Προσβολή στα θύματα της κατοχής

ΤΟ ΓΛΩΣΣΑΡΙ ΠΟΥ ΕΚΔΟΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΑΣΕ ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΘΩΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Εν συντομία, το Γλωσσάρι φαίνεται να αποτελεί μια επικίνδυνη, νεο-αποικιακή και παράλογη προσβολή στο κράτος δικαίου και στα αμέτρητα θύματα της κατοχής. Γι’ αυτούς και για άλλους λόγους, το Γλωσσάρι πλήττει αυτά τα θύματα όπου κι αν βρίσκονται
Στις 10 Ιουλίου 2018, ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) κυκλοφόρησε ένα βιβλιαράκι με τίτλο Λέξεις που έχουν σημασία: Γλωσσάριο για τη δημοσιογραφία στην Κύπρο. (Εμφανίζεται εδώ: www.osce.org/representative-on-freedom-of-media/387269)
Οι συγγραφείς του Γλωσσάριου είναι ελεύθεροι να εκφράσουν τις απόψεις τους. Αλλά έχω κι εγώ το δικαίωμα και το καθήκον να επικρίνω αυτό που γράφουν και παραλείπουν.
Στην πρώτη σελίδα, το Γλωσσάρι έχει την καλή χαρά να αναγνωρίσει ότι έχει χρηματοδοτηθεί από τη Γερμανία και την Ολλανδία. Όμως, το Γλωσσάρι δεν εξηγεί ότι η Γερμανία ήταν σύμμαχος της Τουρκίας κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η Τουρκία διέπραξε γενοκτονία. Ούτε αναγνωρίζει ότι για μεγάλο μέρος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η Γερμανία διέπραξε γενοκτονία, η Γερμανία υπόκειτο στη Συνθήκη Φιλίας μεταξύ Γερμανίας και Τουρκίας της 18ης Ιουνίου 1941. Το Γλωσσάριο επίσης δεν δηλώνει το γεγονός ότι κατά τα έτη λίγο πριν και μετά το 1974, η Γερμανία ήταν ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής όπλων στην Τουρκία. (Δείτε, π.χ., το επίσημο αμερικανικό έγγραφο 49 με ημερομηνία 28 Μαΐου 1975 στο )
Το Γλωσσάρι εκδόθηκε δυόμισι εβδομάδες μετά τις προεδρικές εκλογές στην Τουρκία στις 24 Ιουνίου 2018. Το αποτέλεσμα προέβαλε μια ανησυχητική πραγματικότητα. Το 36 τοις εκατό του εδάφους και 57 τοις εκατό της ακτογραμμής της Κυπριακής Δημοκρατίας (ΚΔ) είναι υπό συνεχή κατοχή από ένα κράτος που κυβερνάται από μια εκλελεγμένη ισλαμιστική τυραννία. Αυτό το κράτος έχει ένα τρομακτικό μητρώο που περιφρονεί το διεθνές δίκαιο, παραβιάζει ανθρώπινα δικαιώματα, φυλακίζει δημοσιογράφους και διαστρεβλώνει την αλήθεια. Παρ' όλ' αυτά, το Γλωσσάρι δεν αναφέρθηκε σε αυτές τις γοητευτικές πραγματικότητες.
Ακόμη χειρότερα, το Γλωσσάρι δεν κατόρθωσε να καταδικάσει το πλήρες φάσμα των παραπλανητικών φράσεων τις οποίες η Τουρκία έχει χρησιμοποιήσει για να καμουφλάρει τις επιθετικές, παράνομες και απάνθρωπες ενέργειές της στην ΚΔ. Αντίθετα, το Γλωσσάρι επέλεξε να υιοθετήσει έναν ευφημισμό, «η τουρκική στρατιωτική επιχείρηση», για να μην αναφερθεί είτε στις δύο τουρκικές εισβολές του 1974 είτε στις αδικαιολόγητες πράξεις που ακολούθησαν.
«Ελλείψεις» και «ελαττώματα»
Το Γλωσσάρι, παράλληλα, υποφέρει από αριθμό άλλων ελαττωμάτων και ελλείψεων.
Ως το πλέον εμβληματικό παράδειγμα, το Γλωσσάρι ενοχλείται με τη λέξη «κατοχή». Γιατί; Σύμφωνα με το Γλωσσάρι, σε σχέση με το 1974, υπάρχει «η τουρκοκυπριακή άποψη ότι ο όρος αυτός είναι προσβλητικός και αμφιλεγόμενος». Αυτό είναι εξωφρενικό.
Σύμφωνα με το Άρθρο 42 των Κανονισμών του Παραρτήματος της Τέταρτης Σύμβασης της Χάγης του 1907, το οποίο το Γλωσσάρι απέτυχε να αναφέρει, μια περιοχή θεωρείται υπό κατοχή όταν αυτή τεθεί υπό τον έλεγχο εχθρικού στρατού. Έτσι, επιβλήθηκε μια κατοχή όταν ο στρατός της Τουρκίας, μιας ξένης χώρας, υπέδειξε εχθρότητα εισβάλλοντας και θέτοντας υπό κατοχή και εκτελώντας εθνο-θρησκευτικό ξεκαθάρισμα του 36 τοις εκατό του εδάφους της ΚΔ.
Αν δεν υπήρξε κατοχή το 1974 και μετά, τότε γιατί η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών, στο πλαίσιο της «κυπριακής κρίσης», αναφέρεται στις Συμβάσεις της Γενεύης του Αυγούστου του 1949, στο Ψήφισμα 4 (ΧΧΧΙ) της 13ης Φεβρουαρίου 1975 και στο Ψήφισμα 4 (ΧΧΧΙΙ) της 27ης Φεβρουαρίου 1976; Σύμφωνα με το κοινό άρθρο 2 των Συμβάσεων, οι διατάξεις τους εφαρμόζονται σε όλες τις περιπτώσεις μερικής ή ολικής κατοχής του εδάφους ενός Υψηλού Συμβαλλόμενου Μέρους (όπως η ΚΔ), ακόμη και αν η εν λόγω κατοχή συναντιέται χωρίς ένοπλη αντίσταση.
Αν δεν υπήρξε κατοχή το 1974 και μετά, τότε γιατί ορισμένα άλλα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών αναφέρονται στο κατεχόμενο μέρος της ΚΔ; Ένα παράδειγμα είναι το Ψήφισμα 33/15 της Γενικής Συνέλευσης της 9ης Δεκεμβρίου 1978. Αυτό επιβεβαιώνει ότι «μέρος» του «εδάφους» της ΚΔ «είναι ακόμα υπό κατοχή από ξένα στρατεύματα».
Άλλο παράδειγμα είναι το Ψήφισμα 550 της 11ης Μαΐου 1984. Σε αυτό, το Συμβούλιο Ασφαλείας δηλώνει ότι είναι «έντονα ανήσυχο για τις περαιτέρω αποσχιστικές ενέργειες στο κατεχόμενο μέρος της ΚΔ, οι οποίες παραβιάζουν το Ψήφισμα 541 (1983)».
Αν δεν υπήρξε κατοχή το 1974 και μετά, τότε γιατί διάφορα αμερικανικά, αγγλικά και ευρωπαϊκά δικαστήρια αναφέρονται στην κατοχή ή στα κατεχόμενα μέρη της ΚΔ; Ένα παράδειγμα είναι το Εφετείο των Ηνωμένων Πολιτειών (for the Seventh Circuit). Στην απόφασή του στην υπόθεση της Autocephalous Greek-Orthodox Church of Cyprus v Goldberg (1990) 917 F.2d 278, ο επικεφαλής δικαστής Bauer παρατήρησε ότι:
«Στις 20 Ιουλίου 1974, η Τουρκία εισέβαλε στην Κύπρο από τον βορρά. Μέχρι τα μέσα Αυγούστου, οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις είχαν προχωρήσει και θέσει υπό κατοχή τους σχεδόν το ένα τρίτο της βόρειας πλευράς του νησιού».
Εάν, όπως ισχυρίζεται το Γλωσσάρι, κάποιοι βρίσκουν «προσβλητική» τη χρήση της λέξης «κατοχή», η σωστή απάντηση πρέπει να είναι η εκπαίδευση των ατόμων που έχουν «προσβληθεί», εξηγώντας σε αυτούς τι σημαίνει η λέξη «κατοχή», γιατί αυτή η λέξη είναι νομικά η κατάλληλη και πως αυτή συνδέεται με τρομερές παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου.
Παράνομο μόρφωμα
Η ίδια προσέγγιση πρέπει να χρησιμοποιείται και για όσους ενοχλούνται με το επίθετο «παράνομο», που χρησιμοποιείται σε όρους όπως «παράνομο καθεστώς», το οποίο επικρίνεται από το Γλωσσάριο. Αυτός ο όρος συχνά χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει την υποτελή ντε φάκτο διοίκηση της Τουρκίας, γνωστή ως «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου» («ΤΔΒΚ»).
Το Γλωσσάρι απεχθάνεται τον όρο «το παράνομο καθεστώς», καθώς παράλογα δεν αναφέρεται σε νομικές εξηγήσεις ως το γιατί η «ΤΔΒΚ» είναι παράνομη. Παραδείγματος χάριν, το Γλωσσάρι δεν αναφέρεται στο προαναφερθέν Ψήφισμα 541 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ της 18ης Νοεμβρίου 1983. Το Ψήφισμα 541 θεωρεί «την ανακήρυξη από τις τουρκοκυπριακές αρχές της 15ης Νοεμβρίου 1983, η οποία επικαλείται τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου κράτους στη βόρεια Κύπρο» ως «νομικά άκυρη» («legally invalid»). Επίσης, το προαναφερθέν Ψήφισμα 550 της 11ης Μαΐου 1984 «καταδικάζει όλες τις αποσχιστικές ενέργειες» και τις αποκαλεί «παράνομες και άκυρες» («illegal and invalid»).
Ακόμα χειρότερα, το Γλωσσάρι αποφεύγει να αποκαλύψει ότι στις 22 Ιουλίου 2010, στη συμβουλευτική του άποψη σε σχέση με το Κόσοβο, το Διεθνές Δικαστήριο εμφαντικά αναφέρθηκε στην «παρανομία» («illegality») των προκηρύξεων της ανεξαρτησίας που υποτίθεται έγιναν από τη «Νότια Ροδεσία» το 1965, την «ΤΔΒΚ» το 1983 και τη «Republika Srpska» το 1992. Σε αυτό το πλαίσιο, το Διεθνές Δικαστήριο αποκάλυψε την «παρανομία» που καλύπτει κάθε μία από αυτές τις υποτιθέμενες διακηρύξεις, οι οποίες «προκύπτουν όχι μόνο από τον μονομερή χαρακτήρα των διακηρύξεων αυτών, αλλά από το γεγονός ότι ήσαν, ή θα ήσαν, συνδεδεμένες με την παράνομη χρήση βίας ή άλλες διαβόητες παραβιάσεις προνοιών του διεθνούς δικαίου, συγκεκριμένα με εκείνες επιτακτικού χαρακτήρα (jus cogens)».
Γι’ αυτούς και για άλλους λόγους, η «ΤΔΒΚ» δεν είναι μόνον ένα παράνομο καθεστώς. Είναι το προϊόν της παρανομίας, της απανθρωπιάς και της ανωμαλίας. Να το πούμε αλλιώς, είναι σαν να χειρίζεσαι τον νόμο με περιφρόνηση.
Ολοκληρώνοντας, το Γλωσσάρι προφανώς επιδιώκει την περιθωριοποίηση της πραγματικότητας και την κάμψη της παρανομίας. Ίσως αυτό οφείλεται στο ότι προσπαθεί να προσανατολίσει τα μυαλά των πολιτών σε ετοιμότητα για μια «διευθέτηση» που θα στηρίζεται στη νομιμοποίηση παράνομων πράξεων, στη «δικοινοτική» διαίρεση, στον «διζωνικό» διαχωρισμό και σε μια παραπλανητική πρόσοψη του φεντεραλισμού. Αυτοί, φυσικά, είναι οι μακροπρόθεσμοι στόχοι της Τουρκίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, οι δύο τελευταίοι αποικιοκράτες της Κύπρου. Ας σημειωθεί εδώ ότι η βρετανική Ύπατη Αρμοστεία στη Λευκωσία εξέφρασε την ικανοποίησή της για τη δημοσίευση του Γλωσσαρίου.
Εν συντομία, το Γλωσσάρι φαίνεται να αποτελεί μια επικίνδυνη, νεο-αποικιακή και παράλογη προσβολή στο κράτος δικαίου και στα αμέτρητα θύματα της κατοχής. Γι' αυτούς και γι' άλλους λόγους, το Γλωσσάρι πλήττει αυτά τα θύματα όπου κι αν βρίσκονται.
ΚΛΕΑΡΧΟΣ Α. ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ
Επίκουρος καθηγητής στη Νομική Σχολή του πανεπιστημίου UCLan στην Κύπρο (με ρίζες στα κατεχόμενα χωριά Πέτρα και Λύση). Οι απόψεις στο άρθρο του είναι καθαρά προσωπικές