Μονοθυριδική και Γρήγορη Πρόσβαση

Πρόσφατα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ανακοίνωσε ότι η Κυβέρνηση στην προσπάθειά της να ενθαρρύνει τις επενδύσεις ετοιμάζει νομοσχέδια που θα κατατεθούν σύντομα στη Βουλή για πάταξη γραφειοκρατικών κωλυμάτων. Τα νομοσχέδια θα αφορούν τη μονοθυριδική και γρήγορη πρόσβαση (One Stop Shop και Fast Track) των ενδιαφερομένων επενδυτών στις αρμόδιες Υπηρεσίες.

Ειλικρινά με παραξενεύει η επαναφορά του θέματος αυτού, ιδιαίτερα μετά τη μηχανογράφηση της Δημόσιας Υπηρεσίας και του Ιδιωτικού Τομέα. Δεν γνωρίζω τι θα ρυθμιστεί νομοθετικά. Μήπως η υποχρέωση όσων εμπλέκονται να απαντούν εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος; Το λέω αυτό γιατί, παρά τις έντονες προσπάθειες όλες οι δοσοληψίες με το Δημόσιο να διεξάγονται ηλεκτρονικά, πρόσφατα ανακάλυψα ότι κι οι ηλεκτρονικές επαφές με ορισμένα Τμήματα μπαίνουν στην ‘αποθήκη’, όπως έμπαιναν άλλοτε στα αρχεία οι γραπτές επιστολές.

Τα ερωτήματα αυτά προκύπτουν γιατί δεν είναι η πρώτη φορά που τέθηκε το θέμα της μονοθυριδικής εξυπηρέτησης, όχι μόνο των επενδυτών, αλλά και πολλών άλλων ‘πελατών’ του Δημοσίου. Όταν μετά το 1976 αρχίσαμε να ασχολούμαστε με τις ξένες επενδύσεις, τόσο ως μέσο ανάκαμψης της οικονομίας αλλά και ως τον καλύτερο τρόπο μεταφοράς τεχνολογίας στην Κύπρο, η Κυβέρνηση προχώρησε στην υιοθέτηση νέας πολιτικής για ξένες επενδύσεις καθορίζοντας καθαρά κριτήρια εξέτασης τέτοιων αιτήσεων, καθώς και τους τομείς και τα ποσοστά συμμετοχής των ξένων επενδυτών.

Παράλληλα ζητήσαμε και έγινε δεκτό να συσταθεί στην Κεντρική Τράπεζα Συμβουλευτική Επιτροπή για Ξένες Επενδύσεις (Κεντρική Τράπεζα, Υπουργεία Οικονομικών και Εμπορίου, Γραφείο Προγραμματισμού, άλλα Κυβερνητικά Τμήματα ανάλογα με το θέμα), η οποία να συναντάται τακτικά και να επισπεύδει την εξέταση των σχετικών αιτήσεων. Ήταν η πρώτη προσπάθεια εισαγωγής του συστήματος, που αργότερα έγινε γνωστό ως ‘μονοθυριδική πρόσβαση’ ('ουάν στοπ'). Μέχρι τότε ο σχετικός φάκελος περιφερόταν από Τμήμα σε Τμήμα ή ο ίδιος ο ενδιαφερόμενος αναγκαζόταν να το κάνει για να πάρει τις απαιτούμενες υπογραφές ή να επισπεύσει την εξέταση της αίτησής του.

Ανάλογη διευθέτηση κάναμε προηγουμένως για τις αιτήσεις Κυπρίων προς την Κυβέρνηση για κάποια άδεια (διάτρηση, λατομείο, παραχώρηση χαλίτικης γης κ.λπ). Η διευθέτηση συνίστατο στη συγκέντρωση των αιτήσεων στο αρμόδιο Τμήμα, την ταυτόχρονη αποστολή τους στα ενδιαφερόμενα Τμήματα, την από κοινού επίσκεψη στον χώρο της υπόθεσης, αν χρειάζετο, και την εξέτασή τους σε τακτές συνεδρίες τους. Η διευθέτηση αυτή δούλεψε αρκετά καλά για κάποιο διάστημα. Δυστυχώς, πολλές τέτοιες καινοτόμες διευθετήσεις δεν είχαν συνέχεια, γιατί σε κάποιο σημείο κάποιος αρμόδιος δεν επανέφερε σε τάξη τους εκτρεπομένους.

Με την ευκαιρία ήθελα να αναφερθώ σε συντομία σε δυο θέματα, που έχουν να κάνουν με τις επενδύσεις, ιδιαίτερα τις ξένες. Η διευκόλυνση των επενδύσεων ήταν βασικό στοιχείο σ’ όλες τις προσπάθειες που έγιναν για αναβάθμιση της οικονομίας. Mε τη βοήθεια του UNDP προέκυψαν το 1988 οι περιώνυμες Μελέτες Murray και Kaplinsky (Μελέτη για τη Στρατηγική Βιομηχανικής Ανάπτυξης της Κύπρου και Στρατηγική Τεχνολογικής Ανάπτυξης). Συνοπτικά τα ευρήματα των μελετών ήταν ότι η κυπριακή οικονομία υπό την παρούσα μορφή εξάντλησε τα περιθώρια ταχείας ανόδου, η επιστημονική/τεχνολογική προσέγγιση θα μπορούσε να διαδραματίσει πρωτεύοντα ρόλο στην απελευθέρωσή της προς ταχείς ρυθμούς ανάπτυξης, η ειδική γεωγραφική θέση και το μέγεθος της Κύπρου απαιτούν συγκεκριμένες πολιτικές (εξαγωγική, τεχνολογίας και πληροφορικής) και η εισαγωγή ξένης τεχνολογίας θα πρέπει να συνοδεύεται από προσπάθειες εξύψωσης των επιπέδων των εγχώριων τεχνολογικών δυνατοτήτων.

Οι εμπειρογνώμονες εισηγήθηκαν από τότε τη δημιουργία ενός Συμβουλίου Αναδιάρθρωσης για ανάπτυξη και εφαρμογή στρατηγικών τεχνολογικής αναβάθμισης: επισήμανση αποτελεσματικών τρόπων μεταφοράς κατάλληλης τεχνολογίας καθώς και εξαγωγής αργότερα κυπριακής τεχνολογίας, ενθάρρυνση της τεχνολογικής εμβάθυνσης στον βιομηχανικό τομέα, σε γεωργικές δραστηριότητες όπου η Κύπρος διαθέτει συγκριτικά πλεονεκτήματα, καλύτερη χρήση/συντήρηση των υδάτινων πόρων, μεγαλύτερη χρήση σύγχρονης τεχνολογίας για εξοικονόμηση εισαγόμενων ενεργειακών πόρων, ανάπτυξη μεθόδων παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, αξιοποίηση επιστημονικών μεθόδων στα θέματα περιβάλλοντος για λόγους ασφάλειας και υγείας αλλά και για οικονομικούς λόγους, αναδιάρθρωση του εκπαιδευτικού συστήματος και των συστημάτων κατάρτισης, ώστε να καλλιεργούν περισσότερο την τεχνολογική κουλτούρα και να μπορούν να προσφέρουν στην οικονομία τεχνολογικά κατάλληλα καταρτισμένα άτομα.

Αντί να επικεντρωθεί στην προώθηση των πιο πάνω εισηγήσεων, η Κυβέρνηση Γλαύκου Κληρίδη προκάλεσε την επεξεργασία μιας νέας μελέτης βιομηχανικής αναπτυξιακής πολιτικής (UNDP Έκθεση CAST/ΚΤΑ : Strengthening the Competitiveness of Cyprus Industry,1995). Η Έκθεση βασικά δεν ανατρέπει τη στρατηγική που οι προηγούμενοι Σύμβουλοι επεξεργάσθηκαν αλλά τη συμπληρώνει, φέρνοντας στο προσκήνιο πιο έντονα τη γεωγραφική διάσταση και τις στρατηγικές συνεργασίες που θα απαιτηθούν μεταξύ Κυπρίων και ξένων επιχειρηματιών. Δυστυχώς, έκτοτε πολύ λίγα έγιναν στους τομείς αυτούς.

Δυστυχώς και στη διαχείριση μιας άλλης προσπάθειας για προσέλκυση ξένων επενδύσεων φαίνεται ότι παλινδρομούμε κι εννοώ το σχέδιο που εφαρμόσαμε σε συνδυασμό με απόκτηση κυπριακού διαβατηρίου το 2004. Παρόλο που κατά καιρούς παρουσιάζεται μεγάλη εισροή ξένων κεφαλαίων, τελικά ο μόνος τομέας τον οποίο βοηθούν είναι ο κατασκευαστικός, λόγω της απόκτησης κατοικιών κι άλλων υποστατικών από ξένους, ενώ πολλές φορές κατήντησαν πονοκέφαλος για το τραπεζιτικό σύστημα.

Συνοψίζοντας, το Υπουργείο Εμπορίου θα πρέπει να ξανακοιτάξει τα θέματα βιομηχανικής πολιτικής, που εκκρεμούν από πολύ καιρό κι η Κεντρική Τράπεζα τη διαχείριση των ξένων κεφαλαίων στο πλαίσιο των κανονισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

*Πρώην Υπουργός, πρώην Γενικός Διευθυντής Γραφείου Προγραμματισμού