Αναλύσεις

Οι νεωκόροι της νεο-οθωμανικής… κρεβατοκάμαρας

Είναι ρεαλισμός να θεωρεί κανείς ότι η μεγιστοποίηση της τουρκικής ισχύος - και η συνακόλουθη αύξηση της γεωπολιτικής σημασίας της Άγκυρας - με τις προτεινόμενες, από κάποιους, παραχωρήσεις σε Κυπριακό και ενέργεια, θα λειτουργήσει… ευεργετικά για την Κύπρο;

«Η Τουρκία είναι πλέον στην πραγματικότητα η μόνη χώρα στον πλανήτη που έχει ανυψώσει την ιδέα του ιστορικού αναθεωρητισμού στο επίπεδο μιας νέας κρατικής ιδεολογίας. Ενώ οι Τούρκοι ρίχνονται με το γιαταγάνι όχι στους πάντες γύρω τους, αλλά μόνο σε όσους είναι πιο αδύναμοι, εντούτοις, στον κατάλογο αυτό μπορεί να βρεθούν, για παράδειγμα, οι Αρμένιοι και οι Έλληνες»*.

Σε αυτή την εκτίμηση προβαίνει ο Ρώσος αναλυτής γεωπολιτικής και διεθνών σχέσεων Γεβγένι Κρούτικοφ, χαρακτηρίζοντας, μάλιστα, την Τουρκία, ως τη μοναδική χώρα, εκτός από τις Ηνωμένες Πολιτείες, που εφαρμόζει, ως έκφραση του μεσσιανισμού και της πίστης στην παντοδυναμία της, την «αυτοκρατορική σκέψη» στην πράξη.

Αυτή η επισήμανση, η οποία τεκμαίρεται τόσο από τις διακηρύξεις, όσο και από τα γεγονότα, αποτελεί την αναντίλεκτη «επωδό» της νεο-οθωμανικής ιδεολογίας, magnum opus της οποίας υπήρξε το περίφημο «Στρατηγικό Βάθος» του τέως Υπουργού Εξωτερικών Αχμέντ Νταβούτογλου, με βάση το αξίωμα των «μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες», «το οποίο, στην πράξη, έπρεπε να σημαίνει τη μέγιστη χρήση της ‘ήπιας δύναμης’ σε σχέση με αυτές των γειτόνων της Τουρκίας, που είχαν στο παρελθόν τεθεί σε τροχιά επιρροής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο απόγειο της επιτυχίας της».

Ωστόσο, όπως σημειώνει ο Ρώσος αναλυτής, «γρήγορα έγινε σαφές ότι η ‘μαλακή δύναμη’ με την κλασική της έννοια δεν ήταν αρκετή και στην Τουρκία διαχέεται η νέα συνταγή ‘εκμηδενισμένοι γείτονες – μηδενικά προβλήματα’. Τώρα, αυτό σήμαινε ήδη την παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις των χωρών που κάποτε ανήκαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία».

Η δυναμική, το εύρος και η προοπτική του τουρκικού ιστορικού αναθεωρητισμού θα έπρεπε, ακριβώς, να βρίσκονται στο επίκεντρο του προβληματισμού και των ανησυχιών της ελληνικής και της ελληνοκυπριακής ηγεσίας, καθώς και στη βάση του στρατηγικού σχεδιασμού τους προς αποτροπή και αντιμετώπιση της τουρκικής επεκτατικότητας.

Μια… μη κανονική χώρα

Η Τουρκία δεν είναι μια «κανονική» χώρα τελούσα, απλώς, σε περιστασιακή «νευρικότητα», σύμφωνα με τη θεώρηση του τέως Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Κοτζιά, ούτε ένα σποραδικά παρεκκλίνον από την ευρωπαϊκή του πορεία δύστροπο κράτος, όπως το θέλει ο νυν Έλλην ΥΠΕΞ, Ν. Δένδιας, αλλά μια εγγενώς αναθεωρητική δύναμη, στη βάση μιας, θεολογικής προελεύσεως, ιδεολογίας φυλετικής ανωτερότητας, η οποία μετουσιώνεται ιστορικά, σύμφωνα με το εγελιανό σχήμα, σ’ ένα επερχόμενο οθωμανικό τέλος της Ιστορίας.

Έτσι, εδώ και καιρό, αλλά και σήμερα, γινόμαστε μάρτυρες του τρόπου με τον οποίο υλοποιούνται αυτές οι παρεμβάσεις «στις εσωτερικές υποθέσεις των χωρών που κάποτε ανήκαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία»: Με τη βία, την εισβολή, τη γενοκτονία, την εθνοκάθαρση, την απειλή χρήσης στρατιωτικής βίας, τις βίαιες μετακινήσεις πληθυσμών, την υποδούλωση, την καταστροφή της πολιτιστικής ταυτότητας των υποδούλων, την ανάδειξη της «μακραίωνης οθωμανικής ταυτότητας» των υπό τουρκική επιρροή περιοχών, την οικονομική και πολιτισμική διείσδυση, την προτεκτορατοποίηση. «Παραδόξως», όλα αυτά φαίνεται να συμβαίνουν και στην Κύπρο (πώς, αλήθεια, δεν τα βλέπουμε;), με καταληκτικό στάδιο την επιβολή μιας τουρκικών προδιαγραφών λύσης του Κυπριακού, η οποία θα έχει ως αποτέλεσμα την πλήρη προτεκτορατοποίηση της μεγαλονήσου και την ολοσχερή υπαγωγή της στη γεωπολιτική ηγεμονία της Τουρκίας.

Εδώ εμφαίνεται και ο παλινδρομικός ρυθμός της τουρκικής κατακτητικής λογικής, όπου κάθε στάδιο και φάση της διαδικασίας οδηγεί στο άλλο, σαν οι αλληλοδιαδοχικές συσπειρώσεις μιας εν τω γίγνεσθαι σπείρας: Η εισβολή, ο πόλεμος και ο βίαιος εκτοπισμός ανοίγουν τον δρόμο για την επιβολή μιας λύσης πολιτειακού προτεκτοράτου, η οποία, με τη σειρά της, θα οδηγήσει, μοιραία, στην πλήρη εθνοκάθαρση και την τουρκοποίηση.

Το δόγμα της «γαλάζιας πατρίδας», αλλά και οι επιδιώξεις της Άγκυρας για επαναμετατροπή της Ανατολικής Μεσογείου σε «τουρκική λίμνη», όπως ήταν στο ένδοξο, και ουχί μακρινό, οθωμανικό παρελθόν, προφανώς περιλαμβάνουν την Κύπρο, το Αιγαίο και όποιαν άλλη περιοχή θεωρούν ο Ρ. Τ. Ερντογάν και η νεο-οθωμανική ηγεσία στην Άγκυρα ότι περιλαμβάνεται στα… «σύνορα της καρδιάς τους».

Προφανώς, επίσης, η παράνομη τουρκική εισβολή στη Βόρεια Συρία και η εξόντωση του κουρδικού πληθυσμού δεν είναι άσχετη με τη συνεχιζόμενη πειρατεία στην κυπριακή ΑΟΖ και τις εντεινόμενες προκλήσεις για διαμοιρασμό του Αιγαίου.

Πολιτικός ρεαλισμός

Ενεργώντας σε πλήρη συνάφεια προς τις αρχές του πολιτικού ρεαλισμού, η Άγκυρα εκτυλίσσει την διεκδικητική αυτή στρατηγική σε όλα τα επίπεδα, συμφύροντας όλους τους παράγοντες ισχύος – κυρίως, δε, τον οικονομικό, τον στρατιωτικό, τον τεχνολογικό, τον γεωπολιτικό, τον ψυχολογικό κ.λπ. – πέραν από τη διπλωματία, η οποία, χωρίς ισχύ στους εν λόγω τελεστές, θα ήταν, απλώς, «ανεμώλια έπη», όπως, περίπου, η δική μας απεγνωσμένη διπλωματική τριβή με την τουρκική επιθετικότητα. Γιατί, η διπλωματική ικανότητα μιας χώρας συναρτάται με όλο το πλέγμα ισχύος που δύναται να ενεργοποιήσει και την ικανότητα αξιόπιστης αποτροπής. Πράγμα που πλείστοι όσοι στην ημεδαπή δεν καταλαβαίνουν ή δεν θέλουν, για τους δικούς τους λόγους, να καταλάβουν.

Ωστόσο, οι ηγεσίες σε Ελλάδα και Κύπρο συνεχίζουν να εθελοτυφλούν, αναμένοντας από ένα «μη κανονικό κράτος», βαθιά αυταρχικό και αντιδημοκρατικό, που ενεργεί ως μόνιμος διεθνής ταραξίας, προσβάλλοντας, εξακολουθητικά, τόσο το διεθνές δίκαιο όσο και τις συμφωνίες που το ίδιο υπέγραψε, να συναινέσει στη δημιουργία ενός «κανονικού» κράτους στην Κύπρο, όπου θα ισχύουν, απαρέγκλιτα, τα ανθρώπινα δικαιώματα και θα διασφαλίζεται η ανεξαρτησία και η κρατική κυριαρχία του.

Χωρίς ποτέ να αναρωτηθούν πώς ένα κράτος, που επιβάλλεται διά της βίας και καταλύει κάθε έννοια διεθνούς έννομης τάξης στην προσπάθεια προώθησης των εθνικών συμφερόντων του, αλλά και εξοντώνει τους διαφωνούντες ή θεωρούμενους ως «υπόπτους» πολίτες του στο εσωτερικό, μπορεί να αποδεχθεί και να σεβαστεί μια «δίκαιη, λειτουργική και βιώσιμη λύση» του κυπριακού προβλήματος, με βάση το διεθνές δίκαιο και τα ψηφίσματα του ΟΗΕ. Τη στιγμή που, όπως απεδείχθη, ούτε η ευρωπαϊκή, ούτε η διεθνής δικαιοπολιτική τάξη είναι ικανή να συμμορφώσει την Τουρκία προς το διεθνές δίκαιο και τις εκπηγάζουσες εξ αυτού υποχρεώσεις της.

Δεν αντέχει στον πειρασμό της στοιχειώδους λογικής, πώς μπορεί να αναμένεται από ένα κράτος που προβαίνει, ανερυθρίαστα, σε πλήρη αντιστροφή της πραγματικότητας και των πολιτικών γεγονότων, βαφτίζοντας τον πόλεμο και τη σφαγή «ειρηνευτική επιχείρηση», «κλάδον ελαίας» και «πηγή ειρήνης», που εξορίζει στο πιο απροσπέλαστο ιστορικό ασυνείδητο όλες τις γενοκτονίες και τα εγκλήματα που διέπραξε στην ιστορία του, να… συναινέσει σε νομικού τύπου ερμηνευτικά ζητήματα όπως η έννοια και το περιεχόμενο της ΔΔΟ, της πολιτικής ισότητας ή τα ψηφίσματα των ΗΕ και του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Ψευδαισθήσεις χωρίς τέλος

Εάν όλα αυτά δεν έχουν σημάνει το τέλος των ψευδαισθήσεων στους θιασώτες του τουρκικού εξευμενισμού, ας ρίξουν μια ματιά στους περιβόητους χάρτες που ανάρτησε την περασμένη Τετάρτη στο facebook του ο «πολύς» Υπουργός Άμυνας της Τουρκίας, Χουλουσί Ακάρ, όπου παρουσιάζεται η Τουρκία, σύμφωνα με τις νεο-οθωμανικές ερντογανικές ονειρώξεις, να εκτείνεται, ως νέα Οθωμανική Αυτοκρατορία, υπό την ονομασία «Ηνωμένες Πολιτείες», από τη Θεσσαλονίκη, τη νοτιο-ανατολική Βουλγαρία και το μισό Αιγαίο, περιλαμβανομένης της Κρήτης και της Κύπρου (βεβαίως), μέχρι τα εδάφη της περιοχής του Τουράν στα βάθη της Ασίας (για τους χάρτες Ακάρ ίδε σελ. 7). Χάρτες που απηχούν τα οράματα δεκαετιών του τουρκικού συστήματος εξουσίας και εργαλειοποιούνται σήμερα στο πλαίσιο του πολύπλευρου υβριδικού πολέμου που διεξάγει η Άγκυρα.

Το ερώτημα που εγείρεται είναι κατά πόσον αυτός ο οσφυοκαμπτικός «ρεαλισμός» της υποταγής στις τουρκικές επιταγές αποτελεί, πρώτον, πραγματικό ρεαλισμό, και δεύτερον, σχολή «σκέψης».

Είναι ρεαλισμός να περιμένει κανείς ότι ο υψιβάμων μαξιμαλισμός του Ρ. Τ. Ερντογάν θα γειωθεί, καμπτόμενος, στα ελάχιστα των «κόκκινων γραμμών» της ελληνικής πλευράς, με στόχο μια «δίκαιη, λειτουργική και βιώσιμη λύση του Κυπριακού»; Τη στιγμή, μάλιστα, που πάγια στρατηγική της Άγκυρας είναι η δημιουργία διαρκών έκρυθμων αναστατώσεων, διαμέσου των οποίων να επιτείνει και να διευρύνει τον γεωπολιτικό της έλεγχο;

Είναι ρεαλισμός να θεωρεί κανείς ότι η μεγιστοποίηση της τουρκικής ισχύος - και η συνακόλουθη αύξηση της γεωπολιτικής σημασίας της Άγκυρας - με τις προτεινόμενες, από κάποιους, παραχωρήσεις σε Κυπριακό και ενέργεια, θα λειτουργήσει… ευεργετικά για την Κύπρο; Ή, αντίθετα, ρεαλισμός είναι να καταλαβαίνεις ότι, όσο περισσότερο αυτο-αφοπλίζεσαι ως κράτος, προκειμένου να… συζευχθείς στο άρμα των συμφερόντων του επιβουλέα σου, τόσο ενισχύεις τα δεσμά της υποδούλωσης και της υποταγής;

Και πόση σκέψη – η οποία προϋποθέτει φρόνηση, ελευθερία και εύτολμο πάθος – ενέχει μια στάση ενοφθαλμισμένη στα μακροχρονίως καλλιεργημένα φοβικά σύνδρομα της αναντίρρητης υπεροχής του αντιπάλου;

Η σπουδή να υπάρξει, αυτήν τη χρονική συγκυρία, που ευρίσκεται σε έξαρση η τουρκική επιθετικότητα σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο και στη Μέση Ανατολή, υπό το κράτος των συνεχιζόμενων απειλών για δημιουργία νέου…’74 και των εξακολουθητικών, εν όπλοις, παραβιάσεων της κυπριακής ΑΟΖ, επανέναρξη… εκ των προτέρων συμφωνημένων, με βάση τις τουρκικές επιθυμίες, συνομιλιών για επίλυση του Κυπριακού, είναι το ολιγότερο επικίνδυνη, στον πυρήνα της πολιτικής της αφέλειας.

Υποστηρίζεται, επιπρόσθετα, από τους υπέρμαχους της άμεσης και, ουσιαστικά, χωρίς όρους, προσφυγής σ’ ένα νέο γύρο συνομιλιών, ότι μόνο με τις διαπραγματεύσεις θα υποχωρήσουν η τουρκική επιθετικότητα και οι στρατιωτικές προκλήσεις της Άγκυρας.

Η εμπειρία, ωστόσο, κατέδειξε, και μάλιστα στο πρόσφατο παρελθόν, ότι οι Τούρκοι δεν… κόπτονται, την ώρα που δήθεν «συνομιλούν» στην τράπεζα των διαπραγματεύσεων, να προβαίνουν σε απρόκλητες προβολές ισχύος επί του εδάφους, παραβιάζοντας τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας τόσο στο έδαφος, όσο και στη θάλασσα και στον αέρα, χρησιμοποιώντας, ακριβώς, τις παραβιάσεις ως επιπρόσθετο μέσο άσκησης πιέσεων.

Εξάλλου, ας πει κάποιος, πότε και πώς εμφάνισαν ύφεση οι τουρκικές διεκδικήσεις στην τράπεζα των διαπραγματεύσεων ή υποχώρησε, κατά τι, η τουρκική αδιαλλαξία, στο πλαίσιο των μακροχρόνιων διπλωματικών διεργασιών του Κυπριακού.

Και το γεγονός ότι συνομιλεί, όπως συνομιλεί, η Τουρκία, αυτό δεν την καθιστά… μη επιθετική ή λιγότερο επιθετική.

Πώς θα εκτεθεί η Τουρκία;

Αλλά, εσχάτως, ειπώθηκε εξ αμφοτέρων των κύριων θιασωτών της «ρεαλιστικής σχολής» (ΔΗΣΥ-ΑΚΕΛ) ότι, σε περίπτωση ναυαγίου στις υπό μεθόδευση νέες συνομιλίες, τουλάχιστον θα έχουμε την ευκαιρία να εκθέσουμε την Τουρκία στα μάτια της διεθνούς κοινότητας, ως υπαίτια για το αδιέξοδο! Ω, της ελαφρότητας!

Εδώ η Τουρκία δεν αισθάνεται διόλου… εκτεθειμένη εισβάλλουσα στη Βόρεια Συρία και διαπράττουσα το έγκλημα της οργανωμένης εθνοκάθαρσης των Σύρων Κούρδων και θα αισθανθεί… έκθετη, αν κηρυχθεί εκ νέου ναυάγιο σ’ ένα νέο Κραν Μοντανά εξ υπαιτιότητάς της;

Άλλωστε, ούτε ο ΓΓ του ΟΗΕ (!) (ο Α. Γκουτέρες εξέφρασε απλώς… ανησυχία), αλλά ούτε και το Συμβούλιο Ασφαλείας καταδίκασαν την τουρκική εισβολή, ούτε καν χρησιμοποίησαν τη λέξη εισβολή! Και θα εκτεθεί διεθνώς η Άγκυρα, εάν η… μητιόεσσα διπλωματία μας καταφέρει να επιρρίψει την ευθύνη στους Τούρκους σε ενδεχόμενο νέο ναυάγιο;

Καταρρίπτεται, έτσι, κι ένα από τα πολυχρησιμοποιημένα επιχειρήματα του ΑΚΕΛ εναντίον των χειρισμών του Νίκου Αναστασιάδη, ότι στο Κραν Μοντανά ο ΓΓ των ΗΕ δεν επέρριψε ευθύνη στην Τουρκία για το αδιέξοδο, αλλά, αντίθετα, την επαίνεσε. Εδώ, δεν της επιρρίπτει ευθύνες τη στιγμή που εισβάλλει παράνομα σ’ ένα γειτονικό κράτος και βάφει τα χέρια της με αίμα αθώων αμάχων, και αναμένει κανείς ότι θα την καταδίκαζε, γιατί μια διαπραγμάτευση κατέληξε σε αδιέξοδο;