Τα δικαιώματα των ανθρώπων της τρίτης ηλικίας

Ένα θέμα με πολλές διαστάσεις, που ενώ αγγίζει όλους, δεν αποτελεί προτεραιότητα σχεδόν για κανέναν.

Εμείς, ως ΕΔΕΚ, το σοσιαλιστικό κόμμα της Κύπρου, θεωρούμε ότι η τρίτη ηλικία στον τόπο μας πρέπει να αποτελεί την αιχμή του δόρατος της κοινωνικής πολιτικής ενός αληθινού κράτους πρόνοιας.

Εκατοντάδες συνάνθρωποί μας, μεταξύ αυτών γονείς και συγγενείς μας, υποφέρουν από παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους. Αυτές οι παραβιάσεις κυμαίνονται από κοινωνικής υφής θέματα, σε πολιτικό αποκλεισμό, μειωμένη ιατρική περίθαλψη, μέχρι και βίαιη συμπεριφορά ή ελλιπή φροντίδα σε στέγες ηλικιωμένων.

Τις περισσότερες φορές όλες οι πιο πάνω καταστάσεις παραμένουν στη σκιά και δεν απασχολούν κανέναν.

Το γεγονός ότι το προσδόκιμο ζωής έχει επεκταθεί, άρα έχει αυξηθεί κατακόρυφα και ο αριθμός των ηλικιωμένων στη σύγχρονη κοινωνία, δημιουργεί νέα δεδομένα για την προώθηση σύγχρονου αναβαθμισμένου πλαισίου πολιτικής, που αφορά την τρίτη ηλικία και τις συγκεκριμένες ανάγκες της.

Στις 21 Δεκεμβρίου του 2010 η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ εγκαθίδρυσε μια Ομάδα Εργασίας ανοιχτού τέλους, με την εντολή να διερευνήσει και να εντοπίσει τα κενά στην προστασία των δικαιωμάτων των ηλικιωμένων και σε δεύτερο στάδιο να παρουσιάσει προτάσεις για αποκατάσταση των όποιων κενών. Θέματα προς συζήτηση ήταν: διακρίσεις λόγω ηλικίας, ελλιπής αυτονομία, απουσία ποιοτικής ιατρικής περίθαλψης ανεξαρτήτως οικονομικής κατάστασης, μη πρόσβαση στη δικαιοσύνη, δυσμενείς διακρίσεις λόγω ηλικίας, αρνητικές συνθήκες ανεξαρτησίας και διακίνησης, απουσία ευκαιριών δημιουργικής απασχόλησης.

Εμφανώς τα δεδομένα δεν είναι υπέρ αυτής της ευάλωτης ομάδας των συμπολιτών μας, που βρίσκονται σε αδυναμία να συνασπισθούν και να διεκδικήσουν αυτό που δικαιωματικά τους ανήκει: μιαν αξιοπρεπή ζωή.

Προτείνουμε να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα για αποκατάσταση του κενού, τα οποία μπορούν να υιοθετηθούν από το κράτος και να αποτελέσουν πλαίσιο πολιτικής με βάση τα ακόλουθα.

Έχοντας υπ’ όψιν ότι:

• Οι άνθρωποι, παγκοσμίως, πέραν των εξήντα, αποτελούν ένα πολύ μεγάλο μέρος του πληθυσμού και μέχρι το 2050 θα είναι δύο δις (θα είναι δηλαδή κατά πολύ περισσότεροι από τα παιδιά κάτω των δεκαπέντε χρόνων)!
• Τα δικαιώματα των ανθρώπων της τρίτης ηλικίας δεν προστατεύονται από καμία Διεθνή Χάρτα δικαιωμάτων, ούτε από πρωτόκολλα.
• Αρνητική συμπεριφορά, προκαταλήψεις, κουλτούρα απόρριψης ή παραγκωνισμού των ηλικιωμένων, αποτελούν κοινά ποιοτικά στοιχεία της σύγχρονης κοινωνίας, όχι μόνο στον τόπο μας.
• Οι διακρίσεις σε βάρος της τρίτης ηλικίας παρουσιάζονται πολυεπίπεδα και σε πολλές μορφές, είναι ανεκτές από την ευρύτερη κοινωνία και οδηγούν μεγάλη μερίδα ηλικιωμένων στον αποκλεισμό και την απομόνωση.
• Στατιστικές μελέτες δείχνουν ότι πολλά άτομα μεγαλύτερης ηλικίας αντιμετωπίζουν βίαιες συμπεριφορές ακόμα και μέσα στην οικογένειά τους ή και στους χώρους φροντίδας όπου φιλοξενούνται. Σε πολλούς αφαιρείται το δικαίωμα να αποφασίζουν για βασικά δεδομένα της ζωής τους, όπως τα οικονομικά, η περιουσία, η ιατρική περίθαλψη. Πολλοί δεν έχουν δικαίωμα σε ποιοτική ιατρική φροντίδα και αφήνονται να υποφέρουν μέχρι τέλους.
• Στις περιπτώσεις που τους αποδίδονται κάποια δικαιώματα από το κράτος, βρίσκονται αντιμέτωποι με συμπεριφορές απαξίωσης ή χειρότερα σε αντιμετώπιση φιλανθρωπίας και χάριτος. Η Κυβέρνηση αντιμετωπίζει τα θέματα που αφορούν τους ηλικιωμένους ως θέματα κοινωνικής ευημερίας, πράγμα που δημιουργεί εκείνα τα δεδομένα ώστε οι δικαιούχοι να μετατρέπονται σε επαίτες και όχι σε πολίτες με ίσα δικαιώματα, ίδιας βάσης, όπως όλες οι άλλες ηλικίες.
• Χρειάζεται επειγόντως να μετουσιωθεί η αντιμετώπιση του θέματος, από προσέγγιση κοινωνικής ευημερίας σε προσέγγιση βασικών και αναφαίρετων δικαιωμάτων.
• Το κάποιο ενδιαφέρον για θέματα που αφορούν αυτήν την ηλικία είναι περιστασιακό, αποσπασματικό, δεν αξιολογείται με κανέναν τρόπο, δεν υπάρχουν στατιστικές, δεν υπάρχει ουσιαστική ενημέρωση ή καμπάνιες ευαισθητοποίησης του κοινού.

Ο σεβασμός για την τρίτη ηλικία είναι αυτοσεβασμός και δείχνει το επίπεδο του πολιτισμού μια χώρας.

Όλη η συμπεριφορά και γενικότερη μορφή απαξίωσης της κοινωνίας προσδίδει στους ηλικιωμένους την ετικέτα του «βάρους» και τους οδηγεί βαθμηδόν σε μοναχικούς δρόμους απομόνωσης, φτώχιας, ψυχικής και βιολογικής κατάπτωσης.

Και, όμως, είναι αυτοί οι άνθρωποι που δούλεψαν, πάλεψαν μια ζωή, πρόσφεραν στην κοινωνία, έχτισαν τις δομές για να συνεχίσει να υπάρχει ο κόσμος του σήμερα και να προοδεύει. Οι εμπειρίες, η σοφία και η γνώση τους θα έπρεπε να αποτελούν σημεία αναφοράς για τους νεότερους και σταθερό έδαφος για τα επόμενα βήματά τους.

*Αναπληρώτρια Πρόεδρος Κ.Σ. ΕΔΕΚ