Σε οριακό σημείο οι δημόσιες μεταφορές

Σε εξέλιξη η διαδικασία προκήρυξης του νέου διαγωνισμού, την ώρα που Υπουργείο και εταιρείες βρίσκονται στη διελκυστίνδα των υπερπληρωμών
Οι πρόσφατες απεργίες συγκεκριμένων εταιρειών, που δραστηριοποιούνται στον τομέα των Δημόσιων Μεταφορών, έφεραν για άλλη μια φορά στο φως την προβληματική κατάσταση που επικρατεί στον τομέα. Υπενθυμίζεται ότι, ένεκα της διαφοράς ανάμεσα στο κράτος και στις εταιρείες για το αν τελικά υπήρξαν ή όχι υπερπληρωμές, συμφωνήθηκε από τις δυο πλευρές -πλην του Οργανισμού Συγκοινωνιών Πάφου- όπως διοριστεί μια τριμελής επιτροπή κοινής αποδοχής. Οι λεγόμενοι «Κριτές» αποφάσισαν, εν τέλει, ότι οι υπερπληρωμές με βάση τους λογαριασμούς που προσκόμισαν οι εταιρείες μέχρι και το 2015 ανέρχονται στα έξι εκατομμύρια ευρώ. Ακολούθως, ήρθε το Υπουργείο και κατ’ αναλογίαν υπολόγισε ότι το σύνολο των υπερπληρωμών -για όλη την περίοδο των συμβάσεων- θα ανέλθει στα 25 εκατομμύρια ευρώ. Επί του συγκεκριμένου ποσού εδράζεται και η μεγάλη διαφωνία ανάμεσα σε λεωφορειούχους και Υπουργείο.
«Δύσκολη εξίσωση»

Ο νέος Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Μεταφορών, Σταύρος Μιχαήλ, με την ανάληψη των καθηκόντων του έπεσε αμέσως στα βαθιά, έχοντας να αντιμετωπίσει, όπως ο ίδιος δήλωσε στη «Σ», μια δύσκολη εξίσωση. «Είναι τρία πράγματα. Το επιβατικό κοινό, οι εργαζόμενοι και οι φορολογούμενοι. Το επιβατικό κοινό θέλει δημόσιες συγκοινωνίες και κυρίως οι ευάλωτες ομάδες. Την ίδια ώρα, πρέπει να διασφαλίσουμε στους εργαζόμενους ότι τα δεδουλευμένα τους θα τα πληρώνονται, αλλά και από την άλλη το κράτος, αν πράγματι του χρωστούν οι εταιρείες, πρέπει να τα λάβει, διότι είναι λεφτά των φορολογουμένων», ανέφερε ο κ. Μιχαήλ.

Ο ίδιος εμφανίστηκε αισιόδοξος ότι στο τέλος θα βρεθεί η χρυσή η τομή ανάμεσα στις δυο πλευρές και δεν θα οδηγηθούμε σε ακραία σενάρια. Ερωτηθείς ποια είναι, κατά την άποψή του, η μεγάλη εικόνα των προβλημάτων και ποιος ευθύνεται για το οριακό σημείο στο οποίο έχουμε φτάσει, υποστήριξε πως όταν υπάρχει μια Σύμβαση, δεν μπορεί να φέρει άλλος την ευθύνη, πέραν των συμβαλλομένων. «Το κράτος έκανε μια πολύπλοκη Σύμβαση, που δέχεται αρκετές ερμηνείες. Οι λεωφορειούχοι, λόγω του ότι ήταν “κλειστή” η Σύμβαση, αγνοούσαν να υποβάλουν λογαριασμούς», ανέφερε. Για να προσθέσει: «Για πρώτη φορά επιχειρήσαμε να κάνουμε δημόσιες μεταφορές σε παγκύπρια βάση και για πρώτη φορά προσπαθήσαμε να κάνουμε ένα είδος δημόσιων Συμβάσεων, που δεν είχαμε κάνει ξανά. Ωστόσο, αν υπάρχει καλή θέληση και από τις δυο πλευρές, μπορούν να βρεθούν οι λύσεις».
Τα νούμερα του Οδυσσέα

Πάντως, η Ελεγκτική Υπηρεσία, μέσα από την ετήσια έκθεση του 2015, υπογράμμιζε τον κίνδυνο να παρατηρηθούν φαινόμενα διαφθοράς και διασπάθισης δημοσίου χρήματος από τους λεωφορειούχους, ένεκα της απουσίας ελέγχου και τήρησης των υφιστάμενων συμβάσεων. «Αχίλλειος πτέρνα» του όλου συστήματος, σύμφωνα με τον Γενικό Ελεγκτή, ήταν η απευθείας ανάθεση των συμβάσεων στις 2.12.2009 και η απουσία ανοικτού διαγωνισμού.

Η κυβερνητική συνεισφορά για το 2010 (για περίοδο 6 μηνών αφού η παροχή των υπηρεσιών οδικών μεταφορών άρχισε στις 5.7.2010), ανήλθε σε €26,1 εκ., για το 2011 σε €46,3 εκ., για το 2012 σε €69,6 εκ., για το 2013 σε €63,4 εκ., για το 2014 σε €50,6 εκ. και για το 2015 €50,4 εκ., περιλαμβανομένου -σε όλα- του ΦΠΑ. Συνολικά, για τις υπηρεσίες που παρασχέθηκαν από τους Αναδόχους, από την έναρξη των Συμβάσεων μέχρι τις 31.12.2015, έχει καταβληθεί ποσό ύψους €306,4 εκ. περίπου, σύμφωνα πάντα με την ετήσια έκθεση του Γενικού Ελεγκτή.

Υπενθυμίζεται ότι στις 7 Σεπτεμβρίου 2017, ο Πρόεδρος του Οργανισμού Συγκοινωνιών Επαρχίας Λευκωσίας, Ιορδάνης Ιορδάνους, καθώς επίσης και ο αντιπρόεδρος της εταιρείας, Κυριάκος Κυριάκου, καταδικάστηκαν αμφότεροι από το Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας σε ποινή φυλάκισης 15 μηνών με αναστολή. Οι καταδικασθέντες αντιμετώπιζαν αρχικά 148 κατηγορίες, που αφορούσαν στην απόπειρα εξασφάλισης από το κράτος, δηλαδή τους φορολογούμενους, ποσού €77,556 ευρώ με πλαστά τιμολόγια.
«Bad timing»

Την ώρα που οι δημόσιες μεταφορές εκπέμπουν εικόνα κατάρρευσης, βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία για την προκήρυξη νέου διαγωνισμού για τις συμβάσεις 2020 - 2030. Συγκεκριμένα, αυτήν την περίοδο το Υπουργείο βρίσκεται στο στάδιο εγκρίσεων των όρων της σύμβασης και του νομοτεχνικού ελέγχου. Ο υπεύθυνος για την ετοιμασία των συμβάσεων, Αριστοτέλης Σάββα, μιλώντας στη «Σ», παραδέχτηκε ότι οι τελευταίες εξελίξεις γύρω από τις υπερπληρωμές, που καλούνται να καταβάλουν οι εταιρείες πίσω στο κράτος, επηρεάζουν την οικονομική τους δυνατότητα και κατ’ επέκτασιν την ευχέρειά τους να συμμετάσχουν στο νέο διαγωνισμό.

Είναι ξεκάθαρο ότι, σε περίπτωση χρεοκοπίας των υφιστάμενων αναδόχων, προφανώς και δεν θα τους παρέχεται το δικαίωμα να υποβάλουν ενδιαφέρον για τις επόμενες συμβάσεις. Ο κ. Σάββα ανέφερε επίσης ότι, «δυστυχώς», η απόφαση των Κριτών για τις υπερπληρωμές ήρθε σε μια κακή χρονική συγκυρία, καθότι βρισκόμαστε λίγο πριν από την προκήρυξη.

Ωστόσο, ο ίδιος, τόνισε ότι δεν πρέπει να υποτιμηθεί το ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών. Όπως σημείωσε, υπάρχει ενδιαφέρον, πέρα από την Ισπανία, και άλλων χωρών ακόμη και εκτός της ΕΕ. Κληθείς να απαντήσει αν υπάρχει το ρίσκο ο διαγωνισμός να αποτύχει, δήλωσε:

«Είναι μεγάλος διαγωνισμός. Δεν είναι συνήθης διαγωνισμός, τον οποίο προκηρύσσουμε και υπάρχουν πάρα πολλές εταιρίες είτε τοπικά είτε στο εξωτερικό που λαμβάνουν μέρος». Στο ερώτημα αν υπάρχει «σχέδιο β ́» από πλευράς Υπουργείου σε περίπτωση που ο διαγωνισμός αποτύχει και δεν προσελκύσει το κατάλληλο ενδιαφέρον, απάντησε ότι υπάρχει σχετική πρόνοια στον κανονισμό για απευθείας ανάθεση των συμβάσεων για περιορισμένο χρονικό διάστημα.