Κοινωνική Επιχειρηματικότητα, συν-δημιουργία ευδαιμονίας

Στο σημερινό μη γραμμικό, δυναμικό περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα, ρευστότητα, πολυπλοκότητα, μεταβλητότητα, εκρηκτικά ρίσκα, έντονο ανταγωνισμό και ραγδαίους ρυθμούς τεχνολογικών, κοινωνικοοικονομικών, πολιτισμικών και καταναλωτικών αλλαγών, τα παραδοσιακά επιχειρηματικά μοντέλα αδυνατούν να αντιμετωπίσουν τις πολλαπλές προκλήσεις. Στο κατώφλι της Τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης δεν μπορείς να καινοτομείς με τα στατικά εργαλεία και τις μεθόδους της δεκαετίας 1970–80. Χρειάζονται σύγχρονα εργαλεία και πολυπαραμετρικές προσεγγίσεις.

Το νέο δυναμικό Μοντέλο Καινοτομίας που έχω αναπτύξει δίνει τη δυνατότητα στους Οργανισμούς να: α) Τιθασεύσουν αυτό που ο Nassim Taleb ονομάζει «Antifragility», ώστε να αξιοποιήσουν τις θετικές ασυμμετρίες (ευκαιρίες) και να αποφύγουν τις αρνητικές ασυμμετρίες (κινδύνους) και β) καινοτομήσουν πιο αποτελεσματικά κάτω από συνθήκες εξαιρετικής αβεβαιότητας. Το διεπιστημονικό, αναπτυξιακό αυτό εργαλείο μπορεί να εφαρμοστεί σε όλους τους τομείς και σε όλα τα μεγέθη και κλίμακες – από τις startups και τις μεγάλες εταιρείες μέχρι τις δημόσιες υπηρεσίες και τη διατηρήσιμη ανάπτυξη.

Παρουσιάζεται πιο κάτω επιγραμματικά η εφαρμογή του νέου αυτού στρατηγικού εργαλείου στον τομέα της Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας, ενόψει της συζήτησης του νομοσχεδίου στη Βουλή των Αντιπροσώπων για τη δημιουργία του σχετικού ρυθμιστικού και θεσμικού πλαισίου.

Η Κοινωνική Επιχειρηματικότητα είναι μια καινοτομία. Όλες οι καινοτομίες μπορούν να αναλυθούν και ταξινομηθούν με βάση τους τέσσερεις βασικούς τύπους καινοτομίας: καινοτομία προϊόντος, καινοτομία διαδικασιών, οργανωσιακή καινοτομία και καινοτομία μάρκετινγκ. Η αποτελεσματικότητα του ρυθμιστικού πλαισίου και η επιτυχία των Κοινωνικών Επιχειρήσεων είναι συνάρτηση πολλών αλληλεξαρτώμενων παραγόντων –από τα τέσσερα είδη καινοτομίας– και μπορούν να κωδικοποιηθούν ως ακολούθως:

1. Καινοτομία Προϊόντος: Σκοπός λειτουργίας Κοινωνικής Επιχείρησης. Επιχειρηματικές πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη, χρηματοδότηση και εφαρμογή νέων λύσεων σε πραγματικά κοινωνικά, περιβαλλοντικά και πολιτιστικά θέματα. Νέο επιχειρηματικό μοντέλο και εναλλακτικά χρηματοδοτικά κανάλια και εργαλεία (block chain, peer-to-peer, crowdfunding). Οι υποχρεώσεις της κοινωνικής επιχείρησης να είναι ανάλογες με τα οφέλη / κίνητρα. Προϋποθέσεις για την απαλλαγή των κοινωνικών επιχειρήσεων από την καταβολή τελών, δικαιωμάτων, φόρων ή άλλης μορφής κρατικών επιβαρύνσεων. Κοινωνική επίδραση (όφελος / αντίκτυπος). Σε πολλές χώρες ο ορισμός της κοινωνικής επίδρασης εκτείνεται πέραν των ευάλωτων / μειονεκτούντων ομάδων –φροντίδα ηλικιωμένων, αστέγων και ομάδων με ειδικά προβλήματα υγείας, βοήθεια σε φτωχές οικογένειες, ένταξη στην εργασία, στήριξη ατόμων που βρίσκονται στην απεξάρτηση– για να συμπεριλάβει στόχους δημοσίου συμφέροντος: προστασία περιβάλλοντος, οικολογική διαχείριση αποβλήτων, ανακύκλωση, ενεργειακές κοινότητες, πολιτιστικές δράσεις, αποκατάσταση ιστορικής κληρονομιάς και διατήρηση φυσικών τοπίων, προστασία του καταναλωτή, φροντίδα αδέσποτων ζώων και διαχείρισης καταφυγίων κλπ.
2. Καινοτομία Διαδικασιών: Συμμετοχή συνεργαζόμενων μελών με έμμισθη εργασία και εθελοντών με άμισθη εργασία. Συμμετοχική Διακυβέρνηση και δημοκρατικές διαδικασίες στη λήψη αποφάσεων. Τακτική ανατροφοδότηση και παρακολούθηση, μετρήσιμα αποτελέσματα και λογοδοσία. Να μη δημιουργηθεί υπερβολική και γραφειοκρατική εποπτεία που θα εμποδίσει τους οργανισμούς / τις επιχειρήσεις να συμμορφωθούν με αυτήν. Ευκαιρίες χρηματοδότησης και πηγές εσόδων για τις κοινωνικές επιχειρήσεις. Προκαθορισμένες διαδικασίες και κανόνες σε ό,τι αφορά τη διανομή κερδών προς τα μέλη, τους μετόχους και ιδιοκτήτες προκειμένου να διασφαλίζεται η οικονομική βιωσιμότητα. Οργανική ανάπτυξη. Σύμπραξη ιδιωτικών και δημοσίων οργανισμών. Εξειδικευμένη εκπαίδευση και κατάρτιση σε θέματα κοινωνικής επιχειρηματικότητας.
3. Οργανωσιακή Καινοτομία: Ανάπτυξη ικανοτήτων, απαραίτητων για τους κοινωνικούς επιχειρηματίες, όπως η αίσθηση πρωτοβουλίας, η ανάληψη ρίσκου, η ηγεσία, η επικοινωνία, η δικτύωση, η συνεργασία και η καινοτόμος σκέψη. Καλλιέργεια μιας ανοιχτής, δημιουργικής κουλτούρας, η οποία να στηρίζεται στην εμπιστοσύνη και την ανταπόδοση. Ενθάρρυνση της ποικιλομορφίας «diversity» και της ανεκτικότητας / δεκτικότητας. Διάχυση της νέας αξίας με τρόπο που να μειώνονται οι ανισότητες. Ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής. Ευημερία και ποιότητα ζωής.
4. Καινοτομία Μάρκετινγκ: Διαφάνεια. Η ετήσια έκθεση (οικονομική έκθεση και έκθεση πεπραγμένων) να είναι δημόσια στη ιστοσελίδα της επιχείρησης. Ενίσχυση του βαθμού ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης όλων των ενδιαφερόμενων μερών για τα οφέλη που προκύπτουν από την Κοινωνική Επιχειρηματικότητα. Δράσεις ενεργοποίησης των πολιτών και συνεργασίας στην αλληλέγγυα οικονομία. Δημιουργία ενός μηχανισμού υποστήριξης για την ανάπτυξη, προώθηση και προβολή των Κοινωνικών Επιχειρήσεων και άλλων πρωτοβουλιών Κοινωνικής Οικονομίας. Στρατηγική τοποθέτηση και δημιουργική επικοινωνία. Προκήρυξη διαγωνισμού για τον σχεδιασμό λογότυπου με στόχο το branding της Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας.

Οι πιο πάνω παράγοντες και διακριτές ικανότητες που περιλαμβάνουν κάθε πτυχή / διάσταση μιας Κοινωνικής Επιχείρησης, πρέπει να συνδυάζονται μεταξύ τους με τρόπο που να: α) Δημιουργείται συνεργιστικά οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική αξία, β) μεγιστοποιείται η απόδοση και να ελαχιστοποιείται το ρίσκο και γ) ενισχύεται η ανθεκτικότητα των τοπικών κοινωνιών.

*Σύμβουλος Στρατηγικής, Επικοινωνίας και Καινοτομίας