Γηρατειά με τιμή και αξιοπρέπεια

Η 1η Οκτωβρίου, ημέρα που σηματοδοτεί την επέτειο της ανακήρυξης της Ανεξαρτησίας της Κύπρου, είναι γνωστή και ως «Παγκόσμια Ημέρα για την Τρίτη Ηλικία», η οποία υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 1990, για να αποτίσει τον οφειλόμενο φόρο τιμής στους ηλικιωμένους, αλλά και να επισημάνει τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν.

Η απόδοση τιμής προς τα άτομα της Τρίτης Ηλικίας είναι σπουδαίας σημασίας. Οι ηλικιωμένοι συνέβαλαν σημαντικά στον τομέα εκπαίδευσης, στην οικονομία, στον τομέα απασχόλησης, στην κοινωνική πολιτική, στη διατήρηση της κουλτούρας, στα πολιτιστικά δρώμενα και αξίες του τόπου μας. Η ομάδα αυτή αποτελεί ουσιώδη παράγοντα επίδρασης στην εξέλιξη της κοινωνίας μας, προσφέροντας τα απαραίτητα εφόδια ανάπτυξης της νέας γενιάς.

Γιαγιάδες και παππούδες συνεισφέρουν εθελοντικά και συμβάλλουν όταν και όσο μπορούν στο μεγάλωμα των εγγονιών, βοηθώντας έτσι στη μεταλαμπάδευση των παραδοσιακών γνώσεων και πολιτιστικών αξιών, ενδυναμώνοντας με αυτόν τον τρόπο τους οικογενειακούς δεσμούς.

Το άγχος της σύγχρονης ζωής…

Ολοένα και πιο συχνά συναντούμε ηλικιωμένα άτομα μόνα, ταλαιπωρημένα, απομονωμένα, ανήσυχα, ανήμπορα να διεκδικήσουν, να φωνάξουν γι’ αυτά που καταπιέζουν μέσα τους εδώ και χρόνια, ενώ πολλές φορές ακούμε για άτομα τέτοια που κακοποιούνται και παραμελούνται. Μοναδική τους συντροφιά, η τηλεόραση (αν έχουν). Άλλοι που ζουν σε τρώγλες, σε συνθήκες εξαθλίωσης και άλλοι σε Ιδρύματα, και η μοναξιά που τους κατακλύζει είναι απίστευτα μεγάλη.

Αρκετοί είναι αυτοί που ζουν κάτω από το όριο τις φτώχιας. Χιλιάδες άτομα που εργάστηκαν τη μισή τους ζωή αλλά λαμβάνουν σύνταξη των €300 και δεν είναι λίγες οι φορές που δεν τους παρέχεται οικονομική στήριξη, επειδή έχουν ένα ακίνητο στο όνομά τους, ή έχουν σύζυγο που λαμβάνει περισσότερη σύνταξη ή επειδή έχουν κάποια λεφτά στην άκρη σε περίπτωση που αρρωστήσουν ή χρειαστούν βοήθεια. Αυτό, δεν είναι κάτι που ωθεί στην οικονομική εξάρτηση και εκμετάλλευση; Τι ειρωνεία, αν υπολογίσει κανείς πως για να ζήσει ένα άτομο με τα σημερινά δεδομένα, δεν είναι ούτε τα €500 ούτε τα €600 αρκετά!

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αρκετή αδιαφορία στην προώθηση και υλοποίηση βοηθητικών προγραμμάτων ένταξης των ατόμων τρίτης ηλικίας. Αναπτύσσεται ένα ιδιότυπο κοινωνικό μοντέλο, που επικεντρώνεται κυρίως στους νέους, στους επιτυχημένους, στους γνώστες της τεχνολογίας. Πώς αντεπεξέρχεται όμως ένας ηλικιωμένος μέσα σε μια ψηφιακή εποχή, ερχόμενος αντιμέτωπος με τα συνεχώς εξελισσόμενα ψηφιακά πολυμέσα ψυχαγωγίας, επικοινωνίας και οικονομικής συναλλαγής; Χωρίς να το καταλαβαίνουμε, αυτό από μόνο του αποτελεί σημαντικό φραγμό στην αυτονομία των ηλικιωμένων, εγείροντας την ανασφάλεια και ενισχύοντας την εξάρτηση από τρίτα άτομα.

Γήρας με αξιοπρέπεια…

Τα οφέλη της προσφοράς μας προς τα ηλικιωμένα άτομα ώστε να μπορούν να διατηρήσουν την καλή ποιότητα ζωής τους, όχι μόνο είναι πολλά αλλά και πολύτιμα.

Μεταβαίνοντας κανείς σε αυτό το ηλικιακό στάδιο ζωής, υπάρχει η ανάγκη ο άνθρωπος να αισθάνεται ασφάλεια, πληρότητα, ικανοποίηση και προσωπική καταξίωση για τα επιτεύγματά του. Αλλιώς το αίσθημα της πίκρας, της απόγνωσης, της ανεπάρκειας και του κενού μπορεί να οδηγήσει στην κοινωνική απόσυρση και απομόνωση, με συνεπακόλουθο ποικίλες επιπτώσεις στην ψυχική και σωματική υγεία.

Οι αρμόδιοι φορείς και Υπουργεία, η κάθε Τοπική Αυτοδιοίκηση αλλά και ο καθένας από εμάς, μπορούμε και χρειάζεται να δράσουμε καθοριστικά στην ενίσχυση της ενεργού γήρανσης των ηλικιωμένων ατόμων, δρώντας έτσι και ως ασπίδα προστασίας έναντι της κοινωνικής απομόνωσης, την κακοποίησης και παραμέλησης των ηλικιωμένων μας. Τα γηρατειά μπορεί για κάποιους να είναι δυσάρεστα, όχι γιατί παύουν οι τέρψεις, αλλά διότι σβήνουν οι ελπίδες (Ζαν Πωλ Ρίχτερ).

Πρακτικά, πολλά μπορεί να γίνουν και καιρός είναι να βελτιωθούν. Για παράδειγμα, επιτακτική ανάγκη αποτελεί η αναπροσαρμογή και θεσμοθέτηση του κατώτατου ορίου σύνταξης, ώστε να μην υπάρχουν οι εξευτελιστικές συντάξεις των €300 και €400. Να υπάρξει άμεση κατάργηση του προστίμου του 12% ιδιαίτερα στους χαμηλοσυνταξιούχους, που έχουν ανάγκη να αφυπηρετήσουν πρόωρα στο 63ο έτος της ηλικίας τους.

Έμφαση χρειάζεται επίσης να δοθεί στην άμεση εφαρμογή αναβαθμισμένων, οργανωμένων και αποτελεσματικών προγραμμάτων ένταξης, προστασίας, στήριξης και ενδυνάμωσης των ηλικιωμένων ατόμων που διαμένουν σε κοινότητες και δήμους, όπως και να παρέχεται τακτικά ψυχο-κοινωνική συμβουλευτική στήριξη και κατάλληλη εκπαίδευση των οικογενειακών / επαγγελματιών φροντιστών.

Τιμώντας τους ηλικιωμένους μας…

Η συμβολή των ηλικιωμένων ατόμων στην κοινωνική ζωή μας είναι μεγάλη και αδιαφιλονίκητη. Η διασφάλιση της καλής ποιότητας ζωής τους, παράγοντας που αποτελεί πλήρως κατοχυρωμένο δικαίωμα, χρειάζεται να περιλαμβάνεται στις προτεραιότητες του «κράτους πρόνοιας».

Έχουμε χρέος σε αυτούς τους ανθρώπους που αδιάκοπα προσφέρουν και οι οποίοι εκ των πραγμάτων καθίστανται ολοένα και πιο ευάλωτοι. Έχουμε χρέος όλοι μας, να διατηρήσουμε και να διασφαλίσουμε την αξιοπρέπεια, την ασφάλεια και την κοινωνικοποίησή τους.

Ταυτόχρονα είναι και αυτά τα απλά αλλά σημαντικά που καθορίζουν την ανθρώπινη στάση και την αυθεντική επικοινωνία μας προς τους ηλικιωμένους μας - μια καλή κουβέντα, ένας όμορφος και ευγενικός λόγος, η κατανόηση και ο σεβασμός, όπως και η αμέριστη συμπαράστασή μας. Άλλωστε ας μην ξεχνούμε πως ο καθένας και η καθεμία από εμάς, ίσως κάποτε να είμαστε στη θέση τους.