Δεν ακούμε, πια, τους ανθρώπους να τραγουδούν…

ΚΥΡΟΣ ΠΑΤΣΑΛΙΔΗΣ:
ΣΗΜΕΡΑ ΠΙΣΤΕΥΩ ΟΤΙ ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΙΑ ΜΕΘΟΔΕΥΜΕΝΗ ΣΥΓΧΥΣΗ ΤΩΝ ΠΑΝΤΩΝ, Η ΟΠΟΙΑ ΔΙΟΧΕΤΕΥΕΤΑΙ ΜΕ ΑΠΟΛΥΤΗ ΕΠΙΤΥΧΗ “ΜΑΕΣΤΡΙΑ”. ΑΥΤΟ, ΘΕΩΡΩ, ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΪΟΝ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΟΥ ΑΚΡΑΤΟΥ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΕΙΣ ΒΑΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΜΑΣ. Ο ΧΡΟΝΟΣ ΕΧΕΙ ΜΗΔΕΝΙΣΤΕΙ ΚΑΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΝΙΩΘΕΙ ΟΤΙ ΧΑΝΕΙ ΤΑ ΠΑΝΤΑ
Επιβάλλεται η Κύπρος να αποκτήσει το δικό της «λυρικό σπίτι». Η μικρή πατρίδα μας διαθέτει πλούσιο έμψυχο δυναμικό. Αυτό, όμως, που απουσιάζει ακόμα είναι η προοπτική. Γι’ αυτό θα πρέπει να υπάρξει οργάνωση στα πρότυπα άλλων χωρών.
Εδώ και τριάντα χρόνια υπηρετεί, με αξιοθαύμαστη επαγγελματική συνέπεια και αταλάντευτο μουσικό ήθος, το λυρικό τραγούδι, αποτελώντας έναν από τους αξιότερους πρεσβευτές της Κύπρου στις διεθνείς σκηνές. Ο Κύρος Πατσαλίδης μιλά στη «Σ» γι’ αυτήν τη γόνιμη δημιουργική πορεία, που τον έφερε από τη Λευκωσία στην Αθήνα και από εκεί στη Βιένη και τις άλλες «μητροπόλεις» του μουσικού πολιτισμού, έχοντας πάντα κατά νουν, το μέρος της καρδιάς όπου κτυπούν οι αρχέγονες χορδές του τόπου του...
Είναι παγκοίνως παραδεκτό ότι η μουσική εκπαίδευση αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για την ανάπτυξη της κουλτούρας μιας χώρας. Έχοντας υπηρετήσει για πολλά χρόνια το κλασικό τραγούδι τόσο στην Κύπρο όσο και, κυρίως, στο εξωτερικό, ποια η γνώμη σας για τα ζητήματα της μουσικής παιδείας στον τόπο μας; Θεωρείτε ότι κινούνται προς την ορθή κατεύθυνση ή πάσχουμε, τόσο σε επίπεδο στόχων όσο και οργάνωσης;
Θεωρώ ότι η κάθε εμπειρία που αποκόμισα και ακόμη αποκομίζω, μου δημιουργεί κάθε φορά την εντύπωση ότι η πορεία προς την γνώσιν, είναι ατελείωτη. Τόσο η παιδεία όσο και η μουσική παιδεία, ιδιαίτερα, χρήζουν μίας πολύ ιδιαίτερης αντιμετώπισης. Η παιδεία και η μουσική παιδεία είναι ο καθρέφτης κάθε χώρας. Πρέπει να τυγχάνει απ' όλους μας σεβασμού και αγάπης, τόσον από εμάς, που την υπηρετούμε με αμέτρητες θυσίες, όσο και από εκείνους που έχουν αποστολή τους να τη διαχειρίζονται με κόπο και υπομονή.

Θέλω να τονίσω ότι η μουσική παιδεία στη χώρα μας οφείλει να λάβει τη θέση που της αξίζει και να φθάσει σε επίπεδα τέτοια που όλοι μας θα νιώθουμε ευτυχείς που υπηρετούμε αυτό το ξεχωριστό δώρο του Θεού: τη Μουσική!

Δηλώνω με απόλυτην υπευθυνότητα ότι το μουσικό επίπεδο της χώρας μας βρίσκεται σε άνοδο, συγκριτικά με τα προηγούμενα τριάντα χρόνια, που τότε, νεαρός, με μία βαλίτσα στο χέρι και την ευχή των γονιών μου, ξεκίνησα το ταξίδι της δικής μου αναζήτησης στη μουσική.

Είναι ξεκάθαρο, πλέον, ότι ο θεσμός των Μουσικών Σχολείων, η Συμφωνική Ορχήστρα Κύπρου και η Συμφωνική Ορχήστρα Νέων της Κύπρου δίνουν περίτρανα δείγματα ανόδου της μουσικής κουλτούρας στην Κύπρο μας. Το επίπεδό τους είναι σε τέτοιο βαθμό, που δεν μειονεκτούν απέναντι σε άλλες ευρωπαϊκές ορχήστρες. Ακόμα και η χορωδιακή μουσική, μέσα από την παρουσία των Μουσικών Σχολείων, είναι σε ζηλευτά επίπεδα.

Βασικός στόχος της Πολιτείας θα πρέπει να είναι η διασφάλιση της απρόσκοπτης και αποτελεσματικής λειτουργίας του προγράμματος αυτού του τομέα της μουσικής εκπαίδευσης.

Πέραν τούτου, βλέπω με ιδιαίτερη χαρά νέους να επιλέγουν να σπουδάσουν μουσική και ιδιαίτερα κλασικό τραγούδι, πρώτα στην Κύπρο και ακολούθως στο εξωτερικό.

Όμως, ο στόχος δεν πρέπει να είναι μόνον η σπουδή, αλλά η δημιουργία μουσικών προσωπικοτήτων. Οι νέοι μας σήμερα χρειάζονται την πραγματική βοήθειά μας και δεν πρέπει να παρασύρονται από την ψευδαίσθηση της εφήμερης τεχνητής παντογνωσίας τους, η οποία τους αφαιρεί, κατά κύριο λόγο, την αληθινή ανθρώπινη πλευρά τους, με την οποία θα δημιουργήσουν την αυθεντική μουσική προσωπικότητά τους. Νιώθω ότι η μικρή πατρίδα μας διαθέτει πλούσιο έμψυχο δυναμικό.

Αυτό, όμως, που απουσιάζει ακόμα είναι η προοπτική. Γι’ αυτό θα πρέπει να υπάρξει οργάνωση στα πρότυπα άλλων χωρών. Χαιρετίζω τις διακρατικές συμφωνίες σε θέματα πολιτιστικά και παιδείας με την Αυστρία, τη χώρα όπου ζω και, αν κρίνω από την μουσική παιδεία της Αυστρίας, η οποία δίκαια καλείται η χώρα της “Μουσικής”, θεωρώ ότι έχουμε πάρα πολλά να διδαχτούμε και να εφαρμόσουμε σε επίπεδο οργάνωσης και όχι μόνον. Ένα άλλο θέμα, που πιστεύω ότι θα πρέπει να επανέλθει, είναι η δημιουργία του Μεγάρου Πολιτισμού. Ένας χώρος κόσμημα για τη χώρα μας, με την υποδομή που απαιτείται, και που θα φιλοξενεί όλες τις μορφές της Τέχνης και της Μουσικής.
Αναγκαία η ίδρυση Μουσικής Ακαδημίας

Το καλοκαίρι εξαγγέλθηκε από τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας η δημιουργία στην Κύπρο Ακαδημίας Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών. Θεωρείτε ότι είναι εξίσου αναγκαία και η ίδρυση Μουσικής Ακαδημίας, ώστε να τεθούν οι βάσεις για την καλλιέργεια της μουσικής κουλτούρας και στο ανώτατο επίπεδο, κάτι που σήμερα απουσιάζει;
Χαιρετίζω την απόφαση του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, την οποία θεωρώ άκρως επιτυχή, απλώς θα ήταν όντως αναγκαία και επιβλητέα η, για τόσα χρόνια, πρόταση και προσδοκία μας, για ίδρυση Μουσικής Ακαδημίας, η παρουσία της οποίας είναι βέβαιον ότι θα προσδώσει άλλες διαστάσεις στην καλλιέργεια της μουσικής κουλτούρας σε ανώτατο επίπεδο. Φτάνει, η λειτουργία της να βασίζεται στα πρότυπα άλλων χωρών. Πιστεύω ότι είναι καιρός η Πολιτεία να το προγραμματίσει.

Βέβαια, αν μου επιτρέπεται, η καλλιέργεια της μουσικής κουλτούρας “γεννιέται” και μέσα από απλές, καθημερινές, ανθρώπινες συμπεριφορές. Δυστυχώς, δεν ακούμε, πια, τους ανθρώπους να τραγουδούν. Φανταστείτε μιαν άνοιξη χωρίς το κελάηδημα των πουλιών!
Υπάρχει μια πλειάδα αξιόλογων Κύπριων καλλιτεχνών της κλασικής μουσικής και του κλασικού τραγουδιού που διαπρέπουν στο εξωτερικό, τους οποίους, ωστόσο, δεν βλέπουμε συχνά στην Κύπρο. Αυτό οφείλεται, ενδεχομένως, στο γεγονός ότι το κυπριακό κοινό δεν είναι επαρκώς έτοιμο για να αγκαλιάσει μορφές τέχνης όπως η όπερα;
Θα σας πω την δική μου εμπειρία. Όταν έκανα το πρώτο μου κοντσέρτο πριν από τριάντα χρόνια στην πατρίδα μου, παρευρέθησαν η οικογένειά μου και κάποιοι γνωστοί μου. Σύνολο 29 ακροατές! Σήμερα, σε κάθε συναυλία που παρουσιάζομαι, το θέατρο είναι πλήρες. Σήμερα, ο Κύπριος ακροατής έχει την ευκαιρία να ακούσει όπερα και συναυλίες κλασικής μουσικής σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό, όμως, που απουσιάζει από τον μέσο Κύπριο ακροατή της όπερας είναι οι συνεχείς ή, τουλάχιστον, οι συχνές παρουσιάσεις παραγωγής όπερας ή οπερέτας, που, δυστυχώς, απουσιάζουν από την Κύπρο.

Δεν είναι αρκετό να περιμένεις μία ή το πολύ δύο φορές τον χρόνο να παρακολουθήσεις όπερα στην Κύπρο και μετά πάλι από ένα χρόνο. Γι' αυτό είχα εισηγηθεί στην Πολιτεία, εδώ και αρκετό καιρό, να δημιουργηθεί η Εθνική Λυρική Κύπρου, με σκοπό τις παραγωγές όπερας και οπερέτας, με Έλληνες συντελεστές από την Κύπρο και την Ελλάδα. Με τη δημιουργία τέτοιου οργανισμού, θα είχαμε το δικό μας λυρικό “σπίτι”.

Μιας και το αναφέρετε, να σας δηλώσω ότι, μετά λύπης μου, έχω να παρουσιαστώ σε έργο όπερας στην πατρίδα μου από το 2005!

Δόξα τω Θεώ, βέβαια, εμφανίζομαι σε άλλες χώρες, αλλά είναι, όντως, λυπηρό να μην έχουμε την ευκαιρία να παρουσιαστούμε στην πατρίδα μας, σε ανάλογες παραγωγές όπερας. Κάποια στιγμή είχα την πρόταση να παρουσιάσω μία ολοκληρωμένη όπερα στην Κύπρο με νέους καλλιτέχνες, αλλά, δυστυχώς, ματαιώθηκε! Θέλω, όμως, να ελπίζω, ότι κάποια στιγμή θα δημιουργηθούν οι κατάλληλες προϋποθέσεις και θα πραγματοποιηθεί!
Μεταφέρετε μαζί σας μια πλούσια σκευή γνώσεων και εμπειριών από τις σπουδές αλλά και από τις σημαντικές δουλειές σας στο εξωτερικό. Σας ζητήθηκε ποτέ από τους εκάστοτε αρμοδίους της κυπριακής Πολιτείας να συμβάλετε στην ανάπτυξη της μουσικής παιδείας στον τόπο μας;

Στον βαθμό που επιθυμώ, όχι. Αυτό που κατέθεσα, μετά από πρόσκληση στο αρμόδιο Υπουργείο, ήταν η μελέτη μου σχετικά με τη Φωνή, το κλασικό τραγούδι και τους τομείς που θα μπορούσε να αναπτυχθεί στην πατρίδα μας. Μεταξύ αυτών, ήταν και η δημιουργία Κρατικής Επαγγελματικής Χορωδίας, για την οποία πάρθηκε απόφαση από το τότε Υπουργικό Συμβούλιο ( 2012), αλλά δεν έχει πραγματοποιηθεί!

Παρ' όλα ταύτα, είμαι πρόθυμος, με όλη μου την αγάπη και ειλικρίνεια, εάν η πατρίδα μου μού ζητήσει να συμβάλω στην ανάπτυξη της μουσικής παιδείας στον τόπο μου, να δηλώσω παρών!
Η Ορχήστρα Νέων στη Βιένη

Με δική σας πρωτοβουλία θεσμοθετήθηκε τα τελευταία τρία χρόνια η παρουσία της Ορχήστρας Νέων Κύπρου στη Βιένη. Πώς κρίνετε το επίπεδο των νέων Κυπρίων μουσικών; Και πόσο σημαντική είναι η θεσμοθέτηση τέτοιων εκδηλώσεων;
Αυτή η πρωτοβουλία ήταν ένα όνειρο ζωής! Εγώ, απλώς, έκανα το καθήκον μου απέναντι στο μουσικό μέλλον της πατρίδας μου, αλλά και απέναντι στην προβολή της κυπριακής μουσικής κουλτούρας της Κύπρου μας στο εξωτερικό!
Επιτρέψτε μου, στο σημείο αυτό, να ευχαριστήσω και δημόσια τις Αρχές της Πολιτείας για την στήριξή τους. Ασφαλώς, ευχαριστώ και εκείνους που στήριξαν την πρωτοβουλία μου αυτή, διακριτικά και εύστοχα!
Είναι πολύ σημαντικό να τονίσω το γεγονός ότι δεν μπορεί οποιοσδήποτε να παρουσιαστεί στο Μέγαρο Φίλων Μουσικής της Βιένης. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι το επίπεδο! Τα παιδιά μας, οι νέοι Κύπριοι μουσικοί μας, της Συμφωνικής Ορχήστρας Νέων της Κύπρου, ένα κλιμάκιο δεκαοκτώ μουσικών, παρουσιάστηκε με ένα πολύ υψηλό μουσικό επίπεδο, με ήθος και με επαγγελματική συνείδηση. Το γεγονός αυτό οφείλεται, βέβαια, τόσο στη μουσική εκπαίδευση των νέων μουσικών από τους εκλεκτούς καθηγητές τους, όσο και στον άξιο πολλών συγχαρητηρίων και περγαμηνών καλλιτεχνικό διευθυντή της Σ.Ο.Ν.Κ. Δρα Γιώργο Κουντούρη.

Μαζί τους για φέτος παρουσιάστηκε η άριστη Χορωδία του Μουσικού Λυκείου Λεμεσού “Μάριος Τόκας”, με τον απίθανο καθηγητή/μαέστρο τους Σόλωνα Κλαδά και τον Διευθυντή τους Χρίστο Μάνο.

Οφείλω, όμως, να αναφέρω ότι τα δύο προηγούμενα χρόνια συμμετείχε η εξίσου άριστη Χορωδία του Μουσικού Σχολείου Λευκωσίας, με τους εξαίρετους μαθητές του, τον εκλεκτό καθηγητή τους Λοΐζο Λοΐζου και τον Διευθυντή τους Χρίστο Χριστοφόρου, που μαζί με το κλιμάκιο της Σ.Ο.Ν.Κ. και τη μουσική διεύθυνση του μαέστρου Δρα Γιώργου Κουντούρη έθεσαν γερές βάσεις και έπεισαν, μαζί με όλους, την Πολιτεία ότι αξίζει να βρίσκονται σε αυτόν τον ανά το παγκόσμιο Ναό της Μουσικής, το Μέγαρο Φίλων Μουσικής της Βιένης, που έκτισε ο Έλληνας μαικήνας Νικόλαος Δούμπας. Θεωρώ ότι τέτοιες εκδηλώσεις επιβάλλεται να θεσμοθετούνται από την κυπριακή Πολιτεία.
Στην καλλιτεχνική διαδρομή σας έχετε καταγράψει σημαντικές επιτυχίες σε διάφορες διεθνείς σκηνές. Ποιο αίσθημα κρατάτε από αυτές;
Την αγάπη και την εκτίμηση! Γιατί, για μένα, οι άνθρωποι, διαμέσου της μουσικής, ονειρεύονται να δίνουν φωτεινά χρώματα στην γκρίζα πραγματικότητά τους και όχι να γίνονται πιο σκοτεινοί, για χάρη των φιλοδοξιών τους.
"Simon Boccanegra"
Μέσα στον επόμενο μήνα θα παρουσιαστείτε, με τη Royal Opera House, στην παραγωγή "Simon Boccanegra", στο Ίδρυμα Νιάρχος στην Αθήνα. Μπορείτε να μιλήσετε γι’ αυτήν τη συνεργασία;
Θεωρώ μεγάλη τιμή για μένα να προσκαλούμαι να τραγουδήσω σε μια τόσο εντυπωσιακή και διεθνούς εμβέλειας παραγωγή, το "Simon Boccanegra" (Σιμόν Μποκανέγκρα), που πραγματοποιείται σε συνεργασία με τη Royal Opera House (Βασιλική Όπερα του Λονδίνου) και την Εθνική Λυρική Σκηνή Αθηνών, η οποία θα παρουσιαστεί στη νέα σκηνή του Ιδρύματος Νιάρχος, έδρα ΕΛΣ, του λυρικού θεάτρου, όπου έκανα τα πρώτα οπερατικά βήματά μου και που μέχρι σήμερα με τιμά με τις μετακλήσεις του σε παραγωγές όπερας.

Μέσα από το έργο αυτό, ο Βέρντι μπόρεσε να εκφράσει την πολιτική του σκέψη και τα ιδανικά του για μια Ιταλία ενωμένη, μακριά από αδελφοκτόνους πολέμους.
Μαζί μου, μία πλειάδα διεθνώς γνωστών σολίστ της παγκόσμιας οπερατικής σκηνής, όπως Ram?n Vargas, Celia Costea, Δημήτρης Πλατανιάς, Τάσης Χριστογιαννόπουλος κ.ά. υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της καλλιτεχνικής διευθύντριας της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης Ζωής Τσόκανου και με σκηνοθέτη τον Elijah Moshinsky, ο οποίος θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες της όπερας παγκοσμίως.
Πολιτιστική διπλωματία

Παρ’ ότι ζείτε και δημιουργείτε ως καλλιτέχνης στο εξωτερικό, παραμένετε εξαιρετικά ευαισθητοποιημένος όσον αφορά το εθνικό πρόβλημα. Ποια αίσθηση έχετε για τις εξελίξεις;
Η πατρίδα μας η Κύπρος είναι το ιερότερο κομμάτι της ζωής μου! Προσωπικά, μέσα από την καλλιτεχνική μου πορεία δεν δίστασα να προβάλω το πρόβλημά μας διεθνώς. Πιστεύω στην πολιτιστική διπλωματία, που θεωρείται το δόρυ και η ασπίδα μας. Πιστεύω ότι οι καιροί είναι ακόμη πιο πονηροί και χρειάζεται εγρήγορση και προσοχή. Γενικά στον κόσμο υπάρχει αναταραχή. Αυτό που προβάλλεται είναι η απογοήτευση, η τρομοκρατία, ο φόβος γενικά, ο μηδενισμός, η κρίση ηθών και παραδόσεων, η αναρχία και τόσα άλλα.

Αν και η τύχη των λαών πολλές φορές είναι στα χέρια των ισχυρών, πιστεύω ότι εμείς η ίδιοι την ορίζουμε με τις ελεύθερες επιλογές μας. Ζούμε σε μία χώρα Αγίων, Μαρτύρων και Ηρώων και έχουμε την Ευλογία του Θεού να ζούμε για τόσους αιώνες σ’ αυτήν τη γη. Να έχουμε πίστη, και ας μην απογοητεύσουμε όλους αυτούς που θυσιάστηκαν για μας.

Ξέρετε, μου είναι δύσκολο να πιστέψω ότι με ευκολία θα παρθεί μία γρήγορη απόφαση για τη λύση του πολιτικού μας προβλήματος. Πιστεύω ότι και στις επικείμενες πιέσεις που θα δεχθούμε, από οπουδήποτε, οι πολιτικοί μας και ο λαός μας θα πρέπει να επιστρατεύσουν τις δυνάμεις τους και με ενότητα να σταθούν εμπόδιο στους κινδύνους που ελλοχεύουν.

Είναι όμορφο να ζούμε ειρηνικά! Αλλά, όταν υπάρχει το άδικο στην χώρα μου, πώς μπορώ να γίνω ένα με την αδικία; Χρειαζόμαστε ανάκτηση των αγνών ιδανικών μας. Η δική μου άποψη εκφράζεται απόλυτα μέσα από το έργο που θα τραγουδήσω, του Σιμόν Μποκανέγκρα, στην περίπτωσή μας, για μια Κύπρο ενωμένη, μακριά από “αδελφοκτόνους πολέμους”.
Άνθρωποι-μηχανές

Πώς κρίνετε τη σημερινή πολιτική, κοινωνική και πολιτισμική κατάσταση; Συνεχίζουμε να ζούμε, εξακολουθητικά, την εποχή των διαψευσμένων ελπίδων ή την εποχή των αμείλικτων απαξιώσεων;
Ο ανθρώπινος οργανισμός ήταν και είναι πάντα ο ίδιος. Μέχρι της συντελείας του κόσμου! Με τους εγωισμούς του, με τις φιλοδοξίες του, την υπερηφάνεια του, τον άκρατο πλουτισμό του και όλα τα παρεμφερή. Απλώς, σήμερα πιστεύω ότι υπάρχει μία μεθοδευμένη σύγχυση των πάντων, η οποία διοχετεύεται με απόλυτη επιτυχή “μαεστρία”. Αυτό, θεωρώ, είναι προϊόν της εξέλιξης του άκρατου τεχνολογικού πολιτισμού εις βάρος της ελληνορθόδοξης ταυτότητάς μας.

Ο χρόνος έχει μηδενιστεί και ο άνθρωπος νιώθει ότι χάνει τα πάντα. Γι’ αυτό βλέπουμε ότι αρκετοί άνθρωποι της κοινωνίας μας συμπεριφέρονται σαν μηχανές. Βλέπω να ρέπουμε προς την αυτοκαταστροφή μέσα από τον εφήμερο εγωισμό μας. Νομίζω ότι είναι ο καιρός της αυτοκριτικής και της ταπείνωσης, εάν θέλουμε, την υστάτη, να έχουμε ελπίδα σωτηρίας.