Τουρισμός

Οι 5 πληγές του τουρισμού

Περισσότερες αφίξεις αλλά λιγότερα έσοδα

Με μια πρόχειρη ματιά, ένας εξωτερικός παρατηρητής μπορεί να συμπεράνει πως η τουριστική ροή του τρέχοντος έτους είναι σαφώς πιο επιτυχημένη σε σύγκριση με την αντίστοιχη περσινή. Από την άλλη, όμως, παρατηρείται το εξής παράδοξο: Οι κατά κεφαλή δαπάνες παρουσιάζουν την ακριβώς αντίθετη πορεία.


Το σχήμα, περισσότεροι τουρίστες, λιγότερα έσοδα, ολοκληρώνει το παζλ του τουρισμού για το 2018. Αρμόδιοι φορείς, αλλά και διακεκριμένοι οικονομολόγοι, με τους οποίους συνομιλήσαμε, δίνουν στη «Σ» τις δικές τους εκτιμήσεις για το παράδοξο αυτό πλέγμα, και προτείνουν τρόπους, όπως η Πολιτεία αλλά και ο ιδιωτικός τομέας εγκύψουν στο όλο ζήτημα, προτού εκτροχιαστεί περισσότερο η κατάσταση.


Οι βασικές πληγές του τουρισμού, όπως καταγράφονται από την έρευνά μας, είναι οι εξής:
1. Διεθνής τάση
Στον παράγοντα αυτό εστιάζεται, κυρίως, η οικονομική κατάσταση ή, καλύτερα, η οικονομική προδιάθεση των πολιτών εκείνων, των οποίων τα κράτη αποτελούν τους μεγαλύτερους αιμοδότες του κυπριακού τουριστικού προϊόντος. Γενικότερα στην Ευρώπη, και δη τον ευρωπαϊκό νότο, παρουσιάζεται μια γενικότερη εισοδηματική ύφεση, κάτι που μεταφράζεται σε χαμηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα. Με τη σειρά της αυτή η διεθνής πραγματικότητα, όπως ισχυρίζονται ειδικοί στον τομέα του τουρισμού, έχει ουσιαστικό αντίκτυπο στη διάρκεια των συνολικών ημερών που θα επισκεφθεί κάποιος μια συγκεκριμένη χώρα. Επί της ουσίας, αυτό μεταφράζεται σχηματικά σε ολιγοήμερες διακοπές, άρα και λιγότερη κατανάλωση.
2. Γεωπολιτικές εξελίξεις και συνάλλαγμα
Η κυπριακή οικονομία στηρίζεται εν πολλοίς στον ρωσικό παράγοντα. Η μεταστροφή του ισοζυγίου ανάμεσα στο τρίγωνο Κύπρος-Ρωσία-Τουρκία φέρεται να επηρεάζει ουσιαστικά τη ροή υπηκόων των δυο αυτών χωρών προς την Κύπρο. Ειδικότερα, χρήσιμο θα ήταν να γίνει μια αναφορά στο γεωπολιτικό πεδίο, βάσει του οποίου εντός του 2018 παρουσιάζεται μια φίλια μεταστροφή της Ρωσίας προς την Τουρκία. Τα διμερή συμφέροντα έχουν φέρει τις δυο αυτές χώρες πολύ κοντά, με συνεπακόλουθο αποτέλεσμα την αύξηση Ρώσων τουριστών προς Τουρκία. Μεγάλο μέρος από αυτούς τους έχει απολέσει η Κύπρος.


Επιπλέον, όπως εξηγούν στη «Σ» οι οικονομολόγοι, «η πτώση του ρουβλιού έναντι του ευρώ, ως αποτέλεσμα εν μέρει και των οικονομικών περιορισμών που επιβλήθηκαν στη Ρωσία και σε επιχειρηματίες που κατάγονται ή δραστηριοποιούνται εκεί, έχει καταστήσει το τουριστικό προϊόν της Κύπρου ακριβό σε σχέση με άλλες μη ευρωπαϊκές χώρες».
3. Εποχικότητα
Διαχρονικά η Κύπρος θεωρείται στις αντιλήψεις των επισκεπτών της ως ένας καλοκαιρινός προορισμός. Παρόλες τις προσπάθειες της Πολιτείας, αλλά και του ιδιωτικού τομέα, δεν έχει καταστεί εφικτό να απαγκιστρωθεί ο κυπριακός τουρισμός από τα συγκεκριμένα στεγανά. Σύμφωνα με οικονομολόγους, «εδώ και πολλά χρόνια ακούμε για άλλες μορφές τουρισμού, όπως ιατρικός, αθλητικός, συνεδριακός ή θρησκευτικός. Μέχρι τώρα δεν έγιναν πολλά, παρ’ όλο που υπήρξαν πρωτοβουλίες για δημιουργία στην Κύπρο εγκαταστάσεων ιατρικής θεραπείας συγκεκριμένων ασθενειών, φροντίδας ατόμων τρίτης ηλικίας και αισθητικής ιατρικής».


Εξαγγελίες, εξάλλου, περί προώθησης του αθλητικού, ιατρικού και συνεδριακού τουρισμού έχουν ήδη καταγραφεί, αλλά εκκρεμεί να διαφανεί η αποτελεσματικότητά τους. Εκτιμήσεις από αρμόδιους φορείς κάνουν λόγο πως εάν ευδοκιμήσουν μορφές εναλλακτικού τουρισμού, η Κύπρος θα προσελκύσει τουρίστες που έχουν την τάση να ξοδεύουν περισσότερο από τον φετινό μέσο όρο. Επί του συγκεκριμένου ζητήματος εξάλλου της εποχικότητας, οικονομικοί αναλυτές αναδεικνύουν και τον παράγοντα της ανεργίας ως επακόλουθο της εποχικότητας και της αναστολής των εργασιών ξενοδοχειακών μονάδων.
4. Κατεχόμενα
Πέραν των προαναφερθέντων λόγων, έρχεται να προστεθεί και η αυξανόμενη ροή τουριστών προς τα κατεχόμενα. Οι αφίξεις αυτές προστίθενται στους επίσημους αριθμούς του κράτους, για τον λόγο ότι η είσοδός στους στο νησί πραγματοποιείται από τα επίσημα αεροδρόμια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι τουρίστες αυτοί, άμα τη αφίξει τους, μεταβαίνουν στα κατεχόμενα εδάφη, όπου και διαμένουν, τουτέστιν τα έσοδα των ροών αυτών καρπώνεται αποκλειστικά το κατοχικό καθεστώς.


Μπορεί επί του παρόντος να μην καθίσταται δυνατή η ακριβής αποτίμηση των ροών αυτών, αλλά σύμφωνα πάντα με εκτιμήσεις ειδικών, για φέτος κυμάνθηκαν στα ίδια περίπου ποσοστά με τις αμέσως προηγούμενες περιόδους. Ένας παράγοντας που λειτουργεί ως πόλος έλξης των τουριστών που επιλέγουν τα κατεχόμενα εδάφη από τις ελεύθερες περιοχές, είναι και το περιβόητο καζίνο. Εδώ μένει να διαφανεί αν με τη λειτουργία του καζίνου στις ελεύθερες περιοχές θα ανακοπεί η τάση αυτή.
5. Μητρώο για Airbnb ζητούν οι ξενοδόχοι
Η πλέον σύγχρονη διεθνής τάση, που αναπόφευκτα επηρέασε και την Κύπρο, είναι η διαμονή σε καταλύματα βραχύβιας διαμονής. Η μόδα του Airbnb, όπως ευρέως αποκαλείται, έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό απολεσθέντα (νομίμως μέχρι στιγμής) από το κράτος έσοδα. Αξίζει να τονιστεί πως επί του παρόντος δεν έχει καταστεί δυνατό να εφαρμοστεί μητρώο παρακολούθησης των εν λόγω καταλυμάτων, καθώς επίσης δεν υφίσταται οιαδήποτε νομική πρόνοια που να εξαναγκάζει τους ιδιοκτήτες να καταβάλουν τους ισχύοντες από το κράτος φόρους.


Σε επικοινωνία που είχαμε για το συγκεκριμένο ζήτημα με τον Γενικό Διευθυντή της ΠΑΣΥΞΕ, κ. Ζ. Ιωαννίδη, μας τόνισε πως απαιτείται η δημιουργία ενός ειδικού φορολογικού μητρώου, το οποίο θα εποπτεύεται από τον ΚΟΤ. Επεσήμανε, εξάλλου, τους κινδύνους που εγκυμονεί αυτού του είδους η πρακτική στον τομέα της υγείας και της ασφάλειας, προτρέποντας επιπρόσθετα να αποφευχθεί ο εφησυχασμός σε αυτό το τόσο κρίσιμο θέμα. Αξίζει να σημειωθεί πως για το φαινόμενο του Αirbnb έχει ήδη ξεκινήσει ο δημόσιος διάλογος και αναμένεται εντός του προσεχούς διαστήματος να δραστηριοποιηθεί εκτενέστερα η Επιτροπή Εμπορίου της Βουλής.