Μετά τον σάλο, στη Βουλή οι whistleblowers

Αδήριτη η ανάγκη παροχής έννομης προστασίας στους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος, που αναμένεται να συμβάλει ουσιαστικά στην προσπάθεια πάταξης της διαφθοράς, υπομνύει σε δηλώσεις του στη «Σ» ο Υπουργός Δικαιοσύνης, Ιωνάς Νικολάου, ο οποίος κατέθεσε σχετικό νομοσχέδιο στη Βουλή τον Μάιο του 2017. Ο «Περί Αναφοράς Πράξεων Διαφθοράς (Συμπληρωματικά Μέτρα Προστασίας και Επιείκειας) Νόμος του 2017», ο οποίος παρουσιάστηκε ενώπιον της Επιτροπής Νομικών πριν από ένα και πλέον χρόνο, παρέμεινε έκτοτε στα... κοινοβουλευτικά συρτάρια (βλ. ρεπορτάζ «Σημερινής» 6 Ιανουαρίου 2019).

Σε δηλώσεις του σε σχέση με την καθυστέρηση που παρατηρήθηκε στην προώθηση του θέματος και στην έναρξη της κατ’ άρθρον συζήτησης του κυβερνητικού νομοσχεδίου, ο πρόεδρος της αρμόδιας Επιτροπής και βουλευτής του Δημοκρατικού Συναγερμού, Γιώργος Γεωργίου, έκανε λόγο για τροπολογίες που αναμενόταν να αποστείλει το αρμόδιο Υπουργείο, αλλά και σε εισήγηση τόσο του Υπουργείου Δικαιοσύνης όσο και της Νομικής Υπηρεσίας.
«Δεν πάτησα φρένο»

Καμία μομφή εναντίον της Επιτροπής Νομικών από πλευράς του αρμόδιου Υπουργού, που δηλώνει ότι «έγινε αρκετή δουλειά για πολύ σοβαρά νομοσχέδια την τελευταία περίοδο» από τη Βουλή σε σχέση με σειρά εναρμονιστικών νομοθετημάτων που αφορούσαν, μεταξύ άλλων, τον Νέο Γενικό Κανονισμό για Προστασία των Προσωπικών Δεδομένων (GDPR), τα δεδομένα που περιέχονται στις καταστάσεις ονομάτων επιβατών (PNR), αλλά και τη λειτουργία του Αστυνομικού Σώματος.

Παράλληλα, ξεκαθαρίζει ότι ουδέποτε εισηγήθηκε «πάγωμα» της συζήτησης, καθώς θεωρεί ότι η παροχή νομικής προστασίας στους πληροφοριοδότες («whistleblowers») θα λειτουργήσει καταλυτικά σε σχέση με τον απαιτούμενο βαθμό ενθάρρυνσης των πολιτών που κατέχουν στοιχεία και πληροφορίες σε σχέση με φαινόμενα διαφθοράς τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα. «Εισηγήσεις επί του νομοσχεδίου απέστειλε στο υπουργείο το ΚΕΒΕ, τον Απρίλη του 2018, το οποίο εισηγηθήκαμε όπως κοινοποιήσει τις παρατηρήσεις του και στη Βουλή», εξηγεί ο κ. Νικολάου, που αναφέρει ότι έκτοτε δεν έλαβε άλλη ενημέρωση για το θέμα, ενώ προσθέτει ότι δεν κατηγορεί την Επιτροπή για ολιγωρία, αλλά «σε καμία περίπτωση δεν δέχομαι ότι εγώ τους έβαλα φρένο».

Χαρακτηρίζει μάλιστα το όλο θέμα «προτεραιότητα» της Κυβέρνησης και αναφέρει ότι το νομοσχέδιο ετοιμάστηκε από τον ίδιο και στάλθηκε στη Νομική Υπηρεσία από τον Δεκέμβρη του 2015. Υπογραμμίζει, δε, ότι στόχος του νομοσχεδίου είναι να προστατευθούν οι μάρτυρες που «καλόπιστα και εύλογα» παρέχουν πληροφορίες στις αρμόδιες Αρχές. Σημειώνεται ότι η κατ’ άρθρον συζήτηση του νομοσχεδίου, που βρέθηκε εκ νέου στο προσκήνιο λόγω της δημόσιας αντιπαράθεσης του Γενικού Ελεγκτή, Οδυσσέα Μιχαηλίδη, με την Επίτροπο Προσωπικών Δεδομένων, Ειρήνη Λοϊζίδου, αναμένεται να ξεκινήσει στην Επιτροπή Νομικών στις 16 Ιανουαρίου.
Οι εισηγήσεις του ΚΕΒΕ

Αδιαμφισβήτητη χαρακτηρίζει το ΚΕΒΕ την ανάγκη θέσπισης νόμου για προστασία προσώπων που καταγγέλλουν πράξεις διαφθοράς, υπογραμμίζοντας, στο πλαίσιο των παρατηρήσεων που απέστειλε μετά την παρουσίαση του εν λόγω νομοσχεδίου, ότι «αποτελεί, μεταξύ, άλλων, διεθνή υποχρέωση της Κυπριακής Δημοκρατίας» με βάση το άρθρο 33 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών κατά της Διαφθοράς, που κυρώθηκε με τον Ν. 25(ΙΙΙ)/2008.

Σημειώνει, επίσης, ότι τον Οκτώβρη του 2017 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κάλεσε την Επιτροπή να υποβάλει προτάσεις για δημιουργία ενός κοινού ευρωπαϊκού νομοθετικού πλαισίου, που θα εγγυάται υψηλό επίπεδο προστασίας σε whistleblowers.

Επικαλούμενο έκθεση που δημοσιεύθηκε από τον οργανισμό U4 (στον οποίο συμμετέχει και η οργάνωση «Διεθνής Διαφάνεια»), αναφορικά με «καλές πρακτικές στη νομοθεσία για την προστασία πληροφοριοδοτών», το ΚΕΒΕ διατυπώνει τη θέση ότι «η σχετική ειδική προστασία θα πρέπει να παρέχεται μόνο σε εργοδοτούμενους που εργάζονται ή εργάζονταν στον δημόσιο ή ιδιωτικό τομέα και οι οποίοι δίδουν πληροφορίες που περιήλθαν στη γνώση τους στα πλαίσια εργοδότησής τους.

Σύμφωνα με τις εισηγήσεις του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου, «η παροχή ειδικής προστασίας σε πρόσωπα εκτός από εργοδοτούμενους αυξάνει τον κίνδυνο να γίνονται συκοφαντικές καταγγελίες» από πρόσωπα που επιθυμούν να πλήξουν τον καταγγελλόμενο, ενώ σημειώνει ότι ο προτεινόμενος περιορισμός περιλαμβάνεται και στην αντίστοιχη νομοθεσία του ΗΒ και της Ιρλανδίας.

Μεταξύ άλλων, το ΚΕΒΕ εισηγείται και την προσθήκη πρόνοιας στον «Περί Αναφοράς Πράξεων Διαφθοράς (Συμπληρωματικά Μέτρα Προστασίας και Επιείκειας) Νόμο του 2017», ότι «πρόσωπο το οποίο παρέχει στον Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας ή στην κατά περίπτωση αρμόδια Αρχή πληροφορίες, γνωρίζοντας ότι οι πληροφορίες αυτές είναι αναληθείς ή χωρίς εύλογα να πιστεύει ότι οι πληροφορίες αυτές είναι αληθείς, θα υπέχει ευθύνη να αποζημιώσει πλήρως κάθε πρόσωπο που θα υποστεί ζημιά ως αποτέλεσμα της παροχής τέτοιων πληροφοριών ή και της δημοσιοποίησής τους».