«Η πόρνη από πάνω» κι από μέσα

Και όμως: Η τέχνη και μάλιστα το θέατρο, η τέχνη ως ‘’μίμηση πράξεως σπουδαίας’’, είναι τέχνη λιγότερο ‘δήθεν’ από πολλές άλλες, λ.χ. την πολιτική, συχνά σκέτη κακοτεχνία, την ποίηση, συχνότερα κακοποιημένη, την κριτική, τέχνη εξυπηρετική και χρησιμοθηρική και παραδουλεύτρα. Ο κ. Αντώνης Τσιπιανίτης γράφει λιγότερο δηθενικά απ’ όσο κάποιος που θέλει να ποζάρει ΚΑΙ ως θεατρικός συγγραφέας, αφού το θεατρικό είδος είναι δύσκολο, και προσδίδει, στις μέρες μας ιδίως, μια γκλαμουριά, που, ορίστε, εδώ βοήθησε η τηλεόραση:

Ο μονόλογος ‘’Η πόρνη από πάνω’’ του Αντ. Τσιπιανίτη είναι ένα είδος ‘’δραματικού χρονογραφήματος’’, θα έλεγα, γιατί ακριβώς μιλά για πράγματα τοπικά και επίκαιρα, που καθίστανται, όμως, διαχρονικά και διατοπικά και μάλιστα χωρίς φιοριτούρες και λεκτικούς ακροβατισμούς, χωρίς... θεατρινισμούς και ναρκισσισμούς, μα με αρκετούς ... κόμπους στο υφάδι των χαρακτήρων.
Η ενάρετη Ερατώ

Ο μονόλογος αυτός, μιας γυναίκας ενάρετης, της Ερατούς, ξεκινά δραματικά μετά την κηδεία του συζύγου της. Από την Πρέβεζα η ίδια, την παντρεύεται ένας αστυνομικός από την Αθήνα, ένας σωστός άντρακλας, όπως και ο πατέρας της (μια πρέζα Freud, εδώ), και η σταδιακή αφύπνιση μιας καταπιεσμένης, απαγορευμένης, πες, σεξουαλικότητας και ‘’ελευθερίας’’, από την ύπαρξη και μόνο μιας άλλης γυναίκας, που, λόγω επαγγέλματος, αποτελεί την αναίρεση της πρώτης, μιας πόρνης, που ενοικιάζει το επάνω διαμέρισμα και το κάνει τόπο για τις βίζιτές της.

Θα μπορούσε να ’ναι μια ιστορία στην Κύπρο, στην Ινδία, στην Ταϊλάνδη, στις ΗΠΑ (Νότο). Η ιστορία, μάλιστα, του έργου ξεκινά με μια... υποπλοκή, το επάνω διαμέρισμα, 40 τ.μ. που κατοικήθηκε πιο πριν από μια 20ριά ξένους εργάτες, σκούρους, καταχάληδες, μάλλον, και σίγουρα πεινασμένους, και η πρώτη ταύτιση της γυναίκας είναι... ταξική. Γεγονός που το λέει η ίδια, πως κι αυτή μετανάστης αισθάνεται:

Στην περίπτωση αυτή, η υποΠλοκή κρύβει επίσης μια ταξική πάλι (πάλη), υποΚλοπή: Η κυρία Ερατώ κλέβει από τον ‘’τίμιο ιδρώτα’’ του κυρίου αστυνομικού οργάνου συζύγου της και μαγειρεύει κρυφά, ταψιά ολόκληρα για τους ‘πάνω’ ξένους μετανάστες: Η σύγκρουση με την Εξουσία είναι, λες, αναπόφευκτη. Αλλά πού! Δύο ‘’κόμποι’’ στο υφαντό εδώ: η κ. Ερατώ είναι μια... κρυπτοδιανοούμενη, διαβάζει Καρυωτάκη στην εφηβεία της και μια θεία της, η Λενιώ, νομίζω ακόμα πιο... εντελεκτουέλ, κεντώντας μια μέρα, τής απαγγέλλει την τελευταία στροφή από το υπέροχο ποίημα ‘’Πρέβεζα’’:
Αν, τουλάχιστον, μέσα στους ανθρώπους
ένας πέθαινε από αηδία...

Σιωπηλοί, θλιμμένοι, με σεμνούς τρόπους, θα διασκεδάζαμε όλοι στην κηδεία

Εξ ου και η Πρέβεζα, ως γενέτειρα της Ερατούς, που εξηγείται από το ότι ήθελε να γίνει φιλόλογος, μα δεν την άφησε ο μπαμπάς. Κι η... μαμά; Η μαμά της τις έφαγε όταν μπήκε να γλιτώσει την κόρη από το μαλλιοτράβηγμα του... μπαμπά, στην έκφραση της επιθυμίας της κόρης του να πάει να σπουδάσει φιλόλογος! Συνήθως είν’ το αντίθετο: Τα παιδιά τις τρων όταν παν να γλιτώσουν τη μαμά, αλλά η μαμά είναι εδώ περίπου ανύπαρκτη για την Ερατούλα της: κόμπος στο υφάδι, κι αυτό!
Παιδάκια και σουτζουκάκια

Η κυρία Ερατώ, στην πόλη θα αργήσει να πάρει μπρος: Ονειρεύεται παιδάκια, φτιάχνοντας σουτζουκάκια και φαντασιώνεται ρομαντικές περιπτύξεις με το νέο παιδί, τον Διονύση, αστυνομικό κι αυτόν, συνάδελφο του συζύγου της Λευτέρη... Λάθος δεν θα γίνει το... ανομολόγητο. Δεν θα αμαρτήσει η κυρία Ερατώ, για να μας ευχαριστήσει, το γυναικείο κοινό: Αλλά, θα απαγγείλει δύο φορές μέσα στο έργο, δύο ίδιες στροφές του Καρυωτάκη που ‘’είχε διαβάσει στην εφηβεία της’’ χωρίς να ξέρει ότι ο ποιητής είχε μέσα του ‘’τον σπόρο της αυτοκαταστροφής’’, και η ύφανση ακόμα έναν κόμπο.

Το έργο έπεσε (βαρύ) καπάκι επάνω σε περίπτωση - σύμπτωση, με την ηγεσία της Αστυνομίας στην Κύπρο να δέχεται μεγάλη κριτική για αναποτελεσματική και... χειρότερα, δράση σε σχέση με εγκληματίες, που αλωνίζουν στην Κύπρο και αμύνονται πυροβολώντας ίσια επάνω στα όργανα της τάξης, ένα παιδί αστυνομικός στάλθηκε στο Ισραήλ (λες και δεν υπάρχουν γιατροί στην Κύπρο) βαριά τραυματισμένος και παλεύει τώρα για τη ζωή του, και η Ηγεσία... σούμπιντη εκστομίζει μύδρους κατά των κακοποιών... Κόμποι στην υπόθεση...
Διαλληλίες...

Δραματικό Χρονογράφημα του Αντώνη Τσιπιανίτη, λοιπόν, ‘’Η πόρνη από πάνω’’, κι η πόρνη/ ο αστυνομικός ΜΕΣΑ στον καθένα!!! Όχι ΔΙΠΛΑ μας: Σε μια πολιτεία, σαν την κυπριακή, οι αναλογίες είναι άμεσες, λόγω Γλώσσας και λόγω Κρίσης: η τάση είναι να πούμε τα χριστιανικά, ο πρώτος τον λίθο βαλέτω, ή "μη κρίνετε ίνα μη κριθήτε", και άλλα ανακωφευτικά, ανακουφιστικά και συνενοχικά, ‘’εκάμαμεν κι εμείς πολλά’’.

Μα δεν είναι έτσι: Ο μονόλογος του Α.Τ. είναι γεμάτος μικρές εκπλήξεις, όλες κωμικοτραγικές, μα η Κάθαρση σταθερά Αριστοτέλεια: υπάρχει Κλασική Τιμωρία, η Τίσις στην Ύβριν, και όχι η χριστιανική συγχώρια: Ο σκηνοθέτης Άγις Παΐκος είναι θεατρικά... κινηματογραφικός και... ‘ειδωλολάτρης’: Αποφεύγει το δράμα, τους θεατρινισμούς, δουλεύει τον ρυθμό και τους ρόλους σαν 3-D. Δεν φοβάται τις εγκοπές, τις παύσεις, και έχει μελετήσει διεξοδικά το κείμενο.

Ο μονόλογος είναι γένους θηλυκού

Οι μονόλογοι γυναικών παρουσιάζουν για την Κύπρο μια ευκολία: Ο ίδιος ο κ. Παΐκος, ο σκηνοθέτης, παραδέχεται ότι έχουμε περισσότερες γυναίκες ΚΑΙ καλύτερες ως ηθοποιούς και λιγότερους άνδρες. Ο ίδιος συνεργάζεται με πολλές νέες και πιο πεπειραμένες ηθοποιούς. Η Μήδεια Χάννα έχει συνεργαστεί μαζί του πολλές φορές με επιτυχία, γεγονός που δείχνει πως η υποκριτική, όπως όλες οι τέχνες, είναι κυρίως πολλή δουλειά και - αντίστροφα με ό,τι το επάγγελμα αυτό αφήνουν πολλοί λειτουργοί του να υπονοείται - λιγότερος ναρκισσισμός, προσωπικό ψάξιμο και ψώνιο!

Η Μήδεια Χάννα είναι μια σοβαρή επαγγελματίας, που γίνεται με τον καιρό καλύτερη, ίσως γιατί δεν παρέμεινε μέσα στην ‘θαλπωρή’ ενός πλούσια επιχορηγούμενου θεάτρου. Στο μονόπρακτο αυτό, θα την ήθελα λιγότερο... σοβαρή στον ρόλο της, αφού η καθωσπρέπει κυρία Ερατώ σού κλείνει συχνά στις εξομολογήσεις της με πονηριά το... μάτι! Ο μονόλογος, εξάλλου, είναι γένους... προπατορικά θηλυκού!

Θέατρο Vs προπαγάνδα

Αντιστρόφως ανάλογη, έως και παράλογη - ως προς τις ανάγκες μιας ορισμένης παράστασης -, η επιχορήγηση από τον ΘΟΚ στην Κύπρο και η συγκέντρωση όλων των πόρων στον κρατικό οργανισμό έχουν οδηγήσει στην αμετροέπεια στη διαχείριση των κοινών κρατικών πόρων, κατά το δοκούν, δοκίμου ή αδοκίμου, μιας μικρής ομονοούσας πολιτικά, κρατούσας ολιγαρχίας:

Το θέατρο δεν είναι απλώς η πιο πολιτική τέχνη απ’ όλες, γιατί εδώ συγχρωτίζονται όλες οι άλλες για να πουν πράγματα που μας αφορούν όλους τους πολίτες, μα είναι και πολιτική τέχνη, γιατί εύκολα μπορεί να γίνει αυτοαναφορική προβολή που παίζει τον άχαρο και πολυδάπανο ρόλο της προπαγάνδας. Σ’ έναν τόπο με σοβαρά προβλήματα και όχι με ‘’προκλήσεις’’ καταπώς τα παραφράζουν οι μεταμοδέρνοι ‘’πολιτικοί’’, το θέατρο έχει άλλους ρόλους να διαδραματίσει.

Ελευθερία η τέχνη

Η Τέχνη έχει αναλάβει ‘’αυτόβουλα’’ να δείχνει την πολυπλοκότητα και, ΝΑΙ, τη διαφορετικότητα, και ΔΗ την κριτική της αλγεινής πραγματικότητας, που ο τόπος αυτός και ο κόσμος όλος βιώνει. Ήτοι, την Ελευθερία: του Λόγου, των Ιδεών και της Πράξης: Αυτός είναι ο απλός, τριπλός λόγος της διαχρονικής, οικουμενικής παρουσίας του Θεάτρου στην ιστορία της ανθρωπότητας. Αυτά και τα δομικά υλικά που κτίζουν κάθε καλή παράσταση, σε μιαν αλγούσα νήσο, υπό την ασήκωτη κατοχή μεγάλου μέρους της από τη γείτονα Τουρκία, που δεν την χωρούν τα χωρικά της ύδατα, ούτε τα ρούχα της. ΕΙΕΝ!
ΔΡ ΝΙΚΗ ΚΑΤΣΑΟΥΝΗ
Κριτικός Πολιτισμού και Πολιτικής