Οι παραλίες της Κύπρου μας: Λεμεσός

Μια πρώτη προσπάθεια στην περίπτωση της Λεμεσού ήταν να αποτραπεί η επανάληψη των λαθών που έγιναν στην ‘ανάπτυξη’ του παραλιακού μετώπου της Αμμοχώστου. Σε σύσκεψη υπό τον Πρόεδρο Μακάριο πριν από την εισβολή, η πλευρά της Λεμεσού έθεσε θέμα χαλαρώσεων αναφορικά με την ανέγερση πολυκατοικιών στο ανατολικό παραλιακό μέτωπο, γιατί οι ισχύοντες πολεοδομικοί κανονισμοί ‘απέτρεπαν την ανάπτυξη της πόλης’. Παρά τη σθεναρή αντίδραση των εκπροσώπων του Τμήματος Πολεοδομίας και τη δική μας, η τελική απόφαση ήταν τέτοια που υπήρχε κίνδυνος να κτιστεί ένα τείχος ογκωδών οικοδομημάτων κατά μήκος της παραλίας. Αν και κτίστηκαν ορισμένες πολυκατοικίες, η χρησιμοποίηση των ενδιάμεσων κυβερνητικών χώρων και η απαλλοτρίωση πρόσθετων ιδιωτικών λωρίδων γης, ως διόδων του κοινού προς την παραλία, βελτίωσαν την κατάσταση.

Λίγο μετά την εισβολή βρέθηκα στην περιοχή Αμαθούντας. Από μια άλλη παρέα έμαθα ότι μεγάλο μέρος της περιοχής ανήκε στους κατοίκους των γειτονικών χωριών. Στην προτροπή μου ότι τώρα που χάσαμε την Κερύνεια/Αμμόχωστο δεν μπορούμε να αφήσουμε αναξιοποίητες τέτοιες περιοχές, το παράπονό τους ήταν ότι δεν μπορούσαν να κάμουν τίποτε με τις 'παλιοκαυκάλες' για τον απλό λόγο της έλλειψης νερού. Την άλλη μέρα έγραψα στον Διευθυντή Τμήματος Υδάτων και τον παρεκάλεσα να ετοιμάσει μελέτη για μεταφορά νερού από τον υδατοφράκτη Γερμασόγειας προς την περιοχή. Η προώθηση του έργου έγινε με πολύ γρήγορους ρυθμούς και βοήθησε στην ανάπτυξη της περιοχής, ενώ οι 'παλιοκαυκάλες' έκαμαν τεράστια αξία χωρίς να πληρώσουν τέλος βελτίωσης παρόλο που το ζητήσαμε! Αργότερα φροντίσαμε τη συντήρηση κι ανάπτυξη του αρχαιολογικού χώρου της Αμαθούντας.

Οι εμπειρίες μου με τη Λεμεσό σημαδεύτηκαν με δύο μεγάλα έργα, το νέο λιμάνι και την επίχωση. Η κατασκευή του νέου λιμανιού ήταν έργο που χρηματοδότησε η Διεθνής Τράπεζα Αναπτύξεως. Όμως ήταν καθοριστικός ο ρόλος μας στο έργο της επίχωσης. Η γιουγκοσλάβικη εταιρία Pomgrad, που κατασκεύασε το λιμάνι, έκαμε μια πολύ δελεαστική προσφορά στον Δήμο να εκτελέσει τα έργα ανάκτησης από τη θάλασσα του παραλιακού μετώπου ανατολικά του παλιού λιμανιού. Ο τότε Δήμαρχος Γιάννης Κατσουνωτός ήρθε στο Γραφείο μου και μου ζήτησε να βοηθήσω να εγκριθεί το έργο. Από τη μελέτη που κάναμε διεφάνη ότι ήταν μια επίκαιρη και ιδιαίτερα καλή προσφορά. Χωρίς χρονοτριβή δώσαμε τη συγκατάθεσή μας. Το έργο αυτό αποτέλεσε την απαρχή της ανάπτυξης του γραφικού παραλιακού μετώπου της Λεμεσού. Στη συνέχεια βοηθήσαμε στον πρώτο εξωραϊσμό και την τελική διαμόρφωση του ανακτηθέντος χώρου, καθώς και στην κατεδάφιση των πρόχειρων παραπηγμάτων που ‘στόλιζαν’ την παραλία μπροστά στον Δημοτικό Κήπο. Με την κατασκευή της Μαρίνας ολοκληρώθηκε η σωστή σύνδεση της πόλης με τη θάλασσα.

Για να εμπλουτιστεί το τουριστικό προιόν της περιοχής κατασκευάστηκε ήδη η πλαζ του ΚΟΤ, ενώ για να διευκολυνθεί η διακίνηση πεζών κατά μήκος της παραλίας έγινε πρόχειρος πεζόδρομος από την πλαζ μέχρι την αρχαία Αμαθούντα. Όμως χρειάζονταν δυο βασικά έργα για να δημιουργηθεί ένα παραλιακό μέτωπο με διεθνή επίπεδα: η αντιμετώπιση της διάβρωσης της παραλίας και η αναβάθμιση του παραλιακού δρόμου.

Η λύση που είχε προηγουμένως δοθεί για επίλυση του προβλήματος της διάβρωσης, η κατασκευή κάθετων κυματοθραυστών, όχι μόνο δεν έδωσε ικανοποιητικά αποτελέσματα αλλά άρχισε να δημιουργεί προβλήματα μόλυνσης του θαλασσίου περιβάλλοντος. Ζητήσαμε τότε από ξένους εμπειρογνώμονες να μελετήσουν λύσεις στο πρόβλημα. Έτσι προέκυψε η λύση της κατασκευής των παράλληλων κυματοθραυστών, λύση που χρησιμοποιήθηκε σε πολλές παραλίες της Κύπρου.

Η ανακατασκευή και αναβάθμιση της παραλιακής λεωφόρου έπρεπε να γίνει σε συνδυασμό με το αποχετευτικό σύστημα στην πόλη. Η ΔΤΑ ενέκρινε τη χρηματοδότηση του έργου και όλα ήταν έτοιμα για προσφορές. Τότε ηγέρθη το 'μέγα' θέμα της τοποθέτησης του σταθμού επεξεργασίας των λυμάτων. Η αρχική μελέτη προέβλεπε την τοποθέτησή του δυτικά της Λεμεσού, όπου θα γινόταν κι η διάθεση του εξαγνισμένου νερού. Επειδή κάποιοι έφεραν ένσταση, το ζήτημα περιεπλάκη. Ο Μακάριος είχε πεθάνει, ο σχηματισμός των κομμάτων είχε ολοκληρωθεί κι όλες οι παρατάξεις ήθελαν να έχουν λόγο σε καθετί που οι υποστηρικτές τους έθεταν. Έτσι η 'εμπλοκή' των πολιτικών κατέληξε στο τραγελαφικό αποτέλεσμα να μεταφέρουμε τα λύματα ανατολικά της Λεμεσού, να τα επεξεργαζόμαστε και με άλλο αγωγό μέσω του κέντρου της πόλης να μεταφέρουμε το καθαρό νερό δυτικά στη περιοχή Ζακακίου-Ακρωτηρίου. Αφήνω την καθυστέρηση που έγινε αναφορικά με την ανάπτυξη του παραλιακού μετώπου και την καθιέρωση της πόλης ως αξιόλογου τουριστικού προορισμού.

Τελευταία ακούσαμε για την απόφαση του Δημαρχείου Λεμεσού να προωθήσει την ανάπτυξη του παραλιακού χώρου μεταξύ της Μαρίνας και του Λιμανιού Λεμεσού. Στη Λεμεσό, όπως κι αλλού, για σκοπούς περιβαλλοντικούς και συνεργιών, δημιουργήσαμε βιομηχανικές περιοχές και καθιερώσαμε βιομηχανικές ζώνες, κυρίως, στην περιοχή των οινοποιείων. Ως γνωστόν, οι κυπριακές οινοβιομηχανίες, μετά την καθιέρωση της παραγωγής κρασιού από σταφύλια συγκεκριμένων ποικιλιών έχουν μετακομίσει πλησίον συγκεκριμένων περιοχών αμπελώνων. Τα κτίρια κι οι εγκαταστάσεις τους θα μπορούσαν να μετατραπούν σε εργοστάσια παραγωγής άλλων ποτών με την αξιοποίηση κι άλλων γεωργικών προϊόντων (π.χ. χαρουπιών) και να συνδυαστούν με την τουριστική πλευρά του θέματος, παρέχοντας την ευκαιρία στους επισκέπτες της περιοχής της Επίχωσης και της Μαρίνας να δουν και να δοκιμάσουν τα ποτά τους επιτόπου.

*Πρώην Υπουργός, πρώην Γενικός Διευθυντής Γραφείου Προγραμματισμού