Στο φως η αίγλη της Μονής της Αγίας Νάπας

Ευρήματα, τα οποία φέρνουν στο φως σημαντικά στοιχεία για την ιστορία της Ιεράς Μονής της Αγίας Νάπας, ανακαλύφθηκαν κατά τις εργασίες ανάδειξης του κτηρίου. Οι εργασίες βρίσκονται σε εξέλιξη και μάλιστα το αρχικό χρονοδιάγραμμα για ολοκλήρωσή τους τον Μάιο του 2020 παρατείνεται λόγω των αρχαιολογικών ευρημάτων, που έρχονται στο φως κατά τη διάρκεια του έργου.

Ήδη από το 2007 και από την ίδρυση της Μητρόπολης Κωνσταντίας-Αμμοχώστου αποφασίσθηκε ότι το Μοναστήρι Αγίας Νάπας, που λειτουργούσε ως συνεδριακό κέντρο, έπρεπε να χρησιμοποιηθεί για ανάδειξη τόσο του ίδιου του μνημείου όσο και του πολιτισμού γενικότερα. Το έργο της αποκατάστασης, ανάδειξης και προβολής του Μοναστηριού άρχισε στις αρχές του περασμένου καλοκαιριού και διεκπεραιώνεται με τη βοήθεια του Πανεπιστημίου Freie Universität του Βερολίνου, το οποίο διενεργεί μελέτες για την ιστορία, την αρχαιολογία και την αρχιτεκτονική της Μονής, ενώ θα γίνει ιστορική και αρχαιολογική σύγκριση του κτηρίου της Αγίας Νάπας, με περίπου αντίστοιχα κτίσματα που βρίσκονται στην Παλαίπαφο, τη Ρόδο και την πόλη Βίβλο του Λιβάνου, συλλέγοντας ταυτόχρονα πληροφορίες και για το Μοναστήρι, σύμφωνα με όσα ανέφερε ο Μητροπολίτης Βασίλειος.

Η ιστορία της Μονής

Το υφιστάμενο κτίσμα, σύμφωνα με τις ιστορικές αναφορές, λειτουργεί ως μοναστήρι από τον 15ο αιώνα και εγκαινιάστηκε το 1530, σύμφωνα με τοπική επιγραφή. Κατόπιν, προστέθηκε ένας μεγάλος χώρος στην εκκλησία που προοριζόταν για τους προσκυνητές. Παρ' όλα αυτά, ήδη από την περίοδο των Κομνηνών (1081-1191) η φυσική σπηλιά στον χώρο του σημερινού μοναστηριού διαμορφώθηκε κατάλληλα για να δημιουργηθεί μια λαξευτή εκκλησία, της οποίας το τέμπλο χρονολογείται στο τέλος του 12ου αιώνα. Στη σπηλιά, σύμφωνα με την παράδοση, βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας Αγίας Νάπας, η οποία είτε είχε κλαπεί είτε είχε καταστραφεί από πυρκαγιά περί το 1800.

Με την άφιξη των Φράγκων στο νησί (1191) δίπλα από τη λαξευτή εκκλησία κτίστηκε η έπαυλη του άρχοντα της περιοχής, ενώ τα φραγκικά οικοδομήματα, όπως ο βόρειος πύργος, οι μεγάλοι αποθηκευτικοί χώροι με σταυροθόλια στα ανατολικά και η περιτοιχισμένη αυλή είναι παρόμοια με αυτά στην έπαυλη των Λουζινιανών στα Κούκλια. Ακολούθως η εκκλησία επεκτάθηκε με την προσθήκη ενός λατινικού παρεκκλησίου, ενώ αργότερα κτίστηκε το υδραγωγείο της Αγίας Νάπας, το οποίο μετέφερε νερό στην περιοχή.

Κατά τον 15ον-16ον αιώνα τα δωμάτια μετατράπηκαν σε κελιά για τους μοναχούς, ενώ ο πύργος επεκτάθηκε και διακοσμήθηκε με Αναγεννησιακά χαρακτηριστικά, ίσως για να τον χρησιμοποιεί ο ηγούμενος της μονής. Με την κατάκτηση του νησιού από τους Οθωμανούς το μοναστήρι περιήλθε στη δικαιοδοσία της Ορθόδοξης Εκκλησίας, ενώ τον 17ον αιώνα κατείχε τεράστια κτηματική περιουσία και η μοναστική αδελφότητα έφτασε στον μέγιστο βαθμό της. Μάλιστα, σύμφωνα με όσα ανέφερε ο Πρωτοσύγκελος της Ιεράς Μητρόπολης Κωνσταντίας-Αμμοχώστου, Αρχιμανδρίτης Αυγουστίνος Κκαράς στη "Σ", η μονή διατηρούσε και μετόχια, ένα εκ των οποίων ήταν η εκκλησία της Παναγίας Αγίας Νάπας στη Λεμεσό.

Σημαντικά ευρήματα

Κατά τις εργασίες που γίνονται στον περίβολο του μοναστηριού, υπό την επίβλεψη του Τμήματος Αρχαιοτήτων, βρέθηκαν θεμέλια παλαιότερου κτίσματος, το οποίο πιθανόν να καταστράφηκε από πυρκαγιά, σύμφωνα με τον Μητροπολίτη Βασίλειο, ο οποίος ζήτησε τη συνέχιση των ανασκαφών.

Στον χώρο όπου γίνονται οι ανασκαφές φαίνεται να υπάρχει εκκλησία που βρίσκεται δίπλα από το μοναστήρι, εκεί όπου βρίσκονται σήμερα οι ξενώνες. Από τις ανασκαφές ήρθαν στο φως πολύ μικρά κελιά μοναχών, εντοπίστηκαν ένα δωμάτιο σοβατισμένο και άλλα ευρήματα συνεχούς χρήσης, δηλαδή ολόκληρα ή θραύσματα από πήλινα αντικείμενα διαφόρων εποχών, τα οποία μας οδηγούν μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Σύμφωνα με τον Μητροπολίτη Βασίλειο, ανευρέθησαν, επίσης, λείψανα τριών νέων ανθρώπων, μέχρι 18 χρονών, τα οποία δεν ήταν θαμμένα κανονικά, αλλά ήταν θαμμένα βιαστικά σαν ομαδικός τάφος. Το περίεργο, όπως είπε, είναι ότι αυτοί οι σκελετοί βρέθηκαν πάνω από άλλα ανθρώπινα λείψανα ηλικιωμένων ατόμων, περιλαμβανομένης και μίας γυναίκας, που ήταν θαμμένα κανονικά. Μπορεί ο χώρος να ήταν χώρος ταφής μοναχών, ενώ πιθανολογείται το Μοναστήρι να λειτουργούσε και ως γυναικείο, αφού φαίνεται ότι ανάλογα με τις πολιτικοκοινωνικές συνθήκες, άλλαζε ενοίκους και γινόταν πότε ανδρικό και πότε γυναικείο.

«Αποδείξεις της αξίας της Μονής»

Όπως ανέφερε ο Πρωτοσύγκελος της Ιεράς Μητρόπολης Κωνσταντίας-Αμμοχώστου, Αρχιμανδρίτης Αυγουστίνος Κκαράς στη "Σ", είναι γνωστό μέσα από μαρτυρίες περιηγητών και από ιστορικά στοιχεία ότι το μοναστήρι πέρασε από περιόδους δόξας, κάτι το οποίο αποδεικνύεται σιγά-σιγά μέσα από τα ευρήματα. Τα ευρήματα, όπως είπε, αφορούν σε αγγεία, κτίσματα και θεμέλια, που πιθανόν να ήταν βοηθητικοί χώροι της Μονής καθώς και σε ανθρώπινα οστά, κάτι το οποίο δεν είναι παράδοξο, καθώς όλοι οι περίβολοι των παλαιών εκκλησιών λειτουργούσαν και ως κοιμητήρια των πιστών. Εξέφρασε, επίσης, και τη χαρά του που χάρη στις εργασίες ανακαίνισης της Μονής ήρθαν στο φως σημαντικά ευρήματα για τον χώρο αλλά και την ιστορικότητα της περιοχής.