Η Κύπρος επανασχεδιάζει τον παγκόσμιο χάρτη της καινοτομίας

Μια αποτελεσματική Στρατηγική Branding του Εθνικού Συστήματος Έρευνας & Καινοτομίας θα πρόσφερε, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα οφέλη και πλεονεκτήματα:

1. Επίτευξη συνεργειών, ενθάρρυνση συνεργασιών και καλύτερο συντονισμό όλων των εταίρων (stakeholders) της καινοτομίας – δημόσιες υπηρεσίες, αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης, επιχειρήσεις, πανεπιστήμια, ΜΚΟ.
2. Βελτίωση της αποδοτικότητας και της παραγωγικότητας.
3. Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, της βιώσιμης ανάπτυξης και της απασχόλησης. Μείωση των ανισοτήτων.
4. Δημιουργία νέων ευκαιριών μέσα από την αλληλο-γονιμοποίηση ανάμεσα σε διαφορετικούς κλάδους και τον συνδυασμό ριζικά διαφορετικών τεχνολογιών και κλάδων.

Το Εθνικό Σύστημα Έρευνας & Καινοτομίας είναι μια καινοτομία. Όλες οι καινοτομίες μπορούν να αναλυθούν και ταξινομηθούν με βάση τους τέσσερεις βασικούς τύπους καινοτομίας: καινοτομία προϊόντος, καινοτομία διαδικασιών, οργανωσιακή καινοτομία και καινοτομία μάρκετινγκ. Οι επιδόσεις του Εθνικού Συστήματος Έρευνας & Καινοτομίας είναι συνάρτηση πολλών αλληλοεξαρτώμενων παραγόντων –από τα τέσσερα κύρια είδη καινοτομίας– και μπορούν να κωδικοποιηθούν ως ακολούθως:

1. Καινοτομία Προϊόντος: Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση, Ψηφιοποίηση, Έξυπνοι Οικισμοί. Κρίσιμη μάζα συντελεστών και υποδομών, επαρκή κονδύλια για επένδυση στην Έρευνα & Ανάπτυξη, παροχή κινήτρων, κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο. Οι υποδομές της άυλης οικονομίας –νόμοι και κανονισμοί, πρότυπα, εμπιστοσύνη, κοινωνικό κεφάλαιο, πλαίσιο λειτουργίας και συναντίληψης– ενθαρρύνουν τις επενδύσεις. Η αναγνώριση και προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας και ευρεσιτεχνίας έχει πολλαπλά οφέλη για μια οικονομία και κοινωνία.
2. Καινοτομία Διαδικασιών: Ανάπτυξη καινοτομικών δεξιοτήτων, καλλιέργεια ταλέντου. Καινοτόμος Διακυβέρνηση, διευκόλυνση του επιχειρείν, καταπολέμηση της γραφειοκρατίας, μείωση του διοικητικού φόρτου. Τακτική ανατροφοδότηση και παρακολούθηση. Μετρήσιμα αποτελέσματα και λογοδοσία. Συνεργασία του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Δικτύωση, διασυνδεσιμότητα, συντονισμός, συγχρονισμός. Γρήγορη απονομή της δικαιοσύνης. Απαιτείται μακροχρόνιος σχεδιασμός – η βραχυπρόθεσμη εστίαση αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στην καινοτομία.
3. Οργανωσιακή Καινοτομία: Καλλιέργεια μιας ανοιχτής, δημιουργικής κουλτούρας. Εξωστρέφεια, κινητικότητα. Ενθάρρυνση της ποικιλομορφίας «diversity» και της ανεκτικότητας / δεκτικότητας. Ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής. Διάχυση των καινοτομικών αποτελεσμάτων και της νέας αξίας με τρόπο που να μειώνονται οι ανισότητες. Ενθάρρυνση για ανάληψη πρωτοβουλιών ώστε τυχόν αποτυχία να μην οδηγεί σε στιγματισμό. Δεν μπορείς να δοκιμάσεις κάτι που δεν ξανάγινε και να είσαι βέβαιος για το αποτέλεσμα – η καινοτομία εμπεριέχει ρίσκο. Κάθε αποτυχία μάς φέρνει πιο κοντά στην επίλυση του προβλήματος.
4. Καινοτομία Μάρκετινγκ: Στρατηγική επικοινωνία, δημιουργικό Branding. Ενίσχυση του βαθμού ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης όλων των ενδιαφερόμενων μερών για τα οφέλη που προκύπτουν από ένα σύγχρονο Εθνικό Σύστημα Έρευνας & Καινοτομίας. Προβολή των ειδικών χαρακτηριστικών και των συγκριτικών πλεονεκτημάτων με στόχο την προσέλκυση ταλέντων και επενδύσεων.

Οι πιο πάνω παράγοντες, χαρακτηριστικά και διακριτές ικανότητες που περιλαμβάνουν κάθε πτυχή ενός σύγχρονου Εθνικού Συστήματος Έρευνας & Καινοτομίας, πρέπει να συνδυάζονται μεταξύ τους με τρόπο που να μεγιστοποιείται η αποτελεσματικότητά του.

Το όραμα και η γνώση των στρατηγικών και των δράσεων που απαιτούνται για τη δημιουργία ενός γόνιμου οικοσυστήματος καινοτομίας είναι ένα πράγμα. Η υλοποίηση ενός τέτοιου σχεδίου είναι κάτι άλλο. Στο σημερινό, μη γραμμικό περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από πολυπλοκότητα, ρευστότητα, αβεβαιότητα, μεταβλητότητα, έντονο ανταγωνισμό και καταστροφικά ρίσκα, η υλοποίηση ενός Εθνικού Συστήματος Έρευνας & Καινοτομίας απαιτεί σύγχρονα στρατηγικά εργαλεία και δημιουργικές τεχνικές. Ζούμε στην εποχή των ασυμμετριών και των μαύρων κύκνων. Τα κράτη και οι επιχειρήσεις δεν έχουν τα κατάλληλα εργαλεία για να αντιμετωπίσουν αυτήν τη νέα πραγματικότητα και να καινοτομήσουν αποτελεσματικά (το 98% των Startups αποτυγχάνουν).

Το νέο, δυναμικό Μοντέλο Καινοτομίας που έχω αναπτύξει μπορεί να βοηθήσει τους Οργανισμούς να τιθασεύσουν αυτό που ο Nassim Taleb –ο κορυφαίος παγκοσμίως ειδικός στο Risk Management– ονομάζει «Antifragility», ώστε να αξιοποιήσουν τις θετικές ασυμμετρίες (ευκαιρίες) και να αποφύγουν τις αρνητικές ασυμμετρίες (κινδύνους). Το πρώτο βήμα είναι ο εντοπισμός και η αφαίρεση των ευθραυστοτήτων και η διασφάλιση ότι η πιθανότητα καταστροφής είναι μηδενική.

Η πρωτοποριακή αυτή μέθοδος ακολουθεί μια πιο ολιστική, πολυπαραμετρική προσέγγιση, χρησιμοποιώντας περισσότερα από 100 κριτήρια αξιολόγησης και παράγοντες επιτυχίας, επιταχύνοντας τη διαδρομή από την ιδέα στην παγκόσμια αγορά.

Το πανίσχυρο αυτό «διεπιστημονικό» εργαλείο μπορεί να:

α) Εφαρμοστεί σε όλους τους τομείς και σε όλα τα μεγέθη και κλίμακες: Startups, Μικρο-Μεσαίες Επιχειρήσεις, Μεγάλες Εταιρίες, Δημόσια Διοίκηση, ΜΚΟ, Έξυπνους Οικισμούς, Κυκλική Οικονομία, Μεταρρυθμιστικές Καινοτομίες, Εκπαίδευση, Επιστημονική Έρευνα, Χρηματοοικονομικές Καινοτομίες, Διαχείριση Ρίσκου, Οικονομική Διπλωματία, Εθνικό Σύστημα Ασφάλειας, Πρόγραμμα Ορίζοντας Ευρώπη κ.ά.

β) Μετατρέψει την Κύπρο σε Περιφερειακό Κέντρο Καινοτομίας και Εκπαίδευσης και σε περιζήτητο προορισμό για την εγκατάσταση και ανάπτυξη Startups.

γ) Βοηθήσει τους Διεθνείς Οργανισμούς (Παγκόσμια Τράπεζα, ΔΝΤ, ΟΟΣΑ κ.ά.) να αναπτύξουν πιο αποτελεσματικά προγράμματα και δράσεις.

Το νέο Σύστημα Καινοτομίας αποτελεί το πρώτο –σε παγκόσμιο επίπεδο– εργαλείο που εφαρμόζει τη Στρατηγική «Antifragility» για τη δημιουργία καινοτομιών κάτω από συνθήκες εξαιρετικής αβεβαιότητας.

Η καινοτομία δεν είναι προνόμιο γιγάντων. Υπάρχουν πολλές μικρές χώρες, οι οποίες έχουν αναπτύξει την άυλη οικονομία και καινοτομία: το Ισραήλ, η Ελβετία, η Σουηδία, η Δανία, η Φινλανδία, η Ταϊβάν, η Κορέα, η Εσθονία, η Μάλτα. Η Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση είναι μια ευκαιρία ακόμη και για μικρές χώρες, διότι δεν χρειάζεσαι να είσαι οικονομικός γίγαντας για να είσαι καινοτόμος. Ευτυχώς, όσο η καινοτομία είναι σπάνια, άλλο τόσο είναι ένας ανανεώσιμος πόρος. Καθώς η καινοτομία είναι κατ’αρχήν μια αστείρευτη πηγή, και μάλιστα απλώνεται από μόνη της.

*Σύμβουλος Στρατηγικής, Επικοινωνίας και Καινοτομίας