Απόφαση ζωής για τους μαθητές
Επαγγελματικός προσανατολισμός από τα 14
Κυριακή 06 Ιαν 2019
Ο Ιανουάριος είναι ο μήνας όπου οι μαθητές της Γ’ Γυμνασίου καλούνται να δηλώσουν τον κλάδο ή αλλιώς την Ομάδα Μαθημάτων Προσανατολισμού (ΟΜΠ) ή Κατεύθυνση, που θα ακολουθήσουν στην επόμενη σχολική βαθμίδα. Ο σύμβουλος σπουδών, Αντώνης Δημητρίου, μίλησε στη «Σ» για τη δυσκολία που αντιμετωπίζουν μαθητές και γονείς στο να επιλέξουν ορθά μια κατεύθυνση, αλλά και για τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να βοηθηθούν ούτως ώστε να κατανοήσουν πού πραγματικά πρέπει να στοχεύσουν. «Καταρχήν, η πρώτη επιλογή που έχουν να κάνουν τα παιδιά μας είναι σε ποιο τύπο σχολείου θα πάνε.
Υπάρχει το Λύκειο και η Τεχνική Σχολή, ενώ παράλληλα υπάρχει η επιλογή του μουσικού λυκείου και του αθλητικού. Στην πρώτη περίπτωση ο μαθητής έχει να επιλέξει μεταξύ του Κλασικού (Αρχαία και Ιστορία), Πρακτικού (Μαθηματικά και Φυσική), Οικονομικού (Μαθηματικά και Οικονομικά) και Εμπορικού (Οικονομικά και Αγγλικά), ενώ στην περίπτωση της Τεχνικής Σχολής, έχει να επιλέξει μεταξύ θεωρητικής ή πρακτικής κατεύθυνσης», ανέφερε χαρακτηριστικά.
1. Μπορεί ένα παιδί να πάρει τη σωστή απόφαση που θα κρίνει το μέλλον του;
Μια εύλογη ερώτηση που ακούει συχνά ο σύμβουλος επαγγελματικού προσανατολισμού, η οποία βρίσκει την απάντησή της στη σωστή προετοιμασία του παιδιού. «Το ερώτημα που προκύπτει και βασανίζει πολλούς γονείς είναι το πώς μπορεί το παιδί μου σε αυτή την ηλικία να κάνει μια σωστή επιλογή. Δεν είναι θέμα αν είναι νωρίς. Το εκπαιδευτικό σύστημα είναι αυτό που είναι και θα πρέπει να δούμε πώς εμείς ενεργούμε και εναρμονιζόμαστε με αυτό. Το μυστικό είναι να εντοπίσει ο μαθητής και ο γονιός ποιος ή ποιοι είναι οι τελικοί στόχοι των αποφάσεών τους, δηλαδή ο τομέας σπουδών, και να κάνουν τις επιλογές τους με βάση αυτό. Για να γίνει αυτό, χρειάζεται επαρκής και σφαιρική ενημέρωση, λαμβάνοντας υπόψη διάφορες παραμέτρους, όπως εξηγεί στη συνέχεια ο κ. Δημητρίου.
Πολλές φορές όμως, τα κριτήρια επιλογής των γονιών και των μαθητών είναι εντελώς διαφορετικά. Υπάρχουν κάποιοι που επιλέγουν κατευθύνσεις οι οποίες τους αφήνουν περισσότερες ανοικτές πόρτες, όπως είναι τα Μαθηματικά και Φυσική. Άλλοι πάλι αποφεύγουν μαθήματα κλασικής κατεύθυνσης και επιλέγουν οικονομικής, χωρίς όμως να γνωρίζουν πραγματικά τι θα συναντήσουν.
Ως αποτέλεσμα, έρχονται κοντά μας παιδιά στην Β' και Γ' Λυκείου για να τα βοηθήσουμε να εντοπίσουν τον τομέα σπουδών τους και αυτό που εντοπίζουμε είναι ότι έχουν κάνει λανθασμένη επιλογή κατεύθυνσης ή ακόμη και σχολείου, κάτι το οποίο επηρέασε και αρνητικά τις ακαδημαϊκές τους επιδόσεις. Παιδεύονται με μαθήματα στα οποία δεν μπορούν να ανταποκριθούν, ενώ οι κλίσεις τους είναι αλλού και αυτό έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ψυχολογία και στη στάση τους απέναντι στο σχολείο. Άρα η ελλιπής ενημέρωση μπορεί να αποβεί αρκετά επικίνδυνη για το μέλλον των παιδιών μας.
Μη επαρκής πληροφόρηση υπάρχει και γύρω από την Tεχνική Εκπαίδευση. Δυστυχώς πολλοί γονείς και μαθητές δεν σκέφτονται καν την επιλογή της Τεχνικής Σχολής, ενώ αυτή η επιλογή θα μπορούσε να δώσει φτερά στο παιδί τους, που ίσως να μην έπρεπε να πάει στο Λύκειο. Η Τεχνική Σχολή απαρτίζεται από πολύ ενδιαφέροντες κλάδους και μπορεί να δώσει αρκετές επιλογές τις οποίες πολλοί αγνοούν. Για παράδειγμα, ένα παιδί το οποίο ενδιαφέρεται για τον κλάδο του Βιομηχανικού Σχεδιασμού, είναι προτιμότερο να ενταχθεί στην Τεχνική Σχολή αντί στο Λύκειο».
2. Τι μπορώ να κάνω ως γονιός για να βοηθήσω το παιδί μου να επιλέξει ορθά;
Ο κ. Δημητρίου τόνισε την ανάγκη εξεύρεσης της κλίσης στα παιδιά. «Πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε το ίδιό μας το παιδί και το παιδί τον εαυτό του, τα ενδιαφέροντά του και τις κλίσεις του. Λόγω του νεαρού της ηλικίας και της έλλειψης εμπειριών, τα πλείστα παιδιά δεν γνωρίζουν ακόμη καλά τον εαυτό τους. Το κάθε παιδί, ασχέτως ακαδημαϊκών δυνατοτήτων, έχει κάποιες διαδικασίες που του αρέσουν και κάνει καλά. Για παράδειγμα, υπάρχουν παιδιά που τους αρέσει να ασχολούνται με κατασκευές, άλλα που έχουν κλίση στο σχέδιο, ενώ άλλα παίρνουν ικανοποίηση με το να βοηθούν κόσμο ή να μιλούν.
Όταν κατανοήσουμε και συνθέσουμε αυτές τις διαδικασίες, τότε θα είναι πολύ πιο εύκολο να βοηθήσουμε το παιδί μας να κάνει επιλογές που θα το οδηγήσουν σε μια σπουδή και σε ένα μελλοντικό επαγγελματικό περιβάλλον στο οποίο θα είναι ευτυχισμένο και όχι επιλογές οι οποίες θα στηρίζονται αποκλειστικά και μόνο στις ακαδημαϊκές επιδόσεις».
3. Πώς θα κατανοήσω το παιδί μου;
«Χρειάζεται να αφιερώσουμε χρόνο και να συζητήσουμε με το παιδί μας. Να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τον τρόπο που σκέφτεται, τα όνειρά του, τις φιλοδοξίες του και να βγάλουμε από μέσα του αυτά που θέλει και αυτά που δεν θέλει. Στη συνέχεια, θα πρέπει να δώσουμε τα κατάλληλα ερεθίσματα στα παιδιά μας για να ενισχύσουν και να κατανοήσουν καλύτερα τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά τους.
Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσα από την εμπλοκή των παιδιών σε δραστηριότητες όπως για παράδειγμα το πρόγραμμα Δημιουργικότητα - Δράση - Κοινωνική Προσφορά (ΔΔΚ) του Υπουργείου Παιδείας, το Θερινό Σχολείο του Πανεπιστήμιο Κύπρου ή πανεπιστημίων του εξωτερικού, προγράμματα του Οργανισμού Νεολαίας Κύπρου, εθελοντισμός, ρομποτική κτλ.
Επίσης, η επίσκεψη σε σχολές και χώρες σπουδών αλλά και η γνωριμία με το περιβάλλον εργασίας ενός επαγγέλματος μπορεί να αποβεί ευεργετική, καθώς θα βοηθήσει το παιδί να αντιληφθεί πιο παραστατικά τι το περιμένει και να δημιουργήσει εικόνες και στόχους που θα του δώσουν το κίνητρο στο σχολείο για να πετύχει».
4. Υπάρχουν ψυχομετρικά εργαλεία που μπορούν να βοηθήσουν σε αυτή την απόφαση;
Υπάρχουν διάφορα χρήσιμα ερωτηματολόγια στην αγορά, τα οποία εξετάζουν την προσωπικότητα και τα ενδιαφέροντα των παιδιών. Χρειάζεται όμως τεράστια προσοχή στο πώς χρησιμοποιούμε αυτά τα εργαλεία, σύμφωνα με τον κ. Δημητρίου. «Αυτό που παρατηρούμε πολλές φορές είναι γονείς και παιδιά να βασίζουν απόλυτα τις αποφάσεις τους στα αποτελέσματα των διαφόρων τεστ με αποτέλεσμα να επικρατεί περισσότερη σύγχυση.
Για παράδειγμα, «έκανα ένα τεστ και μου έβγαλε ότι είμαι 75% στους τομείς της υγείας» ή «πήρα μια έκθεση 100 σελίδων που μου δείχνει τα αποτελέσματα του τεστ που έκανα». Αυτό όμως δεν λέει κάτι από μόνο του και ούτε βοηθά το παιδί να πάρει σωστές και ξεκάθαρες αποφάσεις. Όπως εξηγεί ο κ. Δημητρίου, τα ψυχομετρικά εργαλεία θα πρέπει να χρησιμοποιούνται αποκλειστικά και μόνο για να κατανοήσουμε καλύτερα το παιδί μας.
Από εκεί και πέρα, η συζήτηση και η ανάλυση διαφόρων άλλων παραμέτρων μαζί με την προσωπικότητα και τα ενδιαφέροντα, όπως είναι το εκπαιδευτικό σύστημα τις Κύπρου, τα οικονομικά της οικογένειας, οι ακαδημαϊκές επιδόσεις, η αγορά εργασίας, τις οποίες δεν εξετάζει το τεστ, είναι αυτή που καθορίζει τις αποφάσεις. Άρα τα ψυχομετρικά εργαλεία χρησιμεύουν στο να καταλάβουμε ποιο είναι το παιδί και όχι στο τι θα κάνει το παιδί».
5. Είναι αρκετό να εντοπίσουμε μόνο την κατεύθυνση για το Λύκειο;
Το λάθος που γίνεται συχνά, είναι ότι πολλά παιδιά μπαίνουν στο Λύκειο ή στην Τεχνική Σχολή χωρίς να έχουν συγκεκριμένους στόχους, όπως επισημαίνει ο κ. Δημητρίου. «Ακόμη και παιδιά τα οποία έχουν πολύ καλές επιδόσεις κατά τη διάρκεια του Λυκείου, πολλές φορές δεν έχουν τα ανάλογα αποτελέσματα στις Παγκύπριες Εξετάσεις, γιατί δεν ξέρουν πού πρέπει να στοχεύσουν και τι προτεραιότητες να βάλουν. Επίσης, υπάρχουν πολλά παιδιά τα οποία αναλώνουν χρόνο και χρήμα σε φροντιστήρια τα οποία δεν τους χρειάζονται.
Συνεπώς, χρειάζεται να εντοπίσουμε τον τομέα σπουδών και να αναπτύξουμε τουλάχιστον 3 διαφορετικά σενάρια σπουδών με σχολές και χώρες. Θα πρέπει να βάλουμε σε εφαρμογή ένα λεπτομερές πλάνο ενεργειών από το Γυμνάσιο, οι οποίες θα βοηθήσουν το παιδί να αναπτυχθεί ακαδημαϊκά, αλλά και να αναπτύξει δεξιότητες τις οποίες ζητούν πανεπιστημιακά ιδρύματα αλλά και εργοδότες. Συνεπώς, τα παιδιά μας δεν χρειάζονται απλά ένα ψυχομετρικό εργαλείο, αλλά έναν μέντορα ο οποίος θα τους καθοδηγεί καθ ́ όλη την πορεία του Λυκείου με βάση το πλάνο που έχει αναπτυχθεί από το Γυμνάσιο».
Δεν υπάρχουν επαγγέλματα του μέλλοντος, αλλά δεξιότητες
6. Ποιες συμβουλές θα δίνατε στους γονείς και ειδικά σε αυτούς που τα παιδιά τους δεν ξέρουν τι θέλουν και δείχνουν αποστροφή προς το σχολείο;
«Αυτό που χρειάζεται είναι ψυχραιμία και όχι βεβιασμένες κινήσεις. Η απόφαση αυτή μπορεί να αλλάξει και τον Μάιο. Το σημαντικό είναι ο χρόνος που θα δώσουμε σε αυτή τη διαδικασία. Χρειάζεται να αναλώσουμε χρόνο με το παιδί μας, είτε από μόνοι μας είτε με τη βοήθεια κάποιου ειδικού. Όλα τα παιδιά έχουν ενδιαφέροντα και κλίσεις, αρκεί να μιλήσουμε μαζί τους και να τους δώσουμε ερεθίσματα για να τα ανακαλύψουν. Επίσης, πρέπει να είμαστε ρεαλιστές με τα παιδιά μας. Δεν πρέπει να παρασυρθούμε από σκέψεις που κάνουν, λόγω του νεαρού της ηλικίας τους, όπως π.χ. ‘θέλω να γίνω ποδοσφαιριστής’. Δεν σημαίνει όμως ότι αν δεν γίνει ποδοσφαιριστής δεν θα έχει τον αθλητισμό μέσα στη ζωή του. Επίσης, χρειάζεται διαρκής ενημέρωση όσον αφορά στις αλλαγές που ανακοινώνει το Υπουργείο Παιδείας.
Για παράδειγμα, μετά τη σύσταση του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής στην Αθήνα, ο τρόπος πρόσβασης σε αρκετές σχολές θα αλλάξει από την ακαδημαϊκή χρονιά 2020-2021, κάτι το οποίο επηρεάζει άμεσα τα παιδιά τα οποία είναι τώρα στην Γ' Γυμνασίου και πρέπει να είναι ενήμερα γι' αυτό. Τέλος, θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν υπάρχουν επαγγέλματα του μέλλοντος αλλά δεξιότητες που πρέπει να αναπτύξουν τα παιδιά μας και οι οποίες θα τους βοηθήσουν να αναπτυχθούν σε ένα συνεχώς ευμετάβλητο εργασιακό περιβάλλον».
