Αναλύσεις

Επενδυτικά Κίνητρα

Στην τελευταία έκθεσή της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε σχέση με τις φθινοπωρινές προβλέψεις για την πορεία των ευρωπαϊκών οικονομίων τονίζει ότι οι επενδύσεις στην Κύπρο το 2019 έχουν ενισχυθεί, ιδιαίτερα στον τομέα των κατασκευών, ενίσχυση η οποία έχει τροφοδοτηθεί από το πρόγραμμα πολιτογραφήσεων

Τις τελευταίες εβδομάδες έχει αναπτυχθεί μια μεγάλη συζήτηση σε σχέση με τον αντίκτυπο που έχουν στην οικονομία οι επενδύσεις που γίνονται και είναι οδηγούμενες μέσα από τα κίνητρα που δίνονται, όπως αυτό των πολιτογραφήσεων και τις παρενέργειες που προκαλούνται μέσα από κακές πρακτικές που αφορούν τα συγκεκριμένα κίνητρα.

Στην τελευταία έκθεσή της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε σχέση με τις φθινοπωρινές προβλέψεις για την πορεία των ευρωπαϊκών οικονομίων τονίζει ότι οι επενδύσεις στην Κύπρο το 2019 έχουν ενισχυθεί, ιδιαίτερα στον τομέα των κατασκευών, ενίσχυση η οποία έχει τροφοδοτηθεί από το πρόγραμμα πολιτογραφήσεων. Σημειώνεται, επιπλέον, ότι το σχέδιο έχει προκαλέσει σημαντικές άμεσες ξένες επενδύσεις, συγκεντρωμένες στον τομέα των ακινήτων. Την ίδια στιγμή επισημαίνεται ότι οι αυστηρότερες απαιτήσεις του Σχεδίου, όπως έχουν εφαρμοστεί φέτος, προκάλεσαν επιβράδυνση στον ρυθμό των καταθέσεων αιτήσεων για πολιτογραφήσεις και, ως εκ τούτου, οι άμεσες ξένες επενδύσεις το πρώτο εξάμηνο του έτους παρουσιάζουν επιβράδυνση.

Γίνεται αντιληπτό ότι οποιαδήποτε μελέτη οικονομικού αντικτύπου είναι δύσκολο να αποτυπώσει επακριβώς το μέγεθος συνεισφοράς ενός μέτρου ή τον αρνητικό αντίκτυπο στην περίπτωση κατάργησής του.

Σημειώνεται ότι ένα μέτρο για να μπορέσει να προσελκύσει επενδυτές από το εξωτερικό θα πρέπει να είναι ανταγωνιστικό σε σχέση με άλλες χώρες, όπως για παράδειγμα το φορολογικό σύστημα της χώρας μας, που την έχει καταστήσει ως ένα ισχυρό χρηματοοικονομικό κέντρο. Αν υπάρξουν τέτοιες πρόνοιες, που το καθιστούν μη ανταγωνιστικό, τότε είναι καλύτερα το συγκεκριμένο μέτρο να καταργηθεί.

Όπως σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση έτσι και με την παροχή κινήτρων, όπως οι πολιτογραφήσεις, αν δεν υπάρξει έλεγχος, τότε υπάρχουν καταχρήσεις, υπερβολές και κίνδυνοι για την οικονομία της χώρας.

Στη διαδικασία των πολιτογραφήσεων συμμετέχουν οι επενδυτές, οι ιδιοκτήτες ακινήτων ή άλλων επενδύσεων στις οποίες επιλέγουν να επενδύσουν οι εν δυνάμει αιτητές πολιτογράφησης, οι πάροχοι υπηρεσιών και οι εταιρείες προώθησης των επενδύσεων με σκοπό την απόκτηση υπηκοότητας στο εξωτερικό (θα ήταν καλό να αναλυθούν τα ποσά που έχουν πληρωθεί προς το εξωτερικό και ο φόρος που θα εισπραττόταν αν αυτά τα έσοδα φορολογούνταν στην πηγή με 10%).

Το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεων που αφορούσαν πολιτογραφήσεις αφορά την αγορά ακινήτων. Ακόμη και οι επενδύσεις σε μετοχές όπως ενδεχομένως να αποτυπώνονται στα στοιχεία του Υπουργείου αφορούν έμμεσες επενδύσεις σε ακίνητα, όπως γραφεία, ξενοδοχεία και φοιτητικά διαμερίσματα (τα δύο τελευταία δημιουργούν εισοδήματα και ενισχύουν κλάδους πέραν αυτού των ακινήτων).

Η παραχώρηση κινήτρων πάντοτε πρέπει να συνοδεύεται με την υιοθέτηση μηχανισμού ελέγχου, όπως για παράδειγμα το Τμήμα Φορολογίας ελέγχει σχολαστικά την εφαρμογή των φορολογικών νομοθεσιών (υπάρχουν και κάποιοι που επιχειρηματολογούν ότι τα κίνητρα πολιτογράφησης είναι παρόμοια με τα κίνητρα που δίνονται μέσα από τις φορολογικές νομοθεσίες. Φυσικά αναμένονται εξελίξεις από την Ευρώπη και σε αυτό το ζήτημα και συγκεκριμένοι τομείς βρίσκονται σε εγρήγορση).

Ο έλεγχος είναι απαραίτητος, ειδικά σε μια κοινωνία που ξεχνά γρήγορα τις δύσκολες μέρες μέχρι την επόμενη φορά, πολλές φορές σκέφτεται «ανάποδα» και τρόπους μεγιστοποίησης του κέρδους, ανεξάρτητα με την επόμενη μέρα. Η οικονομία είναι κύκλος και ο κύκλος της ανόδου σιγά-σιγά ολοκληρώνεται με τα σύννεφα να πυκνώνουν τα επόμενα χρόνια, με τους αναλυτές να τονίζουν ότι η επόμενη κρίση θα έρθει μέσα από τη μεταβλητότητα διεθνώς, αλλά κυρίως μέσα από τις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις στην Ευρώπη.

Όσον αφορά τα πρόγραμμα πολιτογραφήσεων, ο έλεγχος πρέπει να είναι συνεχής. Πρέπει να γίνονται έλεγχοι για το στάδιο αποπεράτωσης του έργου, αν ο επενδυτής διατηρεί την επένδυση, αν τα χρήματα για επενδύσεις σε εταιρείες χρησιμοποιήθηκαν με βάση το επιχειρηματικό σχέδιο που κατατέθηκε, να ελέγχεται η οικονομική ευρωστία των εταιρειών που παραχωρούν τις συγκεκριμένες επενδύσεις και η ανάλυση εσόδων και εξόδων ανά έργο ώστε να διασφαλιστεί η αποπεράτωσή του. Ο έλεγχος αυτός θα προστατεύσει όλους τους αγοραστές διότι υπάρχουν και αγοραστές από άλλες χώρες αλλά και Κύπριοι, και ο διαχωρισμός που γίνεται ακούγεται λίγο άκομψα (ήδη έχουν αρχίσει κάποια μουρμουρητά και «στοιχήματα» για το ποιος πύργος «θα μείνει στις σκαλωσιές»).

Απ’ εκεί και πέρα, όσον αφορά την κτηματαγορά που λαμβάνει μεγάλο μέρος των επενδύσεων, απαιτούνται πολλές αλλαγές και εκσυγχρονισμός για τη διασφάλιση όλων των φορέων του τομέα. Η εξέταση των αδειών καθυστερεί (μέσα στο νόμο υπάρχει πρόνοια ότι πρέπει να εκδίδονται εντός έξι μηνών), καθώς και οι διαδικασίες για την έκδοση ξεχωριστών τίτλων ιδιοκτησίας (παρά τις συνεχείς προσπάθειες των λειτουργών του Κτηματολογίου). Και ο όγκος εργασιών θα αυξάνεται ακόμη περισσότερο όταν ολοκληρωθούν τα έργα υπό κατασκευή, π.χ. οι πύργοι και θα κατατεθούν αιτήσεις για έκδοση ξεχωριστών τίτλων.

Φυσικά θα πρέπει να αξιολογηθούν και τα παράπλευρα οφέλη και οι προοπτικές που ενδεχομένως να υπάρχουν σε σχέση με τους επενδυτές που έμαθαν την Κύπρο μέσα από το πρόγραμμα πολιτογραφήσεων (ενισχύθηκαν οι επισκέψεις από χώρες όπως η Κίνα και το Βιετνάμ). Υπάρχουν πολλές υπηρεσίες που μπορούν να παραχωρηθούν στους συγκεκριμένους, όπως φορολογικός σχεδιασμός και εγγραφή εταιρειών, υπηρεσίες family office και εμπιστευμάτων. Όπως κάθε φορά, ως κοινωνία μείναμε κολλημένοι για μεγάλο χρονικό διάστημα στις προβληματικές περιπτώσεις. Κανένας δεν έχει αναφερθεί σε ομίλους που μετέφεραν την έδρα τους στην Κύπρο ή που ίδρυσαν την ιθύνουσα εταιρεία στην Κύπρο, μετά την πολιτογράφηση του κύριου μετόχου.

Tα τελευταία χρόνια η Κύπρος κατάφερε να προσελκύσει επενδυτές από άλλες χώρες πέραν των παραδοσιακών, όπως είναι η Ρωσία. Παράδειγμα είναι οι επενδύσεις από Κινέζους επενδυτές, όχι μόνο στην αγορά ακινήτων αλλά και σε άλλους τομείς, όπως ο τουρισμός. Είναι γι’ αυτό που η ανάλυση της πορείας των οικονομιών που έχουν σχέση με την Κύπρο γίνεται σημαντική. Επιβράδυνση τέτοιων οικονομιών, είτε λόγω εσωτερικών προβλημάτων είτε λόγω διεθνών ζητημάτων, όπως η επιβολή δασμών και ελέγχων στη διακίνηση συναλλάγματος, αναμένεται να επηρεάσει και τις χώρες στις οποίες διοχετεύονται οι εξωτερικές επενδύσεις.

Φυσικά οποιαδήποτε προβλήματα και δυσκολίες όσον αφορά το πολιτικό, οικονομικό και επιχειρηματικό περιβάλλον όπου δραστηριοποιούνται, οδηγεί τους επενδυτές στην αναζήτηση νέων χωρών για δραστηριοποίηση και ενδεχομένως μεταφορά της έδρας των εταιρειών τους. Πολλοί είναι μάλιστα αυτοί που φέρνουν μαζί και τις οικογένειές τους. Είναι σε αυτό το πλαίσιο που πρέπει να αναδειχθεί η Κύπρος, όχι μόνο ως χώρα φιλική στις επενδύσεις αλλά και ως προορισμός για μετακόμιση οικογενειών και διαβίωσή τους κάτω από ένα υψηλό βιοτικό επίπεδο.

Η δημιουργία υποδομών, οι οποίες θα ενισχύσουν το βιοτικό επίπεδο τόσο των ντόπιων αλλά και των ξένων, θα ενισχύσουν την αξία των επενδύσεων που έχουν γίνει στη χώρα μας. Οδικό δίκτυο και ηλεκτρονική διακυβέρνηση (κάτι που θα διευκολύνει σημαντικά την παροχή υπηρεσιών από το Δημόσιο) είναι τομείς όπου απαιτείται αρκετή δουλειά.