Η σημασία της Μεγάλης Σαρακοστής

ΑΡΧΙΖΕΙ ΑΠΟ ΑΥΡΙΟ Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΝΗΣΤΕΙΩΝ, ΠΟΥ ΘΑ ΜΑΣ ΟΔΗΓΗΣΟΥΝ ΣΤΟ ΠΑΣΧΑ
ΚΑΘ' ΟΛΗ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΑΥΤΗΣ, ΚΑΘΕ ΤΕΤΑΡΤΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΤΕΛΕΙΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ Η ΠΡΟΗΓΙΑΣΜΕΝΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ. ΣΕ ΑΥΤΗΝ ΟΙ ΠΙΣΤΟΙ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΛΑΒΟΥΝ ΤΗ ΘΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ, Η ΟΠΟΙΑ ΕΧΕΙ ΠΡΟΑΓΙΑΣΘΕΙ ΤΗΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΚΥΡΙΑΚΗ
Σημαντικοί σταθμοί της εν λόγω περιόδου είναι η Κυριακή της Ορθοδοξίας, η Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως και η Ε Κυριακή, η οποία φέτος συμπίπτει με τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου
Σε ρυθμούς... Πάσχα μπαίνει από αύριο η Κύπρος, αφού η Καθαρά Δευτέρα είναι η «πρεμιέρα» των νηστειών της Σαρακοστής πριν από το Πάσχα, τη μεγαλύτερη γιορτή της Χριστιανοσύνης. Η Μεγάλη Σαρακοστή ή Τεσσαρακοστή, η οποία γίνεται εις ανάμνησιν της σαρανταήμερης νηστείας του Χριστού στην έρημο, ξεκινά από αύριο και ολοκληρώνεται το Μεγάλο Σάββατο και πολλοί αναρωτιούνται γιατί ονομάζεται Σαρακοστή ενώ περιλαμβάνει πενήντα μέρες συνολικά. Η απάντηση είναι απλή. Στην ουσία η Μεγάλη Σαρακοστή αφορά την περίοδο μέχρι την Παρασκευή του Λαζάρου. Ακολουθείται από το Σάββατο του Λαζάρου, την Κυριακή των Βαΐων και την Μεγάλη Βδομάδα, η οποία ολοκληρώνεται τα μεσάνυκτα του Μεγάλου Σαββάτου με την Αναστάσιμο Ακολουθία.
Η ιστορία

Κάνοντας μιαν αναδρομή στον χρόνο μαθαίνουμε ότι η Μεγάλη Σαρακοστή καθιερώθηκε στον 4ο αιώνα κι η αρχική της διάρκεια ήταν έξι βδομάδες. Πάντως, καθόλη τη διάρκεια της περιόδου αυτής, κάθε Τετάρτη και Παρασκευή τελείται στην εκκλησία η Προηγιασμένη Λειτουργία. Σε αυτήν οι πιστοί μπορούν να λάβουν τη Θεία Κοινωνία, η οποία έχει προαγιασθεί την προηγούμενη Κυριακή. Τα πρώτα χριστιανικά χρόνια η ακολουθία αυτή τελείτο καθημερινά, καθ’ όλη τη διάρκεια της Σαρακοστής. Στις μέρες, όμως, περιορίσθη η τέλεσή της κάθε Τετάρτη και Παρασκευή.
Το θαύμα των κολλύβων

Σημειώνεται πως κάθε βδομάδα της Μεγάλης Σαρακοστής έχει τη δική της ξεχωριστή σημειολογία και παρακάτω θα δούμε εν συντομία κάθε μία από αυτές. Η αρχή γίνεται το πρώτο Σάββατο της περιόδου, το οποίο είναι αφιερωμένο στο θαύμα των κολλύβων του μεγαλομάρτυρος Θεοδώρου του Τήρωνος. Πρόκειται για ένα θαύμα που βοήθησε τους χριστιανούς της Κωνσταντινούπολης να τηρήσουν την νηστεία που προσπάθησε με δόλια μέσα να μολύνει ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου, Ιουλιανός ο Παραβάτης.

Ο Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινούπολεως είδε σε όνειρο τον μεγαλομάρτυρα Θεόδωρο, ο οποίος του φανέρωσε τις προθέσεις του Ιουλιανού και τον συμβούλευσε αντί των αρτύσιμων φαγητών να φτιάξουν και να φάνε ως τροφή, οι χριστιανοί, κόλλυβα. Έτσι, φτιάχνοντας και μοιράζοντας κόλλυβα, θυμόμαστε και τιμούμε κάθε χρόνο το θαύμα του μεγαλομάρτυρα Θεόδωρου.
Οι πρώτες τέσσερεις Κυριακές

Οι πρώτες τέσσερεις Κυριακές της Μεγάλης Σαρακοστής είναι αφιερωμένες σε διάφορες μνήμες και εορτασμούς. Ειδικότερα, την Α' Κυριακή των νηστειών που λέγεται Κυριακή της Ορθοδοξίας γιορτάζουμε την αναστήλωση των αγίων και σεπτών εικόνων από την Αυτοκράτειρα του Βυζαντίου Θεοδώρα το 843 μ.Χ. Η Β' Κυριακή των Νηστειών είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, ο οποίος υπήρξε κορυφαίος διδάσκαλος των ορθόδοξων δογμάτων και πολέμιος των αιρέσεων. Τη Γ' Κυριακή των νηστειών, η οποία ονομάζεται Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως, τιμούμε τον Τίμιο και Ζωοποιό Σταυρό, το σύμβολο της πίστης μας.

Την εν λόγω ημέρα οι πιστοί παίρνουν τη δύναμη να συνεχίσουν την πορεία τους, την νηστεία, που θα τους οδηγήσει στην Ανάσταση του Κυρίου. Η Δ' Κυριακή των νηστειών είναι αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη, συγγραφέα της Κλίμακος, ενός βιβλίου που περιλαμβάνει ομιλίες του Αγίου, για τα σκαλοπάτια της πνευματικής αναβάθμισης των Μοναχών, μέσα από την προσωπική τους άσκηση.
Μεγάλος Κανόνας και Ακάθιστος Ύμνος

Κατά την Ε' βδομάδα των νηστειών βιώνουμε τρία σημαντικά γεγονότα. Ειδικότερα, η ημέρα Τετάρτη της πέμπτης εβδομάδος της Μεγάλης Σαρακοστής είναι γνωστή ως η Τετάρτη του Μεγάλου Κανόνος, του οποίου συγγραφέας και συνθέτης είναι ο Άγιος Πατέρας Ανδρέας, Αρχιεπίσκοπος Κρήτης. Την Παρασκευή της ίδιας εβδομάδας είναι ο Ακάθιστος Ύμνος, τον οποίο ακούμε ολόκληρο, σε αντίθεση με τις προηγούμενες τέσσερεις Παρασκευές που ήταν σπασμένος στα τέσσερα. Κατά την ημέρα αυτή εορτάζουμε τα θαύματα που έκανε η Παναγία προστατεύοντας τη Βασιλεύουσα από λαούς που ήθελαν να την κυριεύσουν. Μετά από μία τέτοια νίκη ο λαός της Κωνσταντινούπολης, όρθιος, ευχαρίστησε τη Θεομήτορα ψάλλοντας. Θυμούμενοι αυτό το γεγονός, ευχαριστούμε κι εμείς με τη σειρά μας την Παναγία ψάλλοντας όρθιοι.
Κυριακή του Ευαγγελισμού

Η Ε' Κυριακή των νηστειών είναι αφιερωμένη στη μνήμη της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας, η οποία σε ηλικία 12 ετών ακολούθησε έναν ιδιαίτερο έκλυτο βίο. Σε ηλικία 30 ετών ήρθε σε επαφή με τον Χριστιανισμό, μετανόησε και προσκύνησε. Την υπόλοιπη ζωή της, μέχρι τα 47 της, ασκήτεψε στην έρημο. Την ημέρα αυτή καλούνται άπαντες να μιμηθούν το παράδειγμα της και να έρθουν κοντά στον Χριστό μετανοώντας για τις αμαρτίες τους. Φέτος, η Ε' Κυριακή των νηστειών συμπίπτει και με τη μεγάλη εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου κι έτσι η γιορτή θα είναι διπλή.
Κυριακή των Βαΐων

Πριν από την τελευταία Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής, Κυριακή των Βαΐων, προηγείται το Σάββατο του Λαζάρου, που είναι αφιερωμένο στο θαύμα της ανάστασης του Λαζάρου από τον Χριστό. Η Κυριακή των Βαΐων, εξάλλου, είναι αφιερωμένη στην θριαμβευτική είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα από τη Βηθανία. Τότε ο λαός τον Είχε υποδεχθεί με επευφημίες και με «βάια φοινίκων», από τα οποία πήρε το όνομά της αυτή η μέρα. Της Κυριακής των Βαΐων ακολουθεί η Μεγάλη και Αγία Εβδομάδα.

Σημειώνεται πως καθ'όλη τη διάρκεια της Μεγάλης Σαρακοστής δεν επιτρέπεται η κατανάλωση κανενός ζωικού προϊόντος. Εξαίρεση αποτελούν η ημέρα του Ευαγγελισμού, στις 25 Μαρτίου, και η Κυριακή των Βαΐων, κατά τις οποίες επιτρέπεται η βρώση ψαριών.

(Για την ετοιμασία του ρεπορτάζ αξιοποιήθηκαν σημεία από το αφιέρωμα της Βιβλιοθήκης της matia.gr)