξομολογηθώ κάτι: Πολύ συχνά σκέφτομαι ότι κι εγώ μαζί με τη δική μου γενιά φέρουμε πολύ μεγάλη ευθύνη γιατί δεν μπορέσαμε με τη δική μας φωνή, με τις δικές μας πράξεις, να προστατεύσουμε αυτόν τον όμορφο κόσμο, ώστε οι μνήμες μας να είναι μόνο γλυκές. Σας ευχαριστώ. Σας ευχαριστώ θερμά όλους όχι μόνο γιατί με τιμάτε απόψε σ’ αυτήν τη συγκινητική συνάντηση. Είμαι βέβαιη ότι με την εδώ αποψινή παρουσία σας θέλετε να τιμήσουμε όλοι μαζί την Κύπρο μας».