Ιδεατός κόσμος ονείρων και πραγματικότητα

ΜΕ ΟΣΑ ΕΧΟΥΝ ΠΡΟΚΥΨΕΙ, ΠΡΩΤΙΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ ΑΥΤΗΝ ΤΗ ΣΤΙΓΜΗ ΕΙΝΑΙ Η ΑΠΟΚΡΟΥΣΗ ΤΩΝ ΙΔΕΩΝ ΠΕΡΙ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΚΑΙ ΛΥΣΗΣ ΔΥΟ ΚΡΑΤΩΝ ΚΑΙ Η ΕΠΑΝΕΝΑΡΞΗ ΤΩΝ ΣΥΝΟΜΙΛΙΩΝ ΣΕ ΜΙΑ ΟΡΘΗ ΚΑΙ ΣΥΜΦΩΝΗΜΕΝΗ ΒΑΣΗ
Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης κάλεσε κάποιους να ξυπνήσουν από τον ιδεατό κόσμο, στον οποίο ζουν. Ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών ζήτησε από όσους ελπίζουν ότι θα αποσυρθούν όλα τα τουρκικά στρατεύματα από την Κύπρο και θα καταργηθούν οι τουρκικές εγγυήσεις στο νησί, να ξυπνήσουν από το όνειρο. Ας αποδεχτούμε την έκκληση των δύο πολιτικών και ας υιοθετήσουμε μια ρεαλιστική - πραγματιστική αντιμετώπιση των πραγμάτων. Ας διαβάσουμε, λοιπόν, την πραγματικότητα με βάση τα γεγονότα και τα δεδομένα.

1. Το Κυπριακό μέχρι το 1974 ήταν πρόβλημα ολοκλήρωσης της Ανεξαρτησίας, Κυριαρχίας και Εδαφικής Ακεραιότητας της Κύπρου και ρύθμισης λειτουργίας του κράτους υπό το πρίσμα της πολιτειακής σχέσης των δύο κοινοτήτων κατά τρόπο αποτελεσματικό.

2. Από το 1974 και μετά, το Κυπριακό είναι πρόβλημα εισβολής και κατοχής, στην πεμπτουσία του, παραμένοντας πρόβλημα αποκατάστασης - ολοκλήρωσης της Εδαφικής Ανεξαρτησίας, Κυριαρχίας και Ανεξαρτησίας και, ταυτόχρονα, συμφωνίας για τη ρύθμιση των σχέσεων των δύο κοινοτήτων στο πλαίσιο μιας ομοσπονδιακής λύσης.

3. Το 1974, η εισβολή, που προέκυψε ως συνέχεια του πραξικοπήματος, καρπός συνωμοσίας Αμερικανών, ΝΑΤΟϊκών, Χούντας και ΕΟΚΑ Β ́. Βασικός στόχος των Αμερικανών ήταν από τη δεκαετία του 1950 ο έλεγχος της Κύπρου. Με δεδομένη τη σχέση τους με την Τουρκία, από τη δεκαετία του 1960 επέλεξαν ως μέσον επίτευξης του στόχου τους τον ΝΑΤΟϊκό έλεγχο στην Κύπρο, μέσω Ελλάδας και Τουρκίας, εξ ου και τα διάφορα σχέδια τα οποία επεξεργάστηκαν για διπλή ένωση ή παραχώρηση βάσης στην Τουρκία ή ενός τμήματος εδάφους της Κύπρου στην Τουρκία, κ.ο.κ.

4. Έκτοτε, η αντίληψη αυτή προσαρμόζεται στα εκάστοτε νέα δεδομένα και συνθήκες, αλλά η διχοτομική ουσία της παραμένει. Πρόσφατα, ο Σενέρ Λεβέντ, σε άρθρο του, επανέφερε μέρος απ' όσα είχε αποκαλύψει σε συνέντευξή του στο BBC ο Άγγλος απόστρατος ταγματάρχης Martin Packard. Παραθέτω αποσπάσματα από το άρθρο του: «Είναι ο αξιωματικός, ο οποίος, το 1964, δέκα χρόνια πριν από το 1974, εστάλη στην Κύπρο ξαφνικά, για άλλο καθήκον, ενώ υπηρετούσε στο βρετανικό ναυτικό».

Τότε συνεχίζονταν οι αιματηρές συγκρούσεις που άρχισαν τον Δεκέμβριο του 1963 ανάμεσα στους Ελληνοκύπριους και τους Τουρκοκύπριους. Στον Packard, ο οποίος γνώριζε καλά Ελληνικά, ανατέθηκε το καθήκον να πετύχει την ειρήνη ανάμεσα στις δύο κοινότητες και να εκτελέσει χρέη διαμεσολαβητή. Λέει τα εξής ο Jolyon Jenkins, παραγωγός προγραμμάτων στο BBC, που είχε έρθει στο νησί την ίδια περίοδο: «Άλλο ήταν το σχέδιο που είχαν στο μυαλό τους τότε οι Αμερικανοί και οι Άγγλοι». Ούτως ή άλλως, αυτό εμφανίστηκε μπροστά στον Packard με όλη τη γύμνια σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά την έλευσή του στο νησί. Ήρθε στο νησί ο τότε Υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, George Ball. Και ζήτησε από τον Packard να τον ξεναγήσει. Σ' αυτήν την περιήγηση ο Packard διηγήθηκε στον Ball τις προσπάθειές του για ειρήνη στο νησί και τη διαμεσολάβησή του ανάμεσα στις δύο κοινότητες.

Ο Packard περιγράφει ως εξής τα διαδραματιζόμενα όταν επέστρεψαν στη Λευκωσία: «Ο Ball με χάιδεψε στην πλάτη θλιμμένα, σαν να είχα ξεγελαστεί, και μου είπε: Αυτό ήταν ένα φανταστικό σόου, παιδί μου, αλλά τα έχεις αντιληφθεί όλα λάθος. Δεν σου είπε κανείς ότι το σχέδιό μας είναι η διχοτόμηση;».

5. Από το 1974 μέχρι σήμερα, πέραν και έξω από τα οποιαδήποτε δικά μας λάθη, ο κυρίαρχος λόγος που το Κυπριακό παραμένει άλυτο είναι η απαράδεκτη στάση της κατοχικής Τουρκίας και η απροθυμία όσων μπορούν να τη συνετίσουν, να το πράξουν, λόγω των δικών τους συμφερόντων.

6. Η Τουρκία, σ’ αυτήν τη φάση, και από τις 20/7/1974, επιδιώκει είτε συνομοσπονδία είτε δύο κράτη, με δική της φυσική παρουσία, έτσι ώστε να ασκεί έλεγχο σε ολόκληρη την κυπριακή επικράτεια. Από την μέρα της ανακάλυψης κοιτασμάτων Φυσικού Αερίου στην κυπριακή ΑΟΖ, έχει θέσει τα κοιτάσματα αυτά στους εθνικούς της στόχους.

7. Οι ισορροπίες και τα ισοζύγια δυνάμεων έχουν αλλάξει διεθνώς, περιφερειακώς και στο τρίγωνο Αθήνα - Άγκυρα - Λευκωσία. Ιδιαίτερα, τρία γεγονότα έχουν καθορίσει τη νέα κατάσταση πραγμάτων στην περιοχή μας. Η ανακάλυψη των κοιτασμάτων Φυσικού Αερίου, ο πόλεμος στη Συρία, η νέα τροπή στις σχέσεις Τουρκίας - Ρωσίας και Τουρκίας - ΗΠΑ. Σχέσεις οι οποίες ακόμα παραμένουν ρευστές.
Βάση λύσης

8. Τα τελευταία 44 χρόνια έχει διαμορφωθεί μια βάση λύσης του Κυπριακού, την οποία ασπάζεται σύσσωμη η διεθνής κοινότητα και η οποία εδράζεται βασικά στα ψηφίσματα και τις αποφάσεις του ΟΗΕ, τις σχετικές αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου και τα ανάλογα Κοινά Ανακοινωθέντα. Στο τραπέζι των Συνομιλιών υπάρχουν πάντα ως ενεργά στοιχεία ή ως στοιχεία σε χειμερία νάρκη οι διάφορες συγκλίσεις, ιδέες, προτάσεις κ.ο.κ.

9. Βάση συζήτησης του προβλήματος είναι, σε κάθε φάση της εξέλιξής του, αυτή την οποία διαμορφώνει και προτείνει ο εκάστοτε Γ.Γ. του ΟΗΕ και εγκρίνει το Συμβούλιο Ασφαλείας. Αυτή η βάση προσαρμόζεται στις εξελίξεις, αλλά και στο ισοζύγιο δυνάμενων, όπως υφίσταται στη δεδομένη στιγμή.

10. Δυστυχώς, με το πέρασμα των χρόνων, λόγω χειρισμών τρίτων αλλά και δικών μας λαθών, τόσο η βάση λύσης όσο και η βάση συζήτησης έχουν αποκλίνει από ορισμένες θέσεις αρχών, και φτάσαμε στο σημείο η Τουρκία, αντί να θεωρείται ο κύριος ένοχος, να είναι ο «τρίτος», τάχατες, που καλείται να συμβάλει θετικά, όπως περίπου καλούνται και οι άλλες δύο εγγυήτριες δυνάμεις.

11. Η διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού υιοθετήθηκε από την επομένη της εισβολής και παραμένει, έως σήμερα, για διάφορους ορθούς λόγους, οι συνομιλίες. Οι συνομιλίες για την επίλυση της εσωτερικής πτυχής του προβλήματος, που είναι η ρύθμιση της σχέσης των δύο κοινοτήτων και της συμμετοχής τους στην εξουσία στο πλαίσιο μιας Ομοσπονδίας. Μιας Ομοσπονδίας με βασικά χαρακτηριστικά τη δικοινοτικότητα, τη διζωνικότητα και την πολιτική ισότητα, όπως περιγράφεται στα ψηφίσματα του ΟΗΕ.

Σε καμιά, όμως, περίπτωση δεν μπορεί η δικοινοτικότητα και διζωνικότητα να υπερβαίνουν και να καταστρατηγούν και, πολύ περισσότερο, να ανατρέπουν την ουσία. Ότι, δηλαδή, το Ομόσπονδο Κράτος της Κύπρου θα έχει μία και αδιαίρετη Κυριαρχία, Διεθνή Προσωπικότητα και Ιθαγένεια. Και ότι θα είναι λειτουργικό, βιώσιμο και ασφαλές. Ένα κανονικό (φυσιολογικό) κράτος, όπως είπε και ο κ. Γκουτέρες. Η πολιτική ισότητα, ως εκ τούτου, δεν μπορεί να ακυρώνει τη λειτουργικότητα του κράτους και το σμίξιμο όλων των Κυπρίων.

12. Η διεθνής πτυχή του Κυπριακού, δηλαδή η κατοχή και η ανάγκη τερματισμού της, η κατάργηση του αναχρονιστικού συστήματος των εγγυήσεων, η πλήρης αποχώρηση των κατοχικών δυνάμεων και η επίλυση του προβλήματος του εποικισμού θα λυθούν σε διεθνή διάσκεψη. Η σύνθεση, η μορφή και η λειτουργία της έχουν πλειστάκις καθορισθεί και δεν είναι ούτε διμερής, τριμερής, πολυμερής κ.ο.κ.

13. Μέσα σ’ αυτά τα 44 χρόνια από το 1974 έχουν αλλάξει τα δεδομένα και μέσα στις δύο κοινότητες. Ως αποτέλεσμα, χρειάζεται πολύ μεγαλύτερη προσπάθεια για να ανακτηθεί η αμοιβαία εμπιστοσύνη, έτσι ώστε να φτάσουμε σε λύση και, ακόμα μεγαλύτερη προσπάθεια, για να λειτουργήσει η λύση. Είναι για τούτο που η λύση θα πρέπει να δημιουργεί τις προϋποθέσεις ισότιμης ανάπτυξης, αντιμετώπισης, ορθής σχέσης στο πλαίσιο της Ομοσπονδίας, τόσο μεταξύ των δύο κοινοτήτων όσο και μεταξύ των πολιτών και των δύο πολιτειών. Επιπρόσθετα και άκρως ουσιαστικά είναι, από μόνη της, εγγύηση για τη συμβίωση και κοινή ζωή και δράση, και, βέβαια, την ασφάλεια όλων.

14. Μετά το ναυάγιο του Κραν Μοντανά έχει προκύψει μια νέα ποιοτική διαφοροποίηση. Η Τουρκία έχει δηλώσει τη θέση για αναζήτηση λύσης εκτός των παραμέτρων του ΟΗΕ. Θέση που διευκολύνεται, έως ένα βαθμό, και από τη νέα τοποθέτηση του Γ.Γ. του ΟΗΕ για την υιοθέτηση - εμπλουτισμό του δικού του πλαισίου με καινοτόμες ιδέες.

Με όσα έχουν προκύψει, πρώτιστο καθήκον αυτήν τη στιγμή είναι η απόκρουση των ιδεών περί Συνομοσπονδίας και λύσης Δύο Κρατών, και η επανέναρξη των συνομιλιών σε μια ορθή και συμφωνημένη βάση.

Η ελληνοκυπριακή πλευρά πρέπει να δώσει αυτήν τη μάχη από θέση αρχών και ενωμένη στον μέγιστο δυνατό βαθμό.